شاید شما هم اصطلاح کاردیوورژن قلبی را شنیده باشید. اما این اصطلاح چیست؟ چه معنی داری دارد؟ در چه مواردی به کار می رود؟خطر آن چیست؟ آیا در هر مکانی قابل انجام است؟ در این نوشتار سعی می کنیم به این پرسش ها پاسخ دهیم و کمی در این باره اطلاعات به دست بیاوریم.
کاردیوورژن یعنی چه و چه روش هایی برای این عمل وجود دارد؟
به طور کل کاردیوورژن به معنی تغییر دادن ریتم قلبی است. در اصطلاح پزشکی به ریتم قلبی طبیعی و سالم ریتم سینوسی گفته می شود (به دلیل اینکه منشا این ریتم، از گره سینوسی واقع در دهلیز راست است). در برخی بیماری های قلبی، ریتم سینوسی مختل شده و با ریتم های دیگری نظیر فیبریلاسیون دهلیزی با بطنی جایگزین می شوند.

این ریتم ها عموما ناپایدار و در برخی موارد با خطر شدید برای قلب همراه هستند، پس طبیعی است که یکی از اهداف درمانی این بیماری ها، تغییر این ریتم ها به حالت سینوسی باشد. هر گونه اقدامی که برای تغییر این ریتم های بیمارگونه به ریتم سینوسی انجام می شود را، کاردیوورژن می نامند. خود عملیات کاردیوورژن به دو صورت دارویی و الکتریکی انجام می شود.
اما در برخی حالات به دلایل مختلف، استفاده از این روش مقدور نیست (مثل حالتی که تغییر ریتم ناگهانی رخ داده و بیمار دچار ناپایداری وضعیت قلبی و سطح هوشیاری شده است). در این موارد باید به طور اورژانسی از روش کاردیوورژن الکتریکی استفاده کرد. این روش که در نزد عامه ی مردم به نام “شوک دادن” نیز شناخته می شود، روشی است که قادر است خیلی سریع ریتم را به حالت اولیه برگرداند (البته این روش در تمامی موارد موفقیت آمیز نیست و درصد موفقیت آن به موارد متعددی از جمله وضعیت زمینه ای قلب بیمار دارد).
کاردیوورژن الکتریکی اورژانسی در چه شرایطی استفاده می شود؟
یکی از مهم ترین موارد استفاده از کاردیوورژن های الکتریکی، در زمان هایی است که فرد دچار ایست قلبی می شود. در این گونه موارد نوع خاصی از کاردیوورژن (دفیبریلاسیون قلبی) استفاده می شود، ولی اساس این روش نیز مشابه آن چیزی است که پیش از این توضیح داده شد (یعنی بازگرداندن ریتم طبیعی قلبی).
احتمالا در فیلم ها دیده اید که در این موارد پزشک یا مسوول، کمک های اولیه دو پد الکتریکی را روی قفسه ی سینه بیمار قرار می دهد و بعد با انتقال جریان الکتریسیته به قلب بیمار، به طپیدن طبیعی آن کمک می کند. این دستگاه ها به طور کل در بیمارستان ها و مراکز درمانی وجود دارند تا به محض بروز حادثه بتوان از آنها استفاده کرد.
آیا روش کاردیوورژن خطری دارد؟
استفاده از این روش در برخی موارد خاص ممکن است با خطراتی همراه باشد. به خصوص بیمارانی که در قلبشان لخته ی خون دارند، ممکن است به دنبال این روش دچار کنده شدن و پرتاب لخته بشوند. هم چنین لازم است به این موضوع توجه کنیم که روش الکتریکی به طور کل نیازمند بیهوشی خفیف است و اگر در فردی لازم باشد که انجام گردد، فرد باید تحت یک بیهوشی خفیف قرار بگیرد. روش دارویی نیازمند بیهوشی نیست ولی در این روش نیز بیمار باید حتما در بیمارستان باشد تا ریتم قلبی و علایم حیاتی اش به مدت 6 تا 8 ساعت تحت مانیتورینگ قرار بگیرد.
آیا کاردیوورژن روشی ایمنی است؟
البته نباید فراموش کرد که این روش بسیار حساس است و در تنها باید پس از تاییدیه پزشک معالج استفاده شود و شرایط خاص خود (از جمله مراقبت در بیمارستان و مراکز درمانی) را می طلبد. پس اگر پزشک این روش (را که به آن شوک دادن هم می گویند) برای شما تجویز کرد نگران نباشید و با اعتماد دستورات پزشک خود را دنبال کنید.
دکتر محمد حسین نجفی