عمل آنژیو قلب چیست؟
- قلب انسان ۳ رگ اصلی دارد که در طی آنژیو گرفتگی و میزان سلامت انها بررسی می شود.
- مدت زمان آنژیو قلب در صورت نرمال بودن شرایط حدود ۳۰ دقیقه به طول می انجامد. اگر نیاز به استنت باشد حدود ۲ ساعت طول میکشد.
- آنژیوگرافی بدون انجام بیهوشی عمومی و با بی حسی موضعی در مچ دست و یا ناحیه پا انجام می شود. چنانچه بیمار استرس زیادی داشته باشد به کمک داروهایی حالت خواب آلودگی در وی ایجاد خواهند کرد.
- آنژیو قلب اگر به موقع و توسط متخصص قلب با تجربه انجام شود هیچ خطری برای بیمار ندارد و عمر شما طولانی تر خواهد شد.
- روش آنژیو از دست نسبت به آنژیوگرافی از پا سریعتر بوده و نیاز به مراقبت کمتری دارد.
- مراقبت بعد از آنژیوگرافی قلب در روش آنژیو دست بیشتر شامل عدم وارد کردن سنگینی و کار کردن با دست می شود.
- هزینه آنژیو قلب در بیمارستان دولتی حدود ۳ میلیون تومان و در بیمارستان خصوصی بدون بیمه حدود ۲۰ میلیون در سال ۱۴۰۳ است.
- اگر میزان گرفتگی زیاد باشد با فنر گذاشتن در قلب، محل مسدود شده را باز می کنند که به ان آنژیوپلاستی می گویند.
- مدت بستری آنژیوگرافی حدود ۱ ساعت در بخش ویژه خواهد بود. پس از حدود ۳۰ دقیقه شما به بخش منتقل می شوید و اگر مشکل خاصی نداشته باشید تا ظهر مرخص خواهید شد. ممکن است پزشک از شما بخواهد تا شب قبل از عمل در بیمارستان بستری شوید.
- عوارض بعد از آنژیوگرافی قلب خونریزی محل ورود کاتتر و یا عفونت می تواند باشد.
- احتمال مرگ بعد از آنژیوگرافی بسیار نادر و حدود ۰.۰۲% ان هم در بیمارانی با سن بسیار بالا و دچار بیماری هایی مثل نارسایی قلبی، تنگی آئورت و نارسایی کلیه است.
پزشک در چه مواردی آنژیوگرافی را تجویز می کند؟
- تعیین شدت و محل تنگی / انسداد رگ خونی که باعث ایجاد علائم شده است.
- انتخاب گزینه درمانی مناسب برای یک رگ خاص
- تعیین محل خونریزی (اغلب به همراه آمبولیزاسیون که خونریزی را متوقف می کند، انجام می شود)
- تعیین محل دقیق لخته خون در رگ خونی بسته شده و برداشتن آن (بازگرداندن جریان خون)
- درمان انواع خاصی از تومور ها که منجر به انسداد عروق شده اند.
- گرفتن نمونه خون از نواحی خاص برای تشخیص مناسب
- تهیه نقشه و محل قرارگیری عروق خونی قبل از جراحی
آنژیو قلب از طریق پا
در طول کاتتریزاسیون قلبی از طرق پا، یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر به نام کاتتر از طریق کشاله ران یا بالای ران به سمت قلب هدایت می شود. این روش ممکن است برای بررسی دریچه های قلب یا نمونه گیری از خون یا عضله قلب نیز استفاده شود. در این روش بعد از اتمام کار از کیسه شن برای توقف خونریزی در محل کشاله ران استفاده می شود و دوران نقاهت طولانی تر است. در ادامه فیلم آنژیوگرافی قلب امده است.
آنژیو از راه دست
در آنژیو از راه دست همان مراحل قبل از طریق رگ روی مچ دست انجام می شود. در این روش برخلاف آنژیو از راه پا، بیمار بلافاصله پس از اتمام عمل قادر است راه برود و نیاز به تحمل وزن بالای کیسه شن نیست. از طرف دیگر شانس خونریزی از محل ورود وسایل آنژیو از طریق دست، در مقایسه با ران پا به مراتب کمتر است.
