ایسکمی میوکارد یا ایسکمی قلبی به معنی اختلال در خونرسانی به بافت های عضلانی قلبی است. علت اصلی اختلال خونرسانی نیز عموما، انسداد عروقی در عروق قلبی (کرونری) است.
بنابراین به طور کل، بیماری های ایسکمی قلبی به بیماری هایی گفته می شود که به علت بروز انسداد در عروق کرونر قلب، خونرسانی عضله ی قلب ضعیف می شود.
این ضعیف شدن خونرسانی را می توان به درختی تشبیه کرد که به مرور، میزان رسیدن آب به آن کاهش یافته است و دچار خشک شدگی می گردد. عضله ی قلبی که به آن خون نرسد نیز هم چون یک درخت خشک شده به مرور، توان و قدرت خود را از دست می دهد.
چرا عروق قلبی دچار انسداد می شوند؟
اصلی ترین عامل بروز تنگی های عروق کرونری، رسوب چربی در دیواره ی عروق است. هم چنین بیمارانی که به دیابت مبتلا هستند و یا سیگار می کشند هم، به دلیل التهاب ایجاد شده در عروقشان مستعد رسوب بیش تر پلاک های چربی هستند و احتمال تنگی های عروقی در ایشان نیز به همین طریق بالاتر می رود.
بنابراین تا اینجا دانستیم که چربی بالا/قند خون بالا و مصرف سیگار، از عواملی هستند که عروق کرونر شما را مستعد رسوب چربی و التهاب و انسداد می کنند. بیمارانی که هم چنین در خانواده ی درجه اول، نظیر پدر و مادر و خواهر و برادر هم، سابقه ی ابتلای زودرس (زیر ۶۰ سال) دارند نیز، به دلایل ژنتیکی در معرض خطر قرار می گیرند.
علت ایسکمی قلبی چیست؟
ایسکمی میوکارد زمانی اتفاق می افتد که جریان خون در یک یا چند شریان کرونری کاهش می یابد. به دنبال کاهش جریان خون، میزان اکسیژن دریافتی عضله قلب نیز کاهش می یابد.ایسکمیک میوکارد می تواند به آرامی اتفاق بیفتد. زیرا شریان ها به تدریج مسدود می شوند. اما زمانی که یک شریان به طور ناگهانی مسدود می شود، ایسکمی میوکارد نیز ممکن است به سرعت رخ دهد. شما میتوانید از قرص زیر زبانی هم استفاده کنید. البته قبا از استفاده اطلاعات خود را در ای زمینه تکمیل کنید.(چه موقع از قرص زیر زبانی استفاده کنیم)
مشکلاتی که می توانند منجر به بروز ایسکمی قلب شوند عبارتند از:
۱- بیماری عروق کرونر (آترواسکلروز)
در این بیماری، پلاک هایی که عمدتا از کلسترول تشکیل شده اند، بر روی دیواره های شریان تجمع پیدا می کنند و باعث کاهش جریان خون می شوند. این عارضه شایع ترین علت ایسکمی میوکارد می باشد.
۲- تشکیل لخته خون
پلاک هایی که در بیماری آترواسکلروز ایجاد می شوند، می توانند شکسته شوند و باعث تشکیل لخته خون شوند. لخته ایجاد شده ممکن است یک شریان را مسدود کند و منجر به ایسکمی ناگهانی و شدید و در نتیجه حمله قلبی شود.
همچنین، به ندرت ممکن است یک لخته خون از جای دیگری از بدن، به یکی از شریان های کرونری برود.
۳- اسپاسم عروق کرونر
گرفتگی موقت عضلات دیواره شریان، می تواند برای مدت کوتاهی خونرسانی به بخشی از عضله قلب را کاهش دهد یا حتی متوقف کند. اسپاسم عروق کرونر یکی از علل غیر معمول ایسکمی قلبی است.
