برای درمان پلاکت خون بالا چه دارویی بخوریم؟

پلاکت خون سلول های دیسکی شکل تخصص یافته ای در جریان خون می باشند که در تشکیل لخته های خونی دخیلند. پلاکت خون نقش مهمی در حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری عروق محیطی بازی می کند.

پلاکت خون چیست؟

در اغلب افراد، بیش از ۲۰۰ میلیون پلاکت خون در یک میلی لیتر از خون به عنوان بلوک های کوچک ساختمانی برای تشکیل پایه ای از یک لخته خون برای جلوگیری از خونریزی ناشی از بریدگی یا آسیب فعالیت می کنند. پلاکت ها می توانند یک اختلال را در دیواره رگ خونی شناسایی نموده و برای ساخت دیواره و جلوگیری از خونریزی واکنش نشان دهند.

آیا بالا بودن پلاکت خون خطرناک است؟

در بیماری های قلبی عروقی، لخته شدن غیر طبیعی رخ می دهد که می تواند منجر به حملات قلبی یا سکته مغزی شود. رگ های خونی بوسیله سیگار کشیدن، کلسترول و یا فشار خون بالا توسعه یافته ناشی از کلسترول بالا آسیب دیده، و تعدادی پلاکت خون در دیواره رگ ایجاد می کنند؛ این پلاک ها می توانند پاره و به شکل یک لخته رها شوند.

حتی اگر هیچ خونریزی رخ ندهد، پلاک های پاره شده و سرگردان، به جای عایق بندی عروق برای پیشگیری از خونریزی ایجاد شده توسط یک برش، سبب تشکیل لخته و انسداد جریان خون می گردند. در نهایت بدون خون، بخشی از عضله قلب می میرد و منجر به حمله قلبی می شود. برای جلوگیری از حمله قلبی باید عمل آنژیو قلب را انجام بدهید.

اختلالات پلاکت خون

پلاکت خون ممکن است غیر طبیعی باشد هم از لحاظ کمی (بیش از حد زیاد و یا بیش از حد کم) و از هم لحاظ کیفی (تعداد پلاکت خون درست می باشد اما آنها به درستی کار نمی کنند). افزایش پلاکت خون یا کاهش آن می تواند سبب ایجاد عوارض جبران ناپذیری در بدن گردد. تعداد پلاکت خون به طور معمول به عنوان بخشی از شمارش کامل خون (CBC) تست می شود. تعداد و اندازه نرمال پلاکت خون در محدوده ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ است.

حتماً بخوانید:  برای کنترل فشار خون بالا چه بخوریم

کاهش پلاکت خون نشانه چیست؟

کاهش پلاکت خون نشان دهنده یک بیماری شناخته شده با عنوان ترومبوسیتوپنی می باشد و ممکن است منجر به افزایش خونریزی شود. اولین نشانه های آن ممکن است شامل خونریزی لثه، خونریزی بینی و کبودی گردد. در قلب و عروق، شایع ترین علت کاهش تعداد پلاکت خون می تواند پاسخ ایمنی غیر طبیعی ناشی از درمان دارویی باشد، به خصوص با هپارین وریدی رقیق کننده خون (هپارین القا کننده ترومبوسیتوپنی) و یا به ندرت با داروهای دیگر برای کنترل فشار خون بالا و یا علائم نارسایی احتقانی قلبی (دیورتیک ها)، برای کنترل دیابت (داروهای خوراکی ضد دیابت)، یا تنظیم کننده انعقاد خونی شما (داروهای آنتی پلاکت خون ) باشد.

تعداد پلاکت خون بالا نیز می تواند معمولا در ارتباط با بیماری های ناشی از افزایش سن رخ دهد، و باعث افزایش بیش از حد لخته شدن و یا حتی خونریزی غیر طبیعی گردد.

