گشادی یا پس زدن خون از دریچه ی های قلبی یا نارسایی قلبی از جمله مواردی است که در اکوکاردیوگرافی انجام شده از تعداد زیادی از بیماران توسط متخصص قلب گزارش می شود. دریچه میترال قلب میان دهلیز چپ و بطن چپ قرار گرفته و شامل دو لت است. این دریچه به صورت مادرزادی و یا در اثر وارد شدن آسیب به ساختار آن دچار اختلالاتی از جمله: افتادگی (پرولاپس) دریچه میترال قلب، تنگی دریچه میترال قلب، شلی دریچه میترال و یا دیگر بیماری های دریچه شود.
گشادی دریچه ی قلب چیست؟
در واقع عبارت صحیح در مورد این بیماری نارسایی دریچه است. اتفاقی که در بیماری نارسایی دریچه ای می افتد این است که دریچه های قلبی به علت ضعف ساختاری، دچار شلی می شوند و توانایی هدایت جریان خون به طور مناسب و سالم را از دست می دهند. در نتیجه ی این اتفاق جریان خونی که باید رو به جلو باشد، دچار بازگشت به عقب و پس زدگی می شود (البته نه همه ی جریان خون بلکه تنها بخشی از آن). به چنین حالتی به طور کل نارسایی دریچه ای گفته می شود که در زبان ساده تر و عامیانه نیز از اصطلاحاتی نظیر گشادی، شلی و پس زدگی خون نیز استفاده می شود.
شدت گشادی دریچه قلب
بیماری نارسایی دریچه ای در تمامی ۴ دریچه ی قلبی (دریچه های میترال، آئورت، تری کاسپید یا سه لتی، پولمونری یا ریوی) قابل رویت است. شدت این بیماری بر اساس میزان جریان خونی که برخلاف مسیر طبیعی خود به عقب پس زده می شود تعیین می گردد. سه درجه بندی شدت این بیماری شامل خفیف و متوسط و شدید می باشد. ارزیابی وجود یا عدم وجود نارسایی و هم چنین ارزیابی شدت این بیماری بر اساس نتایج اکوکاردیوگرافی انجام شده از دریچه های قلبی صورت می گیرد.
ایا گشادی دریچه قلب خطرناک است؟
به طور کلی خطرناک بودن یا نبودن این بیماری بستگی به شدت آن دارد. موارد خفیف این بیماری در دریچه های میترال و سه لتی بسیار شایع بوده و تقریبا هیچ خطری ندارند و تنها در موارد بسیار اندکی به سمت موارد شدیدتر پیش رفت می کنند. موارد متوسط و شدید اما نیازمند مراقبت های نزدیک تر و دقیق تر هستند.
در موارد متوسط نیز تنها معاینات دوره ای با اکوکاردیوگرافی کفایت می کند و در برخی موارد می توان برای بهبود علایم ناشی از بیماری (نظیر تنگی نفس) از درمان های دارویی استفاده کرد. در موارد شدیدتر معمولا نیاز به بررسی خیلی دقیق وضعیت دریچه می باشد که عموما با کمک روش هایی نظیر اکوکاردیوگرافی از طریق مری صورت می گیرد.
درمان دارویی گشادی دریچه قلب ( نارسایی)
همان طور که گفتیم درمان این بیماری به طور کلی بستگی به شدت بروز بیماری دارد.
- موارد خفیف: چکاپ های دوره ای در فواصل هر ۲ تا ۳ سال
- موارد متوسط: درمان دارویی
- موارد شدیدتر: ممکن است نیاز به استفاده از روش هایی نظیر عمل قلب باز باشد.
در موارد متوسط بیماری از مهم ترین علایمی که بسیاری از بیماران را رنج می دهد علایم مربوط به تنگی نفس های فعالیتی و یا تنگی نفس های در حالت درازکش است. برای درمان این دسته از بیماران معمولا توصیه به استفاده از برخی داروها می شود. از مهم ترین داروهایی که می تواند به بهبود علایم این بیماران کمک کند داروهای مدر و ادرار آور نظیر:
- هیدروکلروتیازید
- فورزوماید (لازیکس)
در این بیماران این داروها با کاهش فشار ریوی می توانند به بهبود علایم بیماران کمک کنند. هم چنین در برخی موارد که بیماران دچار علایمی نظیر تپش قلب شده اند نیز داروهای کاهنده ی ضربان قلب می تواند در تخفیف علایم کمک کننده باشد. نظیر:
- متورال
- پروپرانولول
- بیزوپرولول
- آتنولول
در موارد شدید نارسایی نیز ممکن است در قدم اول پزشک درمانی نظیر داروهای ذکرشده در پاراگراف قبل را تجویز کند ولی در برخی موارد بیماری به خاطر اینکه بیماری قادر به آسیب زدن به قلب است بهتر است درمان جراحی باز و تعویض دریچه زودتر صورت بگیرد. معمولا به تعویق انداختن درمان جراحی به طور کل توصیه نمی شود زیرا قلب از جایی به بعد تحمل میزان شدید نارسایی را ندارد و ممکن است با عقب انداختن جراحی تنها آسیب وارد شده به حالت غیرقابل برگشت تبدیل شود.
