آزمایش هموگلوبین a1c چیست؟

آزمایش هموگلوبین a1c یا قند دراز مدت یک آزمایش خون معمول است که برای تشخیص دیابت نوع ۲، نوع ۱ و پس از آن برای ارزیابی درمان و مدیریت دیابت به کار می رود. آزمایش هموگلوبین A1C  با نام های دیگر، از جمله: هموگلوبین گلیکات، هموگلوبین گلیکوزیله، هموگلوبین a1c و HbA1c نیز شناخته می شود.

نتیجه آزمایش هموگلوبین a1c نشان دهنده سطح قند خون متوسط شما برای دو تا سه ماه گذشته است. به طور خاص، آزمایش هموگلوبین a1c درصد هموگلوبین شما را (یک پروتئین در سلول های قرمز خون است که اکسیژن حمل می کند) که با قند پوشیده شده (گلیکوزیله) اندازه گیری می کند. سطح بالای آزمایش هموگلوبین A1C می تواند نشان دهنده ی دیابت نوع بالا باشد.

چرا آزمایش هموگلوبین a1c را انجام می دهند؟

یک کمیته بین المللی از کارشناسان از انجمن دیابت آمریکا، انجمن اروپایی مطالعات دیابت و فدراسیون بین المللی دیابت، توصیه می کنند که آزمایش هموگلوبین a1c بعنوان آزمایش اولیه برای تشخیص پیش دیابت، دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲انجام شود.

بعد از تشخیص دیابت، آزمایش هموگلوبین a1c برای نظارت بر برنامه درمانی دیابت شما استفاده می شود. از آنجا که آزمایش هموگلوبین a1c سطح قند خون متوسط شما را برای دو تا سه ماه گذشته به جای سطح قند خون شما در یک نقطه خاص در زمان، اندازه گیری می کند، این آزمایش بازتاب بهتری از روند درمان دیابت شما ارائه می دهد.

پزشک شما به احتمال زیاد از آزمایش هموگلوبین A1C زمانی که دیابت برای اولین بار در شما تشخیص داده شده است، استفاده می کند. پس از آن، بسته به نوع دیابت، برنامه درمانی و نحوه مدیریت کردن قند خون برای شما مشخص می شود. به عنوان مثال، بعد از آزمایش هموگلوبین A1C ممکن است به شما توصیه شود تا:

– هر سال یکبار آن را انجام دهید؛ اگر شما به پیش دیابت که نشان دهنده احتمال بالای ابتلا به دیابت است، مبتلا باشید.

– دو بار در سال اگر شما به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید البته در صورتی که شما انسولین استفاده نمی کنید و سطح قند خون تان به طور مداوم در محدوده هدف قرار دارد.

– سه تا چهار بار در سال اگر شما به دیابت نوع ۱مبتلا هستید.

– چهار بار در سال اگر شما به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید. البته در صورتی که شما از انسولین برای مدیریت دیابت خود استفاده می کنید و یا اینکه شما مشکل نگه داشتن سطح قند خون خود در محدوده هدف دارید.

– اگر پزشک شما برنامه درمانی دیابت شما را تغییر و یا شما شروع به مصرف یک داروی جدید کنید، شما ممکن است نیاز به تکرار آزمایش هموگلوبین A1C داشته باشید.

چگونه شما برای آزمایش هموگلوبین a1c آماده می شوید؟

آزمایش هموگلوبین a1c یک آزمایش خون ساده است. شما می توانید به طور معمول قبل از آزمایش، خوردن و نوشیدن داشته باشید.

روش انجام آزمایش هموگلوبین چگونه است؟

در طول آزمایش قند دراز مدت، یکی از اعضای تیم مراقبت های بهداشتی به سادگی یک نمونه از خون را با وارد کردن سوزن به داخل رگ و یا سوراخ کردن نوک انگشت شما به اندازه یک نقطه با لانست کوچک، می گیرد. نمونه خون به آزمایشگاه برای تجزیه و تحلیل ارسال می شود. شما می توانید به فعالیت های معمول خود بلافاصله بازگردید.

رنج نرمال آزمایش هموگلوبین a1c چقدر است؟

برای کسی که دیابت ندارد، سطح آزمایش هموگلوبین a1c نرمال زیر ۵/۷ درصد است. کسی که دیابت کنترل نشده برای یک مدت طولانی داشته ممکن است سطح آزمایش هموگلوبین A1C بیشتر از ۸ درصد داشته باشد.