عملکرد پلاکت خون

از آنجا که پلاکت خون در متوقف کردن خونریزی جراحات روزمره از قبیل بریدگی یا کبودی بسیار مهم است، اختلالات شدید ارثی پلاکتی بسیار نادرند. محققان، با این حال، تغییرات ژنتیکی ظریفی را در پلاکت خون به نام پلی مورفیسم کشف کرده اند که ممکن است پلاکت ها به روش های زیرکانه تغییر دهند که همرا با سایر فاکتورهای خطر، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را بالا می برند.

این پلی مورفیسم همچنین ممکن است در درک این مساله مهم باشد که چه کسانی ممکن است بیشترین بهره از داروهایی مانند آسپرین با تغییر عملکرد پلاکت خون را به دست آورند؟ از آنجایی که لخته های غیر طبیعی باعث حمله قلبی می شوند، پزشکتان می تواند داروهایی (عوامل ضد پلاکتی) برای پیشگیری از تشکیل لخته خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی تجویز نماید.

پلاکت خون بالا در کودکان

شمار پلاکت خون بالا یا ترومبوسیتوز نشان می دهد که در خون بیش از حد پلاکت وجود دارد. این ها سلول هایی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند. افزایش تعداد پلاکت ها در کودکان و نوزادان، غیرمعمول نیست.
سطح پلاکت طبیعی بین ۱۵۰،۰۰۰ تا ۴۵۰،۰۰۰ در میکرولیتر در خون متغیر است.

آزمایش های پی در پی شمارش پلاکت به تشخیص اختلالات احتمالی پلاکت خون و همچنین تغییرات مرتبط با آن مانند عملکرد مغز استخوان کمک می کند. در مورد کودکان، فقط در مواردی که همراه مشکل دیگری باشد ممکن است نگران کننده باشد.

علت بالا بودن پلاکت خون در کودکان چیست؟

۱. افزایش خوش خیم

بیش از ۱۳ درصد کودکان به ترومبوسیتوز مبتلا هستند. افزایش تعداد پلاکت ها همیشه یک بیماری زمینه ای را نشان نمی دهد. اگر خوش خیم باشد، می تواند ناشی از نتیجه ی موقت دارو، از دست دادن خون یا جراحی باشد.
عفونت شایع ترین علت افزایش پلاکت در کودکان است. آزمایشات آزمایشگاهی شامل پروسه ای است که نمونه ای از خون وریدی گرفته می شود، رقیق شده و پلاکت ها شمارش می شوند. این آزمایش معمولا با عبور نمونه از یک شمارنده ی الکتریکی انجام می شود. با این حال، شمارش خودکار اغلب با اشتباه روبرو می شود.

خون وریدی خون بدون اکسیژنی است که از عروق خونی (رگ های خونی مویرگی) جریان می یابد، از طریق رگ های بزرگتر وریدی به دهلیز راست قلب می رود. سیستم وریدی از رگ های خونی تشکیل شده است که خون را به سمت قلب حمل می کنند.

۲. بیماری های احتمالی

شمارش پلاکتی بالا می تواند نشانه ای از بیماری های جدی مانند بیماری های بافت همبند، بیماری های کلیوی، تومورهای کبدی، برخی از آنمی ها، پلی سیتمی ورا ، بیماری التهابی روده یا لوسمی باشد می تواند نشان دهنده ی یک اختلال باشد که باعث می شود مغز استخوان بیش از مقدار طبیعی پلاکت تولید کند.

اگر کودک بسیار بیمار است، سابقه ی کامل بیمار و معاینه فیزیکی ضروری است و ممکن است تعدادی آزمایش دیگر نیز در طول درمان صورت گیرد تا مانع شرایط بدتری شود.

سطوح پلاکت ممکن است نیاز به نظارت منظم داشته باشد، تا زمانی که مطمئن شوید مقدار آن نه تنها به حالت عادی بازمیگردد، بلکه همچنان ادامه خواهد داشت.