درد قفسه سینه ناشی از ایسکمی میوکارد، می تواند به دلیل موارد زیر ایجاد شود:
- فعالیت بدنی
- استرس عاطفی
- سرما
- مصرف کوکائین
- خوردن یک وعده غذایی سنگین
- رابطه جنسی
آیا هر انسدادی مهم است؟
لازم است بدانیم که انسداد عروق کرونری، درجات و شدت های مختلف دارد. معمولا انسدادهای زیر ۵۰ درصد، مشکلی برای بیمار ایجاد نمی کنند و با درمان دارویی، قابل برطرف شدن هستند.
ولی بیمارانی که به انسداد های بالای ۷۰ درصد مبتلا می شوند معمولا هم، علایمی نظیر درد سینه و تنگی نفس فعالیتی را، نشان خواهند داد، هم اینکه در معرض خطر بالایی برای بروز سکته های قلبی حاد هستند.
اگر تنگی عروقی، خیلی شدید باشد علاوه بر درمان دارویی نیازمند درمان های مداخله ای نظیر، تعبیه ی استنت و یا در موارد شدید تر جراحی قلب باز خواهد بود.
علائم ایسکمیک قلبی
مهم ترین علامت بیماری های ایسکمیک قلبی، درد های قفسه ی سینه و تنگی نفس فعالیتی، می باشد. این درد ها معمولا ماهیت فشارنده و حالت سنگینی دارند و با استراحت و یا مصرف دارو هایی نظیر نیتروگلیسرین زیر زبانی، بهبود می یابند.
در موارد خیلی شدید ممکن است فرد حتی در حالت استراحت نیز دچار درد های شدید فشارنده ی قفسه ی سینه بشود. معمولا درد های نقطه ای که چند ثانیه طول می کشند و یا خیلی سریع برطرف می شوند، نشانه ی دردهای ایسکمیک قلبی نیستند.
شایع ترین علامت ایسکمیک قلب ، درد قفسه سینه یا آنژین است. این درد که شبیه سوء هاضمه یا سوزش سر دل است، به شکل های زیر نیز احساس می شود:
- احساس ناراحتی در قفسه سینه
- سنگینی
- تنگی
- فشار
- درد
- سوزش
- بی حسی
- احساس سیری
- فشردگی
دو نوع آنژین وجود دارد:
۱- آنژین پایدار، که معمولا بلافاصله بعد از استراحت و یا مصرف دارو (برای کنترل آن) برطرف می شود.
۲- آنژین ناپایدار، که ممکن است در هر زمانی رخ بدهد (حتی زمانی که در حال استراحت یا خواب هستید). آنژین ناپایدار ممکن است با مصرف دارو برطرف نشود.
سایر علائم ایسکمی میوکارد نیز می تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس درد یا ناراحتی در قسمت های بالایی بدن، مثل دست، شانه چپ، کمر، گردن، فک یا معده
- تنفس دشوار یا احساس تنگی نفس
- عرق کردن یا عرق سرد
- احساس سیری، سوء هاضمه یا احساس خفگی (ممکن است شبیه سوزش سر دل باشد)
- حالت تهوع یا استفراغ
- احساس سبکی سر، سرگیجه، ضعف شدید یا اضطراب
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
ایسکمی قلب و یا حتی حمله قلبی، ممکن است هیچ علامت هشدار دهنده ای نداشته باشد که در این صورت به آن ایسکمی خاموش می گویند. این اتفاق بیشتر در افراد مبتلا به دیابت شایع است، اما ممکن است برای همه افراد مبتلا به بیماری های قلبی، اتفاق بیفتد.
ایسکمی خاموش چیست؟
بسیاری از افراد ممکن است بدون اینکه متوجه شوند، دچار حمله های ایسکمی شوند. این افراد ایسکمی بدون درد دارند (ایسکمی خاموش) و ممکن است بدون هیچ علامت هشدار دهنده قبلی، دچار حمله قلبی شوند.
افرادی که دچار آنژین می شوند نیز ممکن است حمله های تشخیص داده نشده ایسکمی داشته باشند. علاوه بر این، افرادی که سابقه حمله قلبی دارند یا افراد مبتلا به دیابت، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ایسکمی خاموش هستند.
