به طور کلی می دانیم که یکی از علل شایع بروز درد های قفسه ی سینه، وجود تنگی های ناشی از پلاک های چربی در داخل عروق کرونری (عروق قلبی) هستند که باعث می شوند میزان اکسیژن رسیده به بافت های قلبی، کاهش یابد و به دنبال آن فرد دچار احساس درد در ناحیه ی سینه شود.
اما یک دسته ی نسبتا نادر از بیماری های عروق کرونری نیز وجود دارد که علی رغم اینکه فرد دچار درد های قفسه ی سینه می شود و در بررسی ها نیز، نشانه های درگیری بافت قلبی دیده می شود، ولی گرفتگی در داخل عروق دیده نمی شود. این دسته که امروز می خواهیم در مورد آنها صحبت کنیم به طور کلی با نام عروق نابجای کرونری شناخته می شوند.
آشنایی اولیه با ساختار عروق کرونری
به طور کلی در نزدیک دریچه ی آئورت قلب از شریان آئورت، (شریان اصلی بدن) دو رگ کرونری اصلی خارج می شوند. رگ کرونری سمت راست که وظیفه اش خونرسانی به سطح تحتانی و پشتی قلب است و رگ سمت چپ اصلی، که خودش به دو رگ دیگر تقسیم می شود و وظیفه ی خونرسانی به قسمت های جلویی و کناری قلب را بر عهده دارد (بنابراین به طور کل سه رگ کرونری داریم). رگ سمت راست، در سمت راست قلب حرکت می کند و رگ های سمت چپ به طرف سمت چپ قلب می روند و سپس تقسیم می شوند.
عروق نابجای کرونری به طور کل و در یک تعریف ساده، به حالتی اطلاق می شود که در آن رگ سمت راست، به جای اینکه از سمت راست منشا بگیرد، از سمت چپ منشا می گیرد یا رگ سمت چپ، به جای اینکه از سمت چپ منشا بگیرد، از سمت راست شروع به حرکت می کند. البته مواردی هم هستند که رگ از محل درست منشعب می شود ولی، در طی مسیر، از مسیری غیر از مسیر طبیعی حرکت می کند.
میزان شیوع بیماری˛ علل بروز آن و علایم

به طور کل این بیماری ها بسیار نادر هستند و در کمتر از یک درصد از جمعیت دیده می شوند. علت اصلی این موارد نیز، ناهنجاری های مادرزادی است. یعنی اینکه این مسایل از زمان تولد در فرد به وجود می آیند و قلب فرد مبتلا، از ابتدا این چنین شکل گرفته است.در این بیماری به علت منشا یا مسیر غیرطبیعی عروق کرونری، از محل هایی غیر از محل نرمال خود، عبور می کنند که باعث می شود در طول مسیر، دهانه ی این عروق یا بخشی از بدنه ی آنها تحت فشار قرار بگیرند.
این تحت فشار قرار گرفتن عروق کرونر، شرایطی نظیر تنگی های ناشی از پلاک های چربی، ایجاد می کنند و می توانند به بروز علایمی مشابه با این نوع گرفتگی ها منجر شوند. به طور کل درد های قفسه ی سینه ی فعالیتی و تنگی نفس، شایع ترین علایم این بیماری ها هستند.
آیا همه ی انواع عروق کرونری نابجا خطرناک هستند؟
این بیماری همان طور که گفته شد انواع متعددی دارد. برخی موارد هستند (مانند دو شاخه شدن غیر طبیعی رگ کرونری سمت راست) که هیچ علامتی ایجاد نمی کنند و به طور کل هیچ خطری هم ندارند. برخی موارد هم هستند که در سنین بزرگسالی، منجر به علایم ذکر شده می شوند و نیازمند رسیدگی و درمان به موقع هستند.
برخی موارد هم هستند (نظیر جدا شدن عروق کرونری از شریان ریوی، به جای شریان آئورتی) که در همان خردسالی، علامت ایجاد می کنند و درمان نشدنشان می تواند با حیات، منافات داشته باشد.
بیماری عروق نابجای کرونری چگونه تشخیص داده می شود؟
به طور کل، تشخیص این بیماری مشابه باقی مواردی است که تنگی های عروق کرونری، تشخیص داده می شوند. یعنی فردی که با درد های قفسه ی سینه یا تنگی نفس مراجعه می کند و تحت بررسی های اولیه ی درمانی قرار می گیرد، که این بررسی ها می تواند شامل نوار قلب/ اکو/تست ورزش/ اسکن هسته ای باشد.
اگر در این بررسی ها، شک به اختلال خونرسانی عضلات قلبی مطرح شود، ( اسکمی قلبی) قدم بعدی معمولا انجام سی تی آنژیوگرافی یا آنژیوگرافی، بسته به شرایط بیمار است. این نابجا بودن عروق کرونری در این دو روش، کاملا قابل تشخیص است و این ناهنجاری ها در این شرایط، مسجل می گردد.
از سی تی انژیوگرافی قلب چه می دانید؟
درمان بیماری عروق نابجای کرونری چیست؟
درمان بیماری معمولا بستگی به دو عامل دارد. یکی شدت علایم بیمار و یکی هم نوع ناهنجاری. در موارد شدید بودن علایم، یا در مواردی که ناهنجاری از انواع خطرناک تر است، لازم است اصلاح این ناهنجاری صورت بگیرد که این اصلاح به روش جراحی انجام می شود.
در حال حاضر، روش دارویی تنها می تواند به تخفیف علایم منجر شود و در موارد کم خطرتر استفاده می شود. ولی در موارد پر خطر باید بیمار تحت جراحی قرار بگیرد.
این بیماری در چه کسانی خطرناک تر است؟
اگر ناهنجاری کرونری تشخیص داده شده، از نوع خطرناک باشد، معمولا بیماری برای تمام سنین می تواند دردساز شود. ولی یک جمعیت خاص که نیازمند توجه ویژه هستند، ورزشکاران می باشند که به دلیل حجم بالای فعالیت شان، بیش تر در معرض بروز خطرات ناشی از این بیماری ها هستند.
آریتمی های خطرناک قلبی و ایست های ناگهانی در برخی ورزشکاران، در واقع منشا اصلی شان همین بیماری است.به همین دلیل هم هست که در ورزشکارانی که علایم مشکوکی در بررسی های اولیه دارند، سی تی آنژیوگرافی درخواست می شود تا در صورت وجود این ناهنجاری ها، درمان به موقع برای جلوگیری از بروز وقایع فاجعه بار صورت بگیرد.