از مهم ترین و بدترین عوارض بیماری دیابت، زخم پای دیابتی است که هر ساله افراد زیادی را در سراسر جهان درگیر می کند و عوارض جبران ناپذیری همچون قطع عضو و در برخی موارد خیلی پیش رفته حتی مرگ فرد منجر شود. این بیماری در موارد خفیفش نیز می تواند بسیار آزاردهنده باشد و برای فرد مبتلا و اطرافیان وی مشکلات زیادی را ایجاد کند.
اما علت بروز زخم پای دیابتی چیست؟
چگونه می توان از بروز آن جلوگیری کرد؟
در صورت عدم درمان این بیماری به موقع چه اتفاقاتی می تواند رخ دهد؟
درمان ایده آل زخم دیابتی چیست؟
پاسخ سوالات خود را در ادامه متن مشاهده کنید…
زخم پای دیابتی چگونه شروع می شود؟
برای رسیدن به پاسخ این سوال لازم است بدانیم که طی بیماری دیابت چه اتفاقاتی رخ می دهد. در افراد دیابتی به خاطر قند بالای خون، عروق و اعصاب دچار آسیب می شوند. بیمار در اندام های خود مشکلات اعصاب دارد، مانند بیحسی و درد (نوروپاتی دیابتی) و همچنین بخاطر التهاب و گرفتگی در عروق، خونرسانی مناسبی به اندام ها صورت نمی گیرد.
چون فرد درد را حس نمی کند، بنابراین نمی تواند در برابر آسیب هایی نظیر سوختگی یا زخم از خود مراقبت کند پس در معرض بروز زخم و آسیب مداوم اندام قرار میگیرد. بدنبال بروز آسیب و زخم بخاطر اینکه خونرسانی مناسبی صورت نمی گیرد، ترمیم این زخم ها با مشکل مواجه می شود و در نتیجه زخم با سرعت پیشرفت می کند.
عوارض زخم پای دیابتی
اکثر زخم های دیابتی با یک ترک خوردگی ساده شروع می شوند. این ترک می تواند پیش رفت کند و به زخم سطحی تبدیل شود. در صورت عدم مراقبت و درمان به موقع این زخم سطحی پیش رفت می کند و به مرور بافت های زیرین نظیر استخوان و عضله را نیز درگیر می کند. در این مرحله ممکن است بیمار برای ادامه ی زندگی نیازمند قطع اندام تحتانی باشد و در ادامه در صورت پیش رفت و پخش شدن عفونت در خون ممکن است که فرد دچار عفونت گسترده ی خونی و در نهایت متاسفانه مرگ شود.
پیشگیری از زخم پای دیابتی
بیماران دیابتی برای اینکه دچار این مشکل نشوند بهتر است به چند نکته ی مهم توجه کنند:
- قدم اول کنترل مناسب قند خون و به خصوص رساندن عدد HbA1C به زیر ۷ می باشد.
- در صورتی که بیماری پیشرفت کرده باشد و بیماران دچار بی حسی اندام شده باشند توصیه می شود حتما از پوشیدن کفش های جلوباز خودداری کنند و جوراب به خصوص در خارج منزل به پا داشته باشند.
- توصیه می شود این بیماران حتما شب ها قبل خواب پای خود را از نظر بروز زخم و ترک خوردگی معاینه کنند.
- چرب کردن پاها شبها نیز اقدامی است که می تواند کمک کننده باشد.
- در صورت بروز کوچک ترین زخم (حتی در سطحی ترین حالت) ضروری است که بیماران به پزشک مراجعه کنند.
- مصرف سیگار باید در این بیماران قطع کامل شود.
درمان زخم پای دیابتی
درمان زخم پای دیابتی به طور مستقیم بستگی به شدت آن دارد. در موارد خفیف نظیر ترک خوردگی های سطحی تنها چرب کردن و پوشش مناسب کفایت می کند. در برخی موارد که بیمار دچار زخم های سطحی می شود شاید مصرف آنتی بیوتیک و شست و شوی مناسب کمک کننده باشد.
در مواردی که زخم ها عمیق تر شده باشند شاید نیاز به اعمال جراحی میباشند تا بافت های مرده برداشته شوند و شست و شوی مناسب صورت بگیرد. متاسفانه در این مراحل معمولا درمان بیماری خیلی دشوار می شود و بسیاری از مواقع درمان نتیجه ی مناسبی را نخواهد داشت.
گفتیم که یک مانع بزرگ بر سر راه درمان بیماران با زخم پای دیابتی این است که عموما بخاطر آسیب دیابت به عروق خونرسانی مناسبی به اندام ها صورت نمی گیرد پس بنابراین ترمیم زخم با مشکل مواجه می شود. اما اگر بتوان خونرسانی به اندام را بهتر کرد می توان امید داشت که بهبود زخم با سرعت بیش تر و کیفیت بهتری صورت بگیرد.
گاهی این بهبود خونرسانی با اقداماتی نظیر قطع سیگار و استفاده از داروهای رقیق کننده ی خون نظیر:
صورت می گیرد. اما در برخی موارد پیش رفته نیز می توان با کمک روش هایی نظیر آنچه در عروق قلب استفاده می شود (مثل استنت گذاری یا بالن زدن) به باز کردن عروق اندام تحتانی هم اقدام کرد. البته این روش در تمامی بیماران مناسب نیست و انتخاب بیمار مناسب بستگی به تصمیم پزشک دارد. در برخی بیماران این روش می تواند نتایج خیلی خوبی بهمراه داشته باشد.
چه مواقعی در زخم پای دیابتی نیاز به قطع اندام خواهد بود؟
متاسفانه از بدترین عوارض بیماری دیابت قطع اندام بخاطر زخم های مقاوم در برابر درمان و پیش رونده است. گاهی قطع به چند انگشت محدود می شود اما گاهی ممکن است قطع از مچ پا یا حتی زانو صورت بگیرد. در این موارد معمولا قند بیمار اصلا کنترل مناسبی ندارد و زخم به موقع شناسایی و درمان نشده است به طوری که اقدامات درمانی روی زخم ها نتیجه ی مناسبی ندارد و در نتیجه برای نجات جان فرد و بهبود عوارض و کاستن از مشکلات فرد تیم پزشکی تصمیم به قطع اندام می گیرد. پس با کنترل مناسب قند و درمان به موقع زخم ها می توان از رسیدن به این مرحله جلوگیری کرد.