سوالات شایع گشادی دریچه قلب
۱- با عرض سلام و خسته نباشید. پسری ۲۱ ساله هستم که از بچگی یه مقدار که استرس بهم وارد می شد، تپش قلب شدیدی می گرفتم. چند وقت پیش اکو از قلبم گرفتم معلوم شد که پرولاپس قلبم مادرزادی گشاد بوده و دچار گشادی دریچه میترال قلب هستم. دکتر قلب گفت که این مشکل شما تا آخر عمر باقی هست. پزشک قلب پرانول تجویز کرد وگفت به مدت سه الی چهار ماه روزی دو بار مصرف کن. آقای دکتر نجفی من به خاطر این تپش قلب اعتماد به نفسم رو تو زندگی از دست دادم چون یه ذره که استرس بهم وارد میشه تپش قلب می گیرم. آیا تپش قلب من قابل درمان است؟ اگه من این پرانول ها رو مصرف کنم بعد سه چهار ماه خوب میشم؟ خواهش می کنم راهنماییم کنید چون خیلی دارم اذیت میشم ضمنا وزنم ۵۳کیلو هستش و قدم ۱۷۰ آزمایش چکاپ کامل دادم هیچ مشکلی نداشتم. با تشکر
✅پاسخ دکتر نجفی متخصص قلب و عروق:
با سلام. نگران نباشید .مایلم اکوی شما را ببینم بخصوص تصاویر را برای من ارسال فرمایید تا میزان گشادی دریچه میترال قلب را مشاهده کنم. توصیه می کنم فعلا مداوما پروپرانولول بیست م. گ. صبح و شب میل بفرمایید که هم در کنترل تپش و هم اضطراب شما موثر است. پرولاپس دریچه میترال قلب اغلب پیش آگهی خوبی دارد و بخوبی با ورزش و دارو می توان علایم آن را کنترل کرد.
۲- با سلام خدمت دکتر قلب عزیز. خانمی هستم ۲۱ ساله حدود سه ماه قبل درد قفسه سینه ام شروع شده است بعلاوه گاهی دست چپم بخصوص انگشت کوچک و حلقه درد می کند. این دردها هم گاهی درد پشت و احساس درد در بازو همراه است. بعضی وقت ها هم نفسم تنگ می شود و تپش های بلندی مثل تالاپ بزرگ احساس می کنم که ناخوشایند است. بعد از مراجعه به پزشک قلب و انجام اکوکاردیوگرافی گشاد شدن دریچه میترال قلب و سه لتی را در بنده تشخیص دادند والان یک ماهه قرص پروپرانولول۱۰ مصرف می کنم ولی بازهم همین علایم را دارم دکتر قلب گفت این دردها منشا قلبی ندارد و بخاطر گشادی نیست. نوار قلبم خوب است. لطفا اگه می شه توضیح بدید. با تشکر فراوان
✅پاسخ دکتر نجفی متخصص قلب و عروق
سلام. نوع درد سینه ای رو که بیان کرده اید بعید است مرتبط با گرفتگی عروق قلبی باشد. در مورد ضربان های شدید به احتمال زیاد ضربان های نابجا با منشا بطنی هستند برای درمان اول اینکه:
– از مصرف ادویه جات و سوسیس و کالباس اجتناب کنید.
– مصرف چای با قهوه را محدود کنید.
– میزان مصرف پروپرانولول رو به بیست میلی گرم صبح و شب افزایش بدهید.
– در صورت عدم بهبود طی یک هفته با منشی بنده تماس بگیرید.
۳- با سلام و خدا قوت جناب آقای دکتر نجفی مادرم ۶۲ ساله دارای نارسایی دریچه میترال قلب می باشند و باید جراحی شوند و دریچه فلزی بگذارند. خانه ما ۳ طبقه است و آسانسور هم نداریم. آیا ایشان بعد از ترخیص از بیمارستان می توانند آهسته آهسته از پله ها بالا و پایین روند؟ با توجه به اینکه باید یک روز درمیان پی تی خون ایشان تعیین شود. با تشکر فراوان
✅پاسخ دکتر نجفی متخصص قلب و عروق
با سلام. بله می توانند فعالیت معمول زندگی را داشته باشند. حتی میزان فعالیت بیستری نسبت به قبل عمل، بدون ایجاد تنگی نفس خواهند داشت.
چک روزانه ای ان ار لازم نیست در ابتدا به صورت هفته ای یکبار این کار انجام شود پس از رسیدن به محدوده نرمال ماهی یکبار کافی است. برخی ازمایشگاه ها پرسنل خود را برای گرفتن نمونه به منزل می فرستند.
۴- سلام دکتر قلب عزیز. مادرم برای نارسایی دریچه میترال قلب نصف قرص فروزماید ۴۰ را هر روز صبح می خورد. چند روز است که عضلات کمرشان دچار گرفتگی و اسپاسم شده آیا باید مصرف قرص را قطع کرد؟
✅پاسخ دکتر نجفی متخصص قلب و عروق
سلام. خیر فورزماید را قطع نکنید دچار تشدید تنگی نفس خواهند شد. احتمالا علت اسپاسم ها کم شدن پتاسیم خون است. در ابتدا از میوه جات حاوی پتاسیم بیشتر استفاده نمایند مانند موز و گوجه فرنگی، اگر بهبود حاصل نشد برخی داروهای مدرن هستند که با افزایش جذب پتاسیم نیز می توانند عارضه فوق را درمان نمایند(مثل تریامترتن و امیلورایدو اپلرنون و اسپیرونولاکتون)
در نهایت بهتر است برای تغییر دارو با پزشک خود مشورت نمایید.
شما نیز می توانید از طریق قسمت پرسش از دکتر سوالات خود را مطرح نمایید.
برای تعیین وقت بر روی نوبت دهی اینترنتی کلیک کنید.
دکتر قلب محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق در تهران و فوق تخصص آنژیوپلاستی