زمانی که تست آزمایش هموگلوبین a1c برای تشخیص دیابت استفاده می شود، یک سطح A1C از ۶/۵ درصد و یا بالاتر در دو نوبت جداگانه نشان می دهد که شما مبتلا به دیابت هستید. نتیجه بین ۵/۷ و ۶/۴ درصد پیش دیابت در نظر گرفته می شود، که نشان می دهد در معرض خطر ابتلا به دیابت هستید.

برای بسیاری از مردم که قبلا دیابتشان تشخیص داده شده، سطح A1C از ۷ درصد و یا کمتر از این مقدار، معمولا هدف درمانی هستند. هدف های بالاتر تا ۸ درصد ممکن است برای برخی از افراد مناسب باشد. اگر سطح A1C شما بالاتر از هدف است، پزشک شما ممکن است یک تغییر در برنامه درمانی دیابت به شما توصیه کند. به یاد داشته باشید در سطح بالاتر، احتمال ابتلا به عوارض دیابت بالاتر است.

در اینجا مقدار سطح A1C مربوط به سطح قند خون متوسط، در میلی گرم در هر دسی لیتر (mg / dL) و میلی در هر لیتر (میلی مول / L) آورده شده است :

سطح آزمایش هموگلوبین a1c سطح قند خون متوسط تخمین زده شده

۵درصد   (۹۷mg/dL (5.4 mmol/L

۶درصد   (۱۲۶mg/dL (7 mmol/L

۷درصد   (۱۵۴mg/dL (8.5 mmol/L

۸ درصد  (۱۸۳mg/dL (10.2 mmol/L

۹ درصد  (۲۱۲mg/dL (11.8 mmol/L

۱۰ درصد (۲۴۰mg/dL (13.3 mmol/L

۱۱ ردصد (۲۶۹mg/Dl (14.9 mmol/L

۱۲درصد  (۲۹۸mg/dL (16.5 mmol/L

۱۳درصد  (۳۲۶mg/dL (18.1 mmol/L

۱۴ درصد (۳۵۵mg/dL (19.7 mmol/L

مهم است که توجه داشته باشید که اثر آزمایش قند دراز مدت ممکن است در موارد خاص محدود شده باشد. مثلا:

– اگر شما خونریزی شدید یا مزمن را تجربه کرده باشید، ذخایر هموگلوبین شما شاید تخلیه شود و این مورد ممکن است نتایج آزمایش هموگلوبین a1c شما را به صورت اشتباه کم کند.

– اگر شما کم خونی یا فقر آهن دارید، نتایج آزمایش قند دراز مدت شما ممکن است بصورت اشتباه بالا باشد.

– اکثر مردم فقط یک نوع هموگلوبین دارند که هموگلوبین A نامیده می شود. اگر شما یک فرم غیر معمول از هموگلوبین (شناخته شده به عنوان یک نوع هموگلوبین) دارید، A1C نتیجه آزمون شما ممکن است به صورت کاذب بالا و یا پایین باشد. تنوع هموگلوبینی اغلب در سیاه پوستان و مردم مدیترانه ای و یا جنوب شرق آسیا یافت می شود. انواع هموگلوبین را می توان با تست های آزمایشگاهی تایید کرد. اگر شما با یک نوع هموگلوبین تشخیص داده شوید، آزمایش هموگلوبین a1c شما ممکن است برای نتایج دقیق تر نیاز به انجام شدن در یک آزمایشگاه تخصصی داشته باشد.

– اگر اخیرا انتقال خون یا دیگر اشکال کم خونی همولیتیک داشته اید، این آزمایش نمی تواند مفید باشد؛ چرا که نتایج ممکن است به صورت کاذب پایین باشد.

همچنین در نظر داشته باشید که محدوده طبیعی برای نتایج آزمایش هموگلوبین a1c ممکن است تا حدودی در میان آزمایشگاه های مختلف متفاوت باشد. اگر شما از یک پزشک جدید مشورت و یا از یک آزمایشگاه مختلف استفاده کرده اید، مهم است که این تغییرات ممکن در هنگام تفسیر نتایج آزمایش A1C در نظر گرفته شوند.

دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی در تهران

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.