اسکن هسته ای قلب به معنی تصویربرداری از خونرسانی میوکارد (عضله قلب) به روش پزشکی هستهای میباشد که با تزریق وریدی از یک ماده رادیو اکتیو بیخطر (معمولا تکنسیم یا تالیوم) ، خونرسانی به عضله قلب در دو حالت ورزش و استراحت بطور جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد.
اسکن هسته ای قلب یکی از آزمایشهای دقیق قلب و عروق برای تشخیص بیماری سرخرگهای کرونر قلب (CAD) است و طی دو مرحله ورزش و استراحت ، کیفیت و کمیت خونرسانی به عضله قلب (سرخرگ های کرونر) را در زوایا و سطوح مختلف قلب بررسی میکند. کاربرد دیگر اسکن هسته ای قلب در بیماران با سابقه سکته قلبی یا بیماراننارسایی قلبی ، تشخیص میزان بافت زنده باقیمانده (بافت قابل نجات با اقدامات درمانی) در عضله قلب است.
در قلب طبیعی ، ماده رادیواکتیو بطور یکنواخت در عضله قلب پخش میشود. در بیماران مبتلا به تنگی عروق کرونر قلب ، در حال استراحت، اسکن هسته ای نرمال بوده اما پس از تست ورزش یا استرس دارویی در منطقه مشخصی کاهش برداشت دیده میشود که مجدداً پس از استراحت بطور کامل (آنژین قلبی) یا ناقص (سکته قلبی) به حال اول برمیگردد. اسکن هسته ای قلب معمولا به نام “تالیوم اسکن” ، “اسکن پرفوزیون” و یا “استرس تست ایزوتوپی” نیز شناخته می شود.
در زمان اسکن هسته ای قلب یک تکنسین الکترودهایی را روی قفسه سینه بیمار نصب خواهد کرد که به یک مانیتور وصل میباشند. ضربان قلب و فشار خون اندازهگیری میشوند و سپس بیمار بر روی یک تردمیل قرار میگیرد. بعد از قرار گرفتن بر روی تردمیل، به تدریج سرعت تردمیل افزایش مییابد تا اینکه به حداکثر میزان ممکن برسد. سپس به بیمار داروی رادیواکتیو که معمولا تالیوم یا تکنسیم است، تزریق میشود. ریتم قلب بیمار به طور مداوم کنترل میشود و فشار خون نیز به صورت دورهای اندازهگیری میشود.
سپس بیمار بر روی یک تخت مجهز به دوربین گاما دراز می کشد و تکنسین در حالی که قلب به شدت در حال فعالیت است، از آن تصویربرداری میکند. ممکن است لازم باشد که بیمار در حین اسکن هسته ای قلب یک موقعیت را برای چندین دقیقه حفظ نماید؛ بطور مثال ممکن است بازوها به مدت چند دقیقه بر روی سر نگه داشته شوند.
بعد از اتمام تست ورزش و گذشت یک بازه زمانی حدود ۳ الی ۴ ساعته ، بیمار مجدداً بر روی تخت و در زیر دوربین گاما دراز میکشد تا در حالت استراحت نیز از قلب تصویربرداری شود. حین اسکن هسته ای قلب داروی رادیواکتیو در بدن بیمار حرکت کرده است و اکنون قابل رؤیت است. دراز کشیدن در این قسمت از تست بسیار مهم است و ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد.
بعد از اتمام اسکن هسته ای قلب بیمار میتواند فعالیتهای معمولی خود را از سر بگیرد. در برخی از مراکز درمانی ، ابتدا اسکن هسته ای قلب در حالت استراحت را انجام میدهند و سپس اسکن قلب با تست ورزش را انجام میدهند.
عوارض اسکن هسته ای برای اطرافیان
دارویی که در انتهای مرحله تست ورزش از طریق آنژیوکت به بیمار تزریق می شود ، یک ماده رادیواکتیو بیخطر است. این ماده معمولا تکنسیم یا تالیوم میباشد. ماده رادیواکتیوی که در اینجا به مقدار ناچیز بکار میرود ، تنها حاوی پرتو گاما است و نقش یک ماده شبرنگ را در محیط تاریک و غیر قابل دسترس داخل بدن بازی میکند.
به بیان دیگر ، ماده تزریقی از نوعی انتخاب شده که هیچگونه تابش آلفا یا بتا ندارد (چون انرژی و عوارض احتمالی یک ماده رادیواکتیو ، بیشتر بخاطر تابش ذرات آلفا و بتای آن میباشد). بنابراین ،داروی رادیواکتیوی که برای بیمار به مقدار بسیار اندک و با نیمه عمر بسیار کوتاه تجویز میشود ، فقط به عنوان یک ردیاب یا نشانهگر بیخطر به مدت چند ساعت در بدن بیمار باقی میماند و از نظر تابش پرتو یا ترکیب شیمیایی ، ضرری برای بیمار نخواهد داشت.