۳. ترومبوسیتوز اولیه و ثانویه

اغلب موارد ترومبوسیتوز در کودکان یک اشکال ثانویه است، به این معنی که افزایش پلاکت به علت وضعیت دیگری چه خوش خیم چه بدخیم به وجود آمده است.

ترومبوسیتوز اولیه یا ضروری، که در آن بیماری به طور خاص توسعه می یابد، نادر است. این میزان در حدود یک میلیون کودک است. این عدد در یک دوره متغیر است و به خوبی درک نمی شود. این وضعیت باعث افزایش مقدار پلاکت به سطوح بالاتر از ۶۰۰،۰۰۰ در هر میکرولیتر می شود و طحال آن بزرگ‌ می شود.

متأسفانه اگر این وضعیت بهبودی نداشته باشد، حذف طحال ممکن است ضروری باشد. اما این کار نیازمند اندازه گیری شدید است.

۴. التهاب

یکی از دلایل افزایش تعداد پلاکت در کودکان التهاب است. پلاکت ها نیز به عنوان “واکنش های فاز حاد” شناخته می شوند، که فقط بدان معنی است که آنها در زمان التهاب (مانند عفونت) افزایش می یابند.

عفونت هایی که جزئی و شدید هستند می توانند تاثیر قابل توجهی بر تعداد پلاکت ها داشته باشند، به همین دلیل هر بار که یک کودک مبتلا به مشکل با سطوح پلاکتی بالا یا پایین می شود، ابتدا باید قبل از نگرانی در مورد علل دیگر، عفونت را رد کرد.

۵. کمبود آهن

کمبود آهن نیز می تواند باعث افزایش تعداد پلاکت در کودکان شود، اما پس از آن فرد معمولا کم خون است، زیرا این دو مشکل معمولا با یکدیگر همراه می شوند. یکی دیگر از شرایطی که ممکن است به مداخله پزشک نیاز نداشته باشد، اما قطعا نیاز به نظارت دارد.

۶. کم آبی

برای بسیاری از کودکان غالبا مقدار زیادی از پلاکت ها در هنگام کمبود آب وجود دارد که باید به حالت طبیعی بازگردد. مایعات به اندازه کافی بنوشید تا آب بدن خود را تامین کنید.

۷. کمبود اسید فولیک

راه حل این است که معمولا چند ویتامین دریافت کنید، اما اگر این کار جواب نداد، باید علل دیگری را جستجو کنید. بدن انسان بسیار پیچیده است و ممکن است دلایل پنهانی برای چیزی غیر طبیعی باشد.

۸. ترومبوسیتوز واکنشی

این یک فرآیند ثانویه یا واکنشی است که به علت عفونت، کمبود آهن، دارو، التهاب مزمن، سرطان، آسیب بافتی و یا جراحی ایجاد می شود.

در ۷۲ الی ۸۶ درصد کودکانی که این بیماری را تجربه می کنند، معمولا خفیف می باشد. در حدود ۶ الی ۸ درصد متوسط و ۰.۵ تا ۳ درصد شدید می باشد. در صورت بروز این وضعیت، مشاوره با هماتولوژیست اطفال ضروری خواهد بود.در اکثر موارد، هیچ درمان لازم نیست و باید بیمار تنها با دقت بررسی شود.

۹. ترومبوسیتوز اساسی

برای اکثر کودکان مبتلا به ترومبوسیتوز، معمولا نظارت خانگی نیاز است و نیازی به درمان ندارد. اما اگر تکرار آزمایش خون نشان دهنده افزایش طولانی و غیر قابل توضیح تعداد پلاکت ها بدهد.

ممکن است خونریزی وجود داشته باشد، که به علت ناتوانی خون در لخته شدن می باشد. ترومبوسیتوز اساسی می تواند کشنده باشد. برای کودکان مبتلا به این بیماری، شمارش پلاکت ها می تواند به بیش از ۲ میلیون در هر میکرولیتر برسد.

