گرفتگی رگ های قلب یا گرفتگی عروق قلب اصطلاحی است که معمولا به بیماران مراجعه کننده با بیماری عروق کرونر اطلاق می شود. در تسلب شرایین قلب در واقع ساخت پلاک باعث تنگی عروق عرضه کننده خون به عضله قلب می گردد.
این انسداد قلبی، اگر به اندازه کافی شدید باشد می تواند جلوی رسیدن خون مورد نیاز برای عملکرد عضلات قلب را بگیرد، به خصوص زمانی که جریان خون بیشتری مورد نیاز است؛ مثلا شما در صورت گرفتگی رگ های قلب ،زمانی که ورزش می کنید علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس احساس می کنید.
تست های مختلفی می توانند برای دیدن این نقاط از قلب که جریان خون در آنها به خطر افتاده مورد استفاده قرار گیرند، از جمله تست ورزش و اسکن هسته ای قلب. با این این حال چنین آزمایشاتی کامل نیستند و بیشتر در بیماران مشکوک به گرفتگی رگ های قلب مورد استفاده قرار می گیرند. اما یک روش استاندارد با ارزیابی مستقیم برای تشخیص گرفتگی عروق قلبی یا همان تسلب شرایین قلب، عمل آنژیوگرافی می باشد که طرح کلی و جامعی از رگ های قلبی ارائه می دهد. برخی افراد از بیهوشی در این عمل می ترسند. اگر میخواهید با جزییات آنژیوگرافی آشنا شوید مقاله آیا آنژیو قلب بیهوشی دارد؟ را بخوانید.
تفسیر آنژیوگرافی قلب
۱- شریان های کرونری طبیعی قلب
# اسم رگهای قلبی
در تصویر بالا سه سرخرگ که بر روی سطح قلب قرار دارند و خون را به آن عرضه می کنند، نشان داده شده است. یکی از عروق در سمت راست و دو شریان در سمت چپ وجود دارد. رگ سمت راست به عنوان کرونر راست شناخته می شود. در سمت چپ، که سمت اصلی قلب می باشد، ما شاخه نزولی قدامی چپ یا همان LAD را داریم که از جلوی قلب به پایین آمده و قسمت جلو و دیواره اصلی و سپس اطراف ناحیه چپ که جداره قلب را تشکیل می دهند را تامین می کند. اگر شما به دقت نگاه کنید، یک شریان بزرگ به نام شریان اصلی چپ، LAD و اطراف آن را تامین می نماید. شریان اصلی چپ و حتی عروق LAD به قدری مهم و حیاتی هستند که انسداد عروق در این شریان ها به عنوان یک زنگ خطر شناخته شده است!
تصویر بالا نشان می دهد که عروق کرونر تحت آنژیوگرافی قلب در وضعیت نرمال و طبیعی هستند. شریان صاف و بدون بی نظمی به نظر می رسد. به همین دلیل است که ما در پاسخ بیان می کنیم اگرچه عروق با عمل آنژیو قلب طبیعی به نظر می رسند و هیچ انسداد قلبی قابل توجهی به وضوح دیده نمی شود، اما ممکن است رسوب پلاک های چربی در دیواره های عروق قلب وجود داشته باشند که امکان مشاهده ی آنها با این تست وجود ندارد.
این نوع گرفتگی رگ های قلب هنوز می تواند در طول زمان گسترش یابد، به همین دلیل افراد در معرض خطر بیماری عروق کرونر و با سابقه خانوادگی بیماری قلبی باید تحت نظارت دقیق قرار داشته باشند و تنها به خاطر جواب آنژیوگرام طبیعی و بدون گرفتگی رگ های قلب ، سهل انگاری نکنند.
۲- گرفتگی رگ های قلب با علامت بیماری عروق کرونر خفیف
تصویر فوق عروق قلب را با برخی از مناطق گرفتگی در حدود ۲۰-۴۰٪ نشان می دهد. به طور معمول ما انسداد قلبی کمتر از ۴۰ درصد را گرفتگی خفیف رگهای قلب می گوییم. چنین انسدادی به وضوح منجر به کاهش جریان خون نمی شود؛ در نتیجه بسیار بعید است که باعث بروز علائم گردد.
