دریچه میترال، در واقع یکی از چهار دریچه قلب است. دریچه های قلب، دارای فلپ هایی هستند که باز و بسته می شوند. وظیفه فلپ ها این است که، اطمینان حاصل کنند که خون در جهت درست در قلب شما و بقیه بدنتان جریان پیدا می کند. وقتی قلب شما می تپد (با هر پالس قلب)، دریچه های قلب باز می شوند تا خون از آن ها عبور کند و پس از آن، مابین ضربان های قلب، دریچه ها بسته می شوند تا از بازگشت خون به عقب جلوگیری کنند و خون به درستی در بدن جریان یابد. وقتی دریچه میترال باز می شود، خون از دهلیز چپ، به سمت بطن چپ جریان می یابد. هنگامی که بطن سمت چپ منقبض می شود، یا به عبارتی زمانی که عضله آن فشرده می شود، تا خون را به بدن پمپاژ کند، دریچه میترال محکم بسته می شود تا از برگشتن خون به عقب و برخلاف جهت جریان خون، جلوگیری کند.
پروپرانول و افتادگی دریچه میترال
بیمارانی که درگیر بیماری افتادگی دریچه میترال هستند و یا تپش قلب دارند، میتوانند برای درمان علائم خود از یک بتابلوکر مانند: قرص پروپرانول استفاده کنند. البته که مصرف هر دارویی برای بیمار باید با توجه به شرایط خاص خود بیمار و نظر پزشک متخصص باشد. لطفا هیچ دارویی را خودسرانه مصرف نکنید. ممکن است مقدار مصرفی دوز خطرناک پروپرانول باشد یا با دیگر دارو های مصرفی تداخل داشته باشد و ضرر های جبران ناپذیری را متحمل شوید.
پرولاپس دریچه میترال (MVP) چیست؟
پرولاپس دریچه میترال (یا همان افتادگی دریچه میترال)، زمانی اتفاق می افتد که فلپ های دریچه میترال قلب، شل می شوند و در هنگام پمپاژ خون، محکم بسته نمی شوند. در این حالت، ممکن است خون از دریچه به سمت عقب یعنی به سمت بطن چپ، نشت کند. به این حالت، جریان برگشتی یا رگورژیتاسیون گویند. هنگامی که پرولاپس شدید باشد، و جریان برگشتی به قلب زیاد باشد، قلب نمی تواند خون کافی را به درستی به بدن پمپاژ کند. اما در اکثر مبتلایان به پرولاپس قلب، جریان برگشتی وجود ندارد. در واقع می توان اینگونه بیان کرد که پرولاپس دریچه میترال، در اکثر افراد مبتلا به آن، مشکلی برای سلامتی آن ها، ایجاد نمی کند.
چه افرادی بیشتر در معرضMVP قرار دارند؟
هر کسی می تواند، پرولاپس دریچه میترال داشته باشد، اما این بیماری بیشتر مادرزادی است، و اکثر مبتلایان، با این بیماری متولد می شوند. این بیماری بیشتر جنبه ژنتیکی و وراثتی دارد، اما دانشمندان تا کنون علت به وجود آمدن آن را کشف نکرده اند. اما احتمال بروز این بیماری در شرایط زیر، بیشتر است.
- افزایش سن: پیری، احتمال بروز افتادگی دریچه میترال را بیشتر می کند.
- افرادی که در گذشته به تب روماتیسمی مبتلا شده اند. تب روماتیسمی بیماری است که پس از عفونت ناشی از گلودرد استرپتوکوکی ایجاد می شود و باعث آسیب رساندن به دریچه های قلب می شود.
- افرادی که با یک اختلال بافت همبند، مانند سندرم مارفان یا سندرم اهلرز دانلودس، متولد شده اند.
- افراد مبتلا به بیماری گریوز، که نوعی از بیماری های تیروئید است.
- افراد مبتلا به بیماری اسکولیوز، که در واقع انحنا در ستون فقرات به چپ و راست است، یا افرادی که سایر مشکلات مربوط به ستون فقرات و استخوانی، دارند.
- برخی از افراد مبتلا به دیستروفی عضلانی.
- پرولاپس دریچه میترال با جریان برگشتی خون به قلب، بیشتر در مردان و همینطور افراد مبتلا به فشار خون بالا، دیده می شود.