ترومبوسیتمی اساسی یک اختلال غیر معمول است که در آن بدن، پلاکت خون (ترومبوسیت ها) بسیار زیادی ایجاد می کند. همچنین به عنوان ترومبوسیتمی اولیه شناخته می شود.

شایع ترین نشانه های آن سردرد، سرگیجه، تغییرات بینایی ، سوزش چشم، بی حسی یا درد و سوزش در دست و پا است.

بنابراین شمارش پلاکتی بالا در کودکان باید مورد بررسی قرار گیرد، اما احتمالا چیزی برای نگرانی در مورد آن وجود ندارد. در واقع، این امر طبیعی است که کودکان این وضعیت را داشته باشند. قبل از هراس، منتظر بمانید و بر روی شمارش پلاکت کودک خود را نظارت کنید.

چگونه پلاکت خون را کاهش دهیم؟

شایع ترین عامل ضد پلاکت خون و بسیار مورد استفاده آسپرین است. هر چند همچنین ممکن است برای شما دیگر داروهای خوراکی، مانند قرص تیکلوپیدین، کلوپیدوگرل و یا دی پیریدامول، یا داروهای ضد پلاکت خون داخل وریدی مانند abciximab یا eptifibatide در حالی که شما در بیمارستان بستری می باشید و یا تحت آنژیوپلاستی قرار می گیرید، تجویز شود.

هر عامل پلاکتی به روش کمی متفاوت تاثیر گذار خواهد بود و ممکن است عوارض جانبی منحصر به فردی داشته باشد، اما همه آنها باعث می شوند که خطر تشکیل لخته کمتر شود. پزشکتان دارویی که برای وضعیت شما بهتر است را انتخاب خواهد نمود.

داروهای آنتی پلاکت متفاوت از رقیق کننده های خون یا ضد انعقاد مثل وارفارین (کومادین، بریستول مایرز Squibb) و یا هپارین می باشند. ضد انعقادها مرحله دوم در لخته شدن که به عنوان انعقاد یا کوآگولاسیون شناخته می شوند را مسدود می نمایند اما به طور مستقیم بر پلاکت خون تاثیر نمی گذارند. اگر شما داروهای ضدانعقاد خون مصرف می کنید، شما باید با پزشک خود صحبت کنید که آیا برای شما مناسب است یک داروی ضد پلاکتی مانند آسپیرین را مصرف کنید یا خیر؟

درمان گیاهی پلاکت خون بالا

۱. سیر خام یا خرد شده حاوی ترکیبی به نام “آلیسین” است که تولید پلاکت را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث کاهش تعداد پلاکت در خون می شود.

۲. جنسینگ شامل “جین سنوزید” است که به کاهش تجمع پلاکتی کمک می کند، و در نهایت از تشکیل لخته جلوگیری می کند.

۳. انار دارای ماده ای به نام پلی فنول است که اثر ضد پلاکتی دارد. بدان معنی که تولید پلاکت خون را کاهش می دهد و از لخته شدن خون جلوگیری می کند.

۴. خوردن غذاهای دریایی غنی از امگا ۳ به مهار تولید پلاکت کمک می کند. اسیدهای چرب امگا ۳ بر روی فعالیت پلاکت، نازک شدن خون تاثیر می گذارد و شانس لخته شدن خون را کاهش می دهد.

۵. میوه و سبزی های حاوی “سالیسیلات” به رقیق شدن خون کمک و از لخته شدن آن جلوگیری می کنند. همچنین سیستم ایمنی بدن را تقویت و به حفظ تعداد طبیعی پلاکت کمک می کنند. سبزیجات حاوی سالیسیلات شامل خیار، قارچ، کدو سبز، تربچه و یونجه است. میوه های حاوی سالیسیلات شامل انواع توت ها، گیلاس، کشمش و پرتقال است.

۶. دارچین حاوی ترکیبی به نام “سینامالدئید” است که برای کاهش تجمع پلاکتی و لخته شدن خون شناخته شده است.