البته مهم است که به یاد داشته باشید شواهد روشنی در اینجا از بیماری پیشرونده عروق کرونر قلب وجود دارد و این بیماران نیاز به کنترل و چکاب عوامل خطر بیماری عروق کرونر ( کلسترول ، دیابت ، سیگار کشیدن، فشار خون و غیره) و مصرف داروهای مناسب دارند. همچنین کاهش مسائل استرس زا نیز با تغییر در شیوه زندگی، ورزش کردن، کاهش وزن و اصلاح رژیم غذایی نیز در این بیماران از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
توجه بسیار ویژه به این مسائل می تواند از پیشرفت انسداد و گرفتگی رگ های قلب جلوگیری و به ایجاد ثبات در آن کمک نماید. فراموش نکنید که اغلب انسداد خفیف قلب می تواند منجر به سکته قلبی خفیف ناپایدار و پشت سر هم شود.
۳- تفسیر جواب آنژیوگرافی با علامت بیماری عروق کرونر متوسط
گرفتگی متوسط عروق کرونر در واقع میزان متوسطی از انسداد قلب است که معمولا در حدود ۴۰-۷۰٪ می باشد، همانطور که در نمودار بالا آمده است، یک انسداد ۵۰ درصدی در ابتدای عروق کرونری سمت راست وجود دارد که قابل مشاهده است. معمولا انسداد قلب در حد متوسط محدودیت قابل توجهی برای جریان خون ایجاد نمی کند و بنابراین به بروز علامت منتهی نمی گردد.
بیماری عروق کرونر متوسط به همان شیوه بیماری خفیف درمان می گردد که اساسا با توجه به عوامل خطر، داروها و اصلاح شیوه زندگی می باشد. گاهی اوقات انسداد قلبی در حالت انتهای بالاتر از حد متوسط (۵۰-۷۰٪) ممکن است به آزمایش های اضافی برای بررسی دقیق بیمار نیاز داشته باشد که این حالت در صورتی است که شاهد بروز علایم چشمگیر و یا غیر معمول باشیم.
۴- گرفتگی رگ های قلب با علامت بیماری عروق کرونر شدید
انسداد قلبی شدید معمولا در محدوده بیش از ۷۰٪ است. این میزان محدوده با کاهش قابل توجه میزان جریان خون به عضله قلب در ارتباط است و می تواند علائمی زمینه ای مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس ایجاد نماید. در تصویر بالا انسداد ۸۰٪ می تواند در ابتدای عروق دیده شود.
انسداد قلبی شدید منجر به علائمی می گردد. بیماران با گرفتگی رگ های قلب بیش از ۷۰ درصد با قرار دادن استنت تحت درمان قرار می گیرند. نتیجه عملکرد رگ بعد از استنت گذاری در سمت راست تصویر بالا نشان داده شده است. گاهی اوقات عمل جراحی قلب باز در انسداد شدید نیاز است که تشخیص آن با پزشک متخصص قلب و عروق می باشد.
۵- تفسیر نتایج آنژیوگرافی با علامت عروق کاملا گرفته، حمله قلبی بزرگ!
همانطوری که در تصویر بالا دیده می شود یک انسداد ۱۰۰٪ در ابتدای شریان کرونری راست وجود دارد که جریان خون را بسیار بیشتر از حالت های قبل گرفتگی عروق قلب، متوقف کرده است. این نوع از تسلب شرایین منجر به حمله قلبی خواهد شد. چنین انسداد قلبی معمولا با علائم عمده ای همراه است و به درمان سریع و به موقع نیاز دارد.
همانطوری که در تصویر بالا می بینید،، گرفتگی رگ های قلب با قرار دادن استنت درمان شده تا به جریان خون اجازه از سرگیری طبیعی داده شود. اگر درمان گرفتگی رگ های قلب در زمان مناسب انجام نگیرد (معمولا چند ساعت اولیه، هر چه زودتر بهتر)، احتمال مرگ عضله قلب زیاد خواهد بود. در این حالت عضله قلبی معمولا نمی تواند دوباره بهبودی خود را به دست آورد، در نتیجه عملکرد پمپاژ قلب کاهش یافته و در نهایت منجر به نارسایی قلبی و یا فوت بیمار می شود.
مشاهده سوالات شایع بیماران قلبی در مورد گرفتگی رگ های قلب
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوگرافی در تهران