تشخیص بیماری افتادگی دریچه میترال
این بیماری، اغلب در معاینه های معمول و چکاپ های پزشکی توسط پزشک تشخیص داده می شود. اگر شما جز افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال هستید، پزشک معالج شما، ممکن است در حین گوش کردن به صدای ضربان قلب شما با استفاده از گوشی های پزشکی، صدای غیرطبیعی که اصطلاحا به آن «کلیک» گفته می شود، بشنود. در زمانی که خون از طریق دریچه میترال به سمت عقب (خلاف جهت جریان خون)، جریان می یابد، قلب شما ممکن است صدایی به نام سوفل قلبی (به صداهای غیرمعمول قلب گویند)، تولید می کند.
همچنین ممکن است برای تشخیص آن، به آزمایش های قلبی خاصی نیاز داشته باشید. اکو استرس چیست؟ بهترین آزمایش برای تشخیص پرولاپس دریچه میترال، آزمایش اکوکاردیوگرام یا همان اکو است. این آزمایش، نوعی از سونوگرافی است که در آن، از امواج صوتی برای ایجاد تصویر متحرکی از قلب استفاده می شود.
علائم پرولاپس دریچه میترال چیست؟
اغلب افراد مبتلا به این بیماری، فاقد هر گونه علائم بالینی هستند. اما برخی از علائم و نشانه های پرولاپس دریچه میترال، شامل موارد زیر است:
- تپش قلب: احساس تپش قلب شدید یا خیلی سریع، پرش ضربان قلب.
- تنگی نفس: زمانی که احساس می کنید نمی توانید اکسیژن کافی دریافت کنید.
- سرفه
- خستگی، سرگیجه یا اضطراب
- احساس درد در قفسه سینه
- میگرن
MVP ، باعث بروز چه مشکلاتی می شود؟
در موارد نادر، این بیماری می تواند باعث بروز مشکلات دیگری نیز شود، این مشکلات اغلب در اثر جریان برگشتی خون به قلب، ایجاد می شوند. این مشکلات می توانند شامل موارد زیر باشند:
- آریتمی: آریتمی در واقع یک مشکل قلبی است که به صورت اختلال در سرعت یا ریتم ضربان قلب شما به وجود می آید. درمان قطعی آریتمی قلبی رعایت نکاتی است که پزشک مطرح میکند.
- اندوکاردیت: اندوماردیت در واقع به عفونت در دیواره داخلی قلب یا دریچه های قلب، گفته می شود.
- نارسایی قلبی
درمان پرولاپس دریچه میترال
اکثر افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال، به هیچ درمان خاصی نیاز ندارند. اگر شما از آن دسته از مبتلایان هستید که علائم جریان برگشتی ضعیفی دارید یا حتی فاقد علامت هستید، ممکن است فقط برای تسکین درد یا ناراحتی ایجاد شده، به دارو نیاز داشته باشید. اما در صورتی که شدت جریان برگشتی، زیاد باشد، ممکن است برای جلوگیری از بروز سایر مشکلات قلبی مرتبط با پرولاپس دریچه میترال، به درمان نیاز داشته باشد. برخی از درمان های پرولاپس دریچه میترال، شامل موارد زیر است:
- داروهایی برای کمک به بهبود عملکرد قلب.
- جراحی قلب به منظور ترمیم یا حتی تعویض دریچه میترال غیرطبیعی یا با جریان برگشتی زیاد. هدف از جراحی های انجام شده، بهبود علائم ناشی از پرولاپس دریچه میترال و همچنین کاهش خطر ابتلا به نارسایی قلبی.
در صورت امکان، ترمیم دریچه میترال به طور کلی به تعویض آن، ترجیح داده می شود. این مساله به این دلیل است که احتمال ضعیف شدن عضلات قلب و همینطور عفونت های احتمالی پس از عمل، در ترمیم دریچه، کمتر از زمانی است که دریچه تعویض می شود.
آیا می توان از افتادگی دریچه میترال جلوگیری کرد؟
خیر، شما نمی توانید از پرولاپس دریچه میترال جلوگیری کنید، اما در صورتی که شما مبتلا به پرولاپس دریچه میترال هستید می توانید از بروز مشکلات نادر اما جدی پس از آن، جلوگیری کنید. برخی از راه های جلوگیری از بروز این مشکلات به شرح زیر هستند:
- مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به طور مداوم. این مساله باعث دور نگه داشتن باکتری ها از جریان خون شما می شود و در واقع یک راه کمکی برای کاهش خطر عفونت های قلبی است.