دو روشی که اغلب برای تشخیص این مشکل استفاده می شوند، تست استرس ورزش یا استفاده از هولتر مانیتورینگ (معمولا به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت) است. اما از آزمایشات دیگری نیز ممکن است استفاده شود.
اگر علائم فوق را داشتیم چه باید بکنیم؟
اگر درد های قفسه ی سینه یا تنگی نفس های فعالیتی دارید، مهم ترین اقدام مراجعه به متخصص قلب است تا تحت معاینه قرار بگیرید و برای شما نوار قلب و اکو انجام شود. بر اساس نتایج این بررسی اولیه، پزشک شما تشخیص خواهد داد که آیا ضروری است اقدام بیش تری انجام شود یا خیر.
در صورت شک بیش تر، پس از این مرحله ی اولیه، تست های تشخیصی دیگری برای تایید، نظیر سی تی آنژیوگرافی یا اسکن هسته ای درخواست خواهد شد.
تشخیص ایسکمی چگونه است؟
برای تشخیص این عارضه، پزشک ابتدا سابقه پزشکی بیمار را بررسی می کند و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. سپس ممکن است انجام آزمایشات زیر را درخواست بدهد:
- نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (EKG)
- اکوکاردیوگرام (اکو قلب)
- هولتر مانیتورینگ
- تست استرس یا تست ورزش
- عمل آنژیو قلب
- عکسبرداری با اشعه ایکس
- MRI قلب
همچنین، پزشک ممکن است برای بررسی موارد زیر، انجام یک آزمایش خون را نیز تجویز کند:
- برخی پروتئین ها و آنزیم ها (این مواد زمانی در خون ظاهر می شوند که عضله قلب آسیب می بیند)
- علل ایسکمی
- کلسترول بالا
درمان ایسکمی قلبی
آیا ایسکمیک قلبی قابل درمان است؟ بله. تقریبا در تمامی موارد، این بیماری ها قابل درمان هستند. اگر شدت تنگی های شما، خفیف تشخیص داده شود، درمان دارویی با دارو هایی نظیر آسپرین و یا دارو های کاهنده ی چربی و رعایت رژیم غذایی و سبک زندگی سالم کافی خواهد بود.
اگر هم شدت تنگی های عروقی بیش تر باشد، بسته به وسعت و شدتشان، روش هایی نظیر تعبیه ی استنت و جراحی قلب باز کمک کننده خواهد بود
اگر بیماری های ایسکمیک قلبی درمان نشوند چه خطراتی دارند؟
مهم ترین خطر این بیماری ها در صورت عدم درمان، سکته های حاد قلبی است. علاوه بر خطر بروز مرگ و میر به دنبال این سکته ها، افرادی که درمان به موقع نشوند، در خطر نارسایی قلبی و افت کارکرد قلبی هستند که از ناخوشایندترین بیماری های قلبی است و درمان مشکلی هم دارد و عموما با کاهش امید به زندگی همراه خواهد بود.
برای پیش گیری از بروز بیماری های ایسکمیک قلبی چه اقدامی را باید انجام دهیم؟
قدم اول رعایت یک سبک زندگی سالم است. پیاده روی به مدت ۳۰ دقیقه روزانه، برای ۵ روز در هفته و یک رژیم غذایی سالم در کنار عدم مصرف سیگار از پایه های اصلی یک سبک زندگی سالم هستند.
بیماران مبتلا به فشار خون بالا و دیابت نیز، باید سعی در کنترل فشار و دیابت به بهترین نحو ممکن داشته باشند تا از آسیب های قلبی شان جلوگیری شود. اگر هم سابقه ی فامیلی ابتلای زودرس به این بیماری ها را دارید بهتر است که از ۴۰ سالگی تحت نظر متخصص قلب باشید و تحت غربالگری قرار بگیرید.
بیمارانی هم که از قبل به بیماری های قلبی مبتلا هستند باید داروهای تجویز شده توسط پزشک را، منظم و سر موقع استفاده کنند تا خطر انسداد عروقی در ایشان به حداقل برسد.