۷. قهوه دارای اثر ضد پلاکتی است. بدان معنی است که باعث کاهش تعداد پلاکت در خون و جلوگیری از تجمع پلاکت می شود.

چگونه پلاکت خون را کاهش دهیم؟

چه زمانی داروی ضد پلاکت خون استفاده می شود؟

عوامل ضد پلاکتی در درمان بسیاری از مشکلات قلبی و عروقی شایع استفاده می شوند. پزشکتان ممکن است اگر شما فاکتورهای خطر برای بیماری های قلبی داشته باشید، آسپرین را برای جلوگیری از حمله قلبی به شما توصیه نماید. آسپرین و دیگر داروهای ضد پلاکت خون ممکن است هنگامی که شما دچار درد قفسه سینه کنترل نشده یا حمله قلبی شده اید، استفاده شود.

داروهای درمان پلاکت خون چگونه باید استفاده شوند؟

داروهای آنتی پلاکت خون می توانند با محدود کردن توانایی لخته سازی پلاکت خون به پیشگیری از تشکیل لخته کمک کنند. در بیماران در معرض خطر، آسپرین خطر ابتلا به اولین حمله قلبی را به بیش از ۲۰٪ کاهش می دهد. پس از حمله قلبی، آسپرین می تواند خطر ابتلا به حمله قلبی مجدد را حدود ۳۰٪ کاهش دهد. به طور مشابه، یک عامل ضد پلاکتی می تواند خطر سکته مجدد یا حمله ایسکمی گذرا را کاهش دهد و به جلوگیری از انسداد یا گرفتگی عروقی که قبلا با استنت باز شده اند، کمک نماید.

روند درمان پلاکت خون چگونه تحت نظارت قرار می گیرد؟

بر خلاف داروهای ضد انعقادی مانند وارفارین یا هپارین، درمان پلاکت خون به طور کلی نیاز به نظارت از طریق آزمایش خون ندارد. محققان در حال کار برای توسعه آزمایش هایی هستند که ممکن است به آسانی عملکرد پلاکت خون را تست نموده و پاسخ فرد به عوامل ضد پلاکتی برای اینکه چه میزان دارو به بهترین وجه با کمترین عوارض جانبی منحصر به فرد در بیمار کار می کند را به راحتی پیش بینی نمایند. این آزمایشات، با این حال، هنوز به طور گسترده در دسترس نیست. این در حالی است که زیر نظر پزشک متخصص از قرص افزایش پلاکت خون برای درمان پلاکت خون پایین استفاده می گردد.

علائم عملکرد پلاکت های غیر طبیعی خون ممکن است شامل مارد زیر باشد:

– مدفوع سیاه رنگ یا خونی

– ادرار صورتی یا خونی

– افزایش خونریزی قاعدگی

– خونریزی لثه

– خونریزی بینی

اما چند نکته مهم:

۱- آسپیرین را با داروهای ضد انعقاد استفاده نکنید مگر اینکه با تجویز خود پزشک باشد

۲- از مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (NSAIDS) به جز تیلنول پرهیز نمایید. استفاده از این داروهای مسکن می تواند خطر ابتلا به خونریزی معده و به خصوص با ایبوپروفن (ادویل) را افزایش دهد و حتی عملکرد مفید آسپرین در پیشگیری از بیماری قلبی عروقی را نیز محدود نمایند.

۳- توجه داشته باشید که داروهای سرماخوردگی، مسکن های کمر درد و داروهای دیگر ممکن است حاوی آسپرین یا ایبوپروفن باشند.

۴- به پزشک یا دندانپزشک قبل از عمل جراحی یا دندانپزشکی بگویید که شما یک داروی ضد پلاکت خون مصرف می نمایید.

جدول: داروهای ضد پلاکتی خوراکی شایع مورد استفاده، کاربرد و اثرات جانبی

دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و در تهران