حتی انجام آنژیوپلاستی برای بیمار به مراتب آسانتر از شریان ران می باشد. چرا که بیمار سریعتر سر پا شده و نیازمند کیسه شن نمی باشد. در آنژیو از طریق دست طول زمان عمل و میزان اشعه دریافتی پزشک و بیمار بیشتر از آنژیو از طریق کشاله ران می باشد کمتر است. توجه داشته باشید در مواردی که بیمار دچار انسداد عروق ناحیه لگنی و یا آئورت باشد، می بایست از طریق رادیال آنژیو انجام شود.
امادگی های قبل از آنژیو قلب
معمولا برای پذیرش، از شب قبل بیماران در بخش آی سی یو بیمارستان بستری میشوند. شما می توانید شام بخورید ولی دیگر از زمان بستری تا آنژیو نباید چیزی بخورید یا به عبارتی باید ناشتا باشید.
- تمام داروهای مصرفی و مدارک پزشکی مانند آزمایشات، سی تی آنژیو و اکو باید همراه شما باشد و البته کارت ملی را فراموش نکنید!
- چند روز قبل از آنژیو شما باید آزمایش کراتین بدهید چرا که ماده حاجب می تواند ضرر برای کلیه داشته باشد. بنابراین قبل از انجام عمل می بایست وضعیت سلامتی کلیه های شما چک شود.
- داروهایتان را طبق روال مصرف می کنید مگر اینکه پزشک به شما دستور قطع دارو را داده باشد. پس داروها شامل ناشتا بودن نمی شوند.
بعد از تعویض لباس، پرستار برای پر کردن یک فرم حاوی اطلاعات سلامتی بیمار از شما سوالاتی خواهد پرسید مثل اینکه:
- سابقه چه بیماری های زمینه ای را دارد مثل فشار خون، دیابت، چربی و غیره؟
- چه داروهایی مصرف می کند؟
- قبل از این، چه عمل های جراحی و حدودا در چه سالهایی داشته است؟ و کلی سوال دیگه که مهمترین هاش اینا بود.
آنژیو قلب چجوریه
ابتدا مچ دست راست شما با یک سرنگ دیابت که نوک بسیار باریکی دارد بی حس می شود. در آنژیو قلب شما بیهوش نمی شود و این کار از طریق بی حسی موضعی انجام می شود. در ۹۰ درصد مواقع مچ دست انتخاب می شود مگر اینکه به دلایلی پزشک مجبور شود که از طریق رگ کشاله ران برای شما انجام دهد.
- پس از شروع عمل آنژیو قلب شما به پشت روی تخت دراز می کشید. ممکن است به دور بدن و پای شما یک کمربند بسته شود. دوربین اشعه ایکس به دور سینه و سر شما چرخیده و از زوایای گوناگون عکس می گیرد.
- محل ورود کاتتر که بر روی دست و یا کشاله ران است، توسط محلول های ضد عفونی تمیز شده و حجم کمی ماده بی حس کننده در آن تزریق می شود. ممکن است بریدگی کوچکی توسط پزشک در این منطقه ایجاد شود.
- سپس توسط پرستار از شما یک لاین وریدی (رگ) گرفته می شود. ممکن است یک داروی آرامش بخش از طریق ورید به شما تزریق شود تا باعث آرامشتان گردد. از این طریق داروها و مایع نیز به شما تزریق می شود.
- در تکنیک آنژیوگرافی یک لوله پلاستیکی کوچک ( شیت شریانی ) داخل شریان شما قرار داده می شود. یک کاتتر یا لوله بلند از داخل این شیت عبور کرده و به سمت قلب هدایت می شود. عبور کاتتر نباید باعث درد شود. اگر احساس درد می کنید، پزشک خود را آگاه سازید.
- از داخل کاتتر ماده حاجب به داخل عروق کرونر تزریق می شود. هنگام تزریق ممکن است شما احساس گرما یا گر گرفتگی داشته باشید. ولی هر نوع احساس درد یا سنگینی را به پزشک اعلان نمایید.
- ماده حاجب بخوبی توسط دوربین اشعه ایکس مشاهده می شود به راحتی پزشک را قادر می سازد تا چنانچه گرفتگی و تنگی در رگ های قلب وجود داشته باشد، آن را تشخیص دهد. بر اساس آنچه پزشک در عمل آنژیو شما مشاهده می کند، ممکن است تصمیم بگیرد اقدامات دیگری از جمله باز کردن رگ به کمک آنژیوپلاستی قلب (به کار بردن بالون و یا استنت ) را انجام دهد.
- در حین انجام عمل ممکن است از شما چند کار خواسته شود به عنوان مثال: نفس عمیق بکشید، نفس خود را نگه دارید، سرفه کنید و یا موقعیت دست خود را تغییر دهید.
- در زمان آنژیو، الکترودهای روی سینه برای ثبت نوار قلب به شما وصل هستند. همچنین ممکن است مواد ضد انعقاد (آنتی کواگولانت) برای اجتناب از انعقاد خون به شما تزریق گردد.
- بیمار هنگام آنژیو هوشیار بوده و تمام مراحل را می تواند مشاهده نماید. انجام آنژیو حدود یک ساعت طول می کشد که شامل مراحل قبل و بعد از آن نیز می باشد.
مراقبت های بعد از عمل آنژیوی قلب
- بعد از اتمام کار، کاتتر خارج شده و یک مچ بند بر روی دست شما قرار میگیرد تا مانع خونریزی دست شود. سپس شما را از اتاق آنژیوگرافی به بخش ریکاوری کت لب منتقل می کنند. حدود ده دقیقه تا یک ربع در آنجا تحت نظر هستید. سپس شما را با همان تختی که روی آن دراز کشیده اید، به بخش آی سی یو منتقل می کنند. در بخش آی سی یو دوباره وسایل مانیتورنگ ضربان و ریتم قلب به شما وصل میشود.
- بعد یک یا دو سرم از طریق آنژیوکتی که در ابتدا بر روی دست چپ شما نصب کرده بودند، برای شما تزریق می شود تا از طریق آن و دفع ادراری که بعد صورت می گیرد، مواد حاجب از بدن شما خارج شوند. این موارد برای کلیه ها ضرر دارند. چرا سرم می زنند؟ چون شما یکی دو ساعت اول نمی توانید آب یا مایعات بنوشید. اگر بیمار سرگیجه داشته باشد یا قادر نباشد خودش به دستشویی رود، برایش لگن قرار میدهند.
- بعد از حدود یک ساعت، همراه بیمار میتواند برایش آبمیوه و مایعات ببرد (گرچه خود بخش هم یک باکس کوچک بیسکویت و آبمیوه به شما خواهند داد) که باز باید تست کنید، اگه دچار حالت تهوع شدید، نباید چیزی بخورید.
- مهم: پس از اتمام، چنانچه آنژیو عروق از طریق کشاله ران انجام گرفته باشد بیمار حدود ۶ ساعت بی حرکت مانده و بواسطه گذاشتن کیسه شن خونریزی کنترل می شود.
- مهم: در صورت انجام آنژیو عروق از طریق شریان دست (رادیال) بلافاصله مریض اجازه دارد بدون محدودیت حرکت کرده و نیازمند استراحت نمی باشد، اما حدود ۴ ساعت تحت نظر خواهد بود.
- درد دست تا بازو یا کتف بعد از از بین رفتن بی حسی کاملا طبیعی است چون خون زیادی در دست شما جمع می شود که نیاز به تخلیه شدن دارد. به همین دلیل از طریق یه لوله بسیار باریک که به مچ بند دست شما وصل شده است هر یک ساعت و نیم تا دو ساعت، خون های اضافی را خارج می کنند. هر بار که خون خارج می شود، درد دست شما هم کمتر خواهد شد و حس سبکی خواهید داشت.
- معمولا هر بار که این کار انجام میشود، کمی دستبند مچ دست شما را شل تر می کنند تا اینکه در نهایت دستبند و لوله ی بسیار باریکی که به مچ دست شما راه دارد، کاملا خارج شده و بر روی محل ورود کاتتر یک پانسمان ضد آب قرار داده می شود که تا ۲ روز بر روی مچ دست باید بماند. در بخش آی سی یو برای شما ناهار می آورند.آن روز زرشک پلو با مرغ، سوپ و ماست به همراه آب معدنی بود.
- اگر حالت تهوع نداشته باشید، دو ساعت بعد از آنژیو میتونید ناهار خود را میل کنید.
- تا سه هفته نباید کار سنگینی با دست راست خود انجام دهید. به شما می گویند فقط در حد یک قاشق بلند کردن! گرچه برای خانم ها که همیشه عادت به انجام کارهای مختلف دارند، کمی سخت است ولی بر روی دست خود یک علامت بگذارید یا دستکش بپوشید! یک جور خاص به خودتان یادآوری کنید. فراموش نکنید که رگ اصلی دست شما باید ترمیم و بسته شود تا خدایی نکرده دچار خونریزی نشوید.
- هیچ محدودیتی بعد از عمل در خوردن غذا ندارید. منتها نمک و چربی را فراموش کنید! باشد باشد کلا به دست فراموشی نسپارید، اما رعایت کنید.
- داروهای قبلی یا جدیدی که توسط پزشک برای شما تجویز شده است را به طور مرتب مصرف کنید. در مورد داروهای خود از پزشک سوال کنید شاید بر اساس نتیجه ی آنژیو نیاز به تغییر دارو یا دوز مصرفی باشد.
- معمولا بعد از دو روز مجددا به مطب پزشک مراجعه می کنید تا وضعیت دست شما و داروهای جدید در صورت نیاز بررسی شود
- اگر کبودی در حجم زیاد یا خونریزی یا درد قفسه سینه و کتف سمت چپ داشته باشید، باید فورا به بیمارستان مراجعه کنید.
آیا آنژیو قلب خطرناک است
آنژیو عروق تغذیه کننده قلب در شرایط فعلی یا از طریق شریان فمورال ( کشاله ران) و یا شریان رادیال ( مچ دست) انجام می شود. در اکثر موارد آنژیو قلب هیچ خطری برای بیمار ندارد و تنها ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. هر کدام از این دو روش آنژیو مزایا و معایب خاص خود را دارند.
- از جمله عوارض بعد از آنژیو از طریق پا این است که چون برای حدود ۶ ساعت چند کیسه شن روی محل سوزن زدن بر روی کشاله ران قرار داده می شود، ممکن است در اثر جابجایی کیسه شن ها، این منطقه دچار خونریزی شود.
- گاهی آثار خون ریزی و کبودی بعد از عمل آنژیو تا بالای زانو گسترش می یابد و تا یک ماه نیز ممکن است وجود داشته باشد. به بیماران توصیه می کنم بطور متوالی از دستمال گرم شده برای کمپرس منطقه دچار خون ریزی استفاده کنند تا طول دوره درمان کوتاه تر شود.
- از دیگر عوارض آنژیو قلب این است که بسیاری از بیماران دچار درد کمر پس از قرار دادن کیسه شن و عدم تحرک به مدت ۶ ساعت، از دردهای کمر گله می کنند؛ به هر حال طبیعی است که برای بند آوردن خون راهی جز این کار وجود ندارد.
- در طولانی مدت ممکن است عوارض دیگری نیز در روش کشاله ران (فمورال) به وجود آید از جمله ایجاد فیستول شریان های وریدی. این بیماران از ایجاد یک ناحیه متورم که هنگام لمس، دچار لرزش عبور خون است، شاکی می باشند. اگر بیمار دچار این عارضه بشود، باید با مشورت پزشک جهت بستن فیستول اقدام نماید.
در صورت بروز هر یک از علائم زیر در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کنید:
- درد متوسط تا شدید در محل آنژیو
- احساس ضعف، گرفتگی یا بی حسی در عضوی که آنژیو شده
- قرمزی، گرمی و ترشح در محل عمل آنژیو
- تب بالای ۳۸ درجه
- ضایعات پوستی
خطرات جدی آنژیوگرفی که بسیار نادر هستند عبارتند از:
- آسیب کلیه به دلیل ماده تزریق ماده حاجب
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- آسیب به رگ خونی و خونریزی داخلی
- واکنش آلرژیک جدی به ماده حاجب (آنافیلاکسی) که باعث سرگیجه، مشکلات تنفسی یا از دست دادن هوشیاری می شود.
نتایج آنژیو قلب
متخصص قلب ممکن است انسدادهای کوچکی پیدا کند که به روش دیگری مانند آنژیوپلاستی نیاز نباشد و تنها با مصرف دارو یا ایجاد تغییراتی در سبک زندگی قابل درمان باشد. برای مثال، ممکن است نیاز داشته باشید بیشتر ورزش کنید یا غذاهای سالم تری بخورید.
ممکن است انسدادهای بزرگتری داشته باشید که به درمان تهاجمی تری نیاز دارند. متخصص آنژیو ممکن است برای شما آنژیوپلاستی انجام دهد و یک استنت برای باز کردن شریان و باز نگه داشتن آن قرار دهد. آنها می توانند این کار را در طول عمل آنژیوگرافی شما انجام دهند و نیاز به عمل مجدد نیست.
اگر میزان گرفتگی شدید باشد نیاز به عمل قلب باز است در این روش راهی برای راه یافتن جریان خون در اطراف ناحیه مسدود شده ایجاد می کنند.
شرح علایم و نتایج آنژیو بیماران قلبی
۱- شرح حال بیمار اول با آنژیو نرمال یا طبیعی
بیمار خانمی ۶٢ ساله با تنگی نفس کوششی بودند که از ده سال قبل سابقه فشار خون کنترل شده را داشتند. در اسکن پرفیوژن قلب ایشان کم اکسیژنی قدام قلب مشاهده شد. بیمار کاندید انجام عمل آنژیو گردید. با توجه به نتایج آنژیو، انسداد شدید در عروق قلب ایشان مشاهده نشد.
تشخیص دکتر :
به بیمار توصیه گردید که مصرف مرتب دارو را ادامه دهد و تلاش کند روزانه یک ساعت پیاده روی مداوم داشته باشد. همچنین از ایشان خواسته شد تا شش ماه بعد برای ویزیت مجددا مراجعه نماید.
۲- شرح حال بیمار دوم با آنژیو غیر طبیعی
بیمار آقایی ۶۵ ساله با تنگی نفس کوششی هستند که شش ماه قبل نیز مراجعه کرده بودند. ایشان ۵ سال سابقهدیابت(قند خون ناشتا ۱۱۶) دارند که البته تحت درمان با قرص ضد قند بوده است. علاوه بر این فشار خون بالا نیز آن هم به مدت ١۵ سال از دیگر بیماری های این بیمار بود. بیمار با توجه به عوامل خطر، مستقیما کاندید انجام آنژیو قلب گردید.
تشخیص دکتر :
بیمار به جهت انسداد شدید در هر سه رگ اصلی تغذیه کننده قلب، کاندید جراحی قلب باز است.
۳- شرح حال بیمار سوم با آنژیو غیر طبیعی حاد
بیمار آقای ٧٠ ساله دیابتی با درد سینه فعالیتی مراجعه کرده است که روزانه بیست عدد سیگار می کشد و قند خون ندارد.
ایشان دارای فشار خون هستند که البته کنترل نشده بود. جهت تشخیص دقیق علت بیماری، انجام آنژیو قلب تجویز گردید.
تشخیص دکتر :
جهت درگیری تنه اصلی رگ تغذیه کننده قلب، بیمار کاندید جراحی قلب اورژانسی است.
۴- شرح حال بیمار چهارم مستعد استنت گذاری
بیمار آقایی ۵٠ ساله بود که به علت درد سینه هنگام راه رفتن و تنگی نفس کوششی به مطب دکتر قلب مراجعه نمود. ایشان سابقه مصرف روزانه شش نخ سیگار را به مدت سی سال و فشار خون کنترل شده طولانی مدت دارد. جهت بررسی بیماری و انتخاب درمان مناسب، بیمار کاندید روش عمل آنژیو شد.
تشخیص دکتر :
تغذیه کننده قلب دچار گرفتگی شدید می باشند. در ادامه ی درمان بیمار کاندید آنژیوپلاستی عروق کرونر گردید که در یک جلسه هر دو رگ مسدود به وسیله استنت باز شدند.