- درباره نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک پیش از انجام کارهای دندانپزشکی یا جراحی، به هدف کاهش خطر ابتلا به عفونت های قلبی، با پزشک خود مشورت کنید. البته این مساله بیشتر در مورد افرادی که عمل ترمیم یا تعویض دریچه قلب انجام داده اند، صدق می کند.
- چکاپ های دوره ای منظم و مصرف به موقع داروهایی که پزشک معالج شما تجویز کرده است را، فراموش نکنید.
- برای جلوگیری از بیماری های قلبی، عادت های سالم برای قلب را به برنامه زندگی خود اضافه کنید و آن ها را به بخشی از زندگی خود تبدیل کنید.
داروهای مفید برایMVP
داروهای بلوک کننده بتا-آدرنرژیک مثل پروپرانولول در درمان تپش قلب، به خصوص به علت تپش قلب ناگهانی در اقایان و موارد ناشی از ضربانات زودرس مفیدند و ممکن است در درمان درد قفسه سینه و اضطراب نیز موثر باشند. البته پروپرانولول در تمامی موارد سندرم پرولاپس میترال مفید نیست. می‌توان در بیمارانی که علائم شدید یا آریتمی قابل توجه دارند پروپرانولول را شروع کرد ولی تنها در افرادی که پاسخ بالینی می دهند، ادامه دارو توصیه می شود.
در حملات گذرای ایسکمی مغزی، استفاده از آسپرین و به ندرت، داروهای ضد‌انعقاد توصیه می شود. اگر آسپرین مصرف میکنید باید زمان مصرف قرص کاردیوسپرین(آ اس آ) را بدانید.
بعضی داروهای ضد‌افسردگی در درمان درد سینه مفید بوده‌اند. مثلا ایمی پرامین قادر به کاهش درد سینه در افرادی بوده که عروق کرونر طبیعی داشته‌اند و استفاده از سرترالین (که در اصل یک داروی ضد افسردگی است) در کاهش درد سینه با منشا غیر قبلی موثر بوده است. همچنین در بعضی مطالعات، در بیماران مبتلا به درد سینه همراه با اختلالات اضطرابی، آلپرازولام (که داروی ضد اضطراب است)، اثرات مفیدی در رفع درد سینه و بهبود اختلال اضطرابی داشته است. و بالاخره آن که ورزش هوازی در بهبود علائم مربوط به درد سینه آتیپیک موثر بوده است. در موارد نادری پرولاپس دریچه میترال منجر به نارسایی شدید دریچه میترال می شود و ممکن است نیاز به جراحی دریچه داشته باشد.
بیمار مبتلا به پرولاپس میترال قلب
یک خانم پزشک ٢٧ ساله با احساس تپش قلب، ضربات کوبشی و ناگهانی قلب با احتمال افتادگی دریچه میترال به مطب مراجعه کردند و قرص برای درمان افتادگی دریچه میترال میخواهند. و سابقه ای از هیچ بیماری خاصی ندارند. فشار خون و سایر علایم حیاتی نرمال بودند. در معاینه ضربان های قلب نابجا قابل لمس بود. در اکوی انجام شده افتادگی خفیف دریچه میترال مشاهده گردید. نارسایی دریچه مشاهده نشد.
بحث و نتیجه گیری:
حدود ۴ درصد خانها و دو درصد آقایان دچار شلی دریچه میترال و به اصطلاح پرولاپس میترال می باشند. پرولاپس میترال اغلب مشکل اساسی نبوده و بر اساس شدت آن، پزشک درمان لازم را تجویز خواهد کرد. در صورتیکه شدت پرولاپس شدید نبوده و نارسایی دریچه همراه آن وجود نداشته باشد ، بهترین راه درمان اطمینان دادن به شخص بوده و اقدام دیگری لازم ندارد. گاهی برای درمان تپش در بیماران مبتلا به پرولاپس میترال از داروهای بتابلوکر مانند پروپرانولول استفاده می نمایند. قابل ذکر است بسیاری از افرادی که در گذشته برچسب پرولاپس میترال به آنان زده شده بر اساس تعاریف جدید ، در گروه پرولاپس قرار نمیگیرند.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق
