دیابت، یک مشکل جدی است که بر اثر کاهش ترشح هورمون انسولین از پانکراس و مقاوم شدن سلولهای عضلانی در برابر انسولین ایجاد می شود. از علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکرر ادرار
- تشنگی بیش از حد
- قندخون بالا
- افزایش اشتها
در ادامه ۱۰ مورد از داروهای قند برای شما معرفی شده اند. اما ما نظر دکتر محمد حسین نجفی را در این باره جویا شدیم و از ایشان پرسیدیم بهترین قرص قند بدون عوارض و پایین آورنده سریع قند خون چیست؟
۱۰ مورد از داروهای درمان قند خون
داروهای زیادی در بازار وجود دارند که می توانند به کنترل این شرایط کمک کنند، اما موارد زیر، ۱۰ مورد از بهترین داروهایی هستند که در پایین آوردن سطوح قند خون و هموگلوبین A1C مؤثرند.
۱. انسولین (طولانی اثر و سریع الاثر)
بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ (T1D)، باید با انسولین درمان شوند، زیرا سلولهای بتا در پانکراس آنها، دیگر قادر به تولید انسولین نیستند. انسولین، نقشی اساسی در جذب گلوکز ایفا می کند و عضلات و بافت چربی به آن نیاز دارند. گرچه، انسولین تنها برای بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ استفاده نمی شود، بلکه افراد مبتلا دیابت نوع۲ (T2D) نیز ممکن است پس از امتحان کردن داروهای خوراکی متعدد و عدم دستیابی به سطح قند خون مورد نظر، به تزریق انسولین نیاز داشته باشند.
بیماران مبتلا به دیابت، معمولاً چند تزریق در روز دریافت می کنند. یکی از این تزریق ها، انسولین بولوس می باشد که قبل از غذا باید تزریق شود و دیگری انسولین پایه طولانی اثر است که سطح قند خون را به مرور زمان پایین می آورد. انسولین در گروه داروهای پر خطر قرار می گیرد، زیرا می تواند موجب هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) شود، اما مطمئناً مزایای این دارو بیشتر از عوارض آن است. رایج ترین انسولینهایی که تجویز می شوند، باساگلار (طولانی اثر) و نوولوگ (سریع الاثر) هستند.
۲. متفورمین (متعلق به گروه داروهای بیگوانید)
متفورمین، اولین داروی خوراکی برای مبتلایان به دیابت در نظر گرفته می شود و می تواند برای درمان پیش دیابت مورد استفاده قرار گیرد. این دارو با کاهش تولید گلوکز در کبد، افزایش مقاومت در برابر انسولین و کاهش جذب قند خون توسط روده عمل می کند. تحقیقات نشان می دهند که متفورمین به طور میانگین سطح هموگلبین A1C را به میزان ۱ تا ۲درصد، سطح قند خون ناشتا را ۲۵ درصد و سطح قند خون بعد از غذا را تا ۴۴ درصد کاهش می دهد.
پزشک، بسته به شدت شرایط بیمار، پیش از اضافه کردن داروهای خوراکی دیگر به برنامه ی دارویی او، تغییر در سبک زندگی را در کنار مصرف داروی متفورمین توصیه می کند.
۳. داروی گلیپیزاید (داروهای سولفونیل اوره)
در صورتی که سطح هموگلبین A1C پس از ۳ ماه مصرف متفورمین تغییری نکرد، پزشک ممکن است داروی گلیپیزاید را به دستور دارویی بیمار اضافه کند. این دارو با تحریک ترشح انسولین از سلولهای بتا در پانکراس عمل می کند که موجب کاهش قند خون بعد از غذا می شود. از داروی گلیپیزاید برای درمان دیابت نوع دوم استفاده می شود. این دارو در بیماران مبتلا به دیابت نوع اول، منع مصرف مطلق دارد، زیرا همانطور که پیش از این اشاره شد، انسولین درمان مورد نیاز برای تمام مبتلایان به دیابت نوع ۱ می باشد و داروی گلیپیزاید را نمی توان همراه با انسولین مصرف کرد.
با مصرف داروی گلیپیزاید همراه با انسولین، ممکن است هیپوگلیسمی یا کاهش قندخون شدید رخ دهد و باید از این کار خودداری کرد. این دارو می تواند ۱ تا ۲ درصد سطح هموگلبین A1C را کاهش دهد و زمانی که نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود، بیشترین اثربخشی را خواهد داشت. بیمارانی که داروی گلیپیزاید را مصرف می کنند ممکن است حالت تهوع و افزایش وزن را تجربه کنند.
۴.گلیمپراید (دسته دارویی سولفونیل اوره)
عملکرد داروی گلیمپراید شبیه به گیلپیزاید است، اما معمولاً این دارو را نباید همراه با متفورمین مصرف کرد، چرا که استفاده آنها به طور همزمان، احتمال بروز هیپوگلیسمی را افزایش می دهد. گلیمپراید معمولاً باید یک بار در روز و پس از اولین وعده غذایی اصلی مصرف شود. این دارو همراه با رژیم غذایی مناسب و ورزش بهترین اثر بخشی را خواهد داشت. در میان تمام داروهای سولفونیل اوره، گلیمپراید، کمترین مقدار افزایش وزن را در پی خواهد داشت.
۵.اینووکانا (دسته دارویی مهارکننده های باز جذب سدیم-گلوکز ۲)
اگر بیماری به سولفات آلرژی داشته باشد، داروهایی که قبلاً به آنها اشاره شد ممکن است برای او مناسب نباشند، اما داروی اینووکانا می تواند اثربخشی بالایی داشته باشد. اینوکانا، با مهارکردن کوترانسپورتر گلوکز سدیم ۲ (SGLT2) عمل می کند که موجب کاهش بازجذب گلوکز تصفیه شده می شود. این دارو همچنین باعث می شود بیمار گلوکز اضافی را از طریق ادرار خود دفع کند و به طور کلی غلظت گلوکز پلاسما را کاهش می دهد.
تحقیقات نشان داده اند که مصرف این دارو، ۰.۷ تا ۱ درصد سطح هموگلبین A1C را کاهش می دهد اما از آنجا که موجب کاهش وزن قابل توجهی می شود، بسیاری از بیماران به استفاده از این دارو علاقمند هستند. با این حال، داروی اینووکانا می تواند عوارض اندکی به دنبال داشته باشد و تشنگی و دفع ادرار را افزایش دهد. بیماران همچنین ممکن است به دلیل افزایش قند خون دفع شده در ادرار، عفونت های مکرری مانند عفونت های مجرای ادرای را تجربه کنند.
۶.جاردیانس (دسته دارویی SGLT2)
داروی جاردیانس عملکردی مشابه با داروی اینووکانا دارد، اما برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی مناسب تر است، زیرا می تواند احتمال ابتلا به بیماری کلیوی جدید یا تشدید بیماری کلیوی قبلی را تا ۳۹ درصد کاهش دهد. در آزمایش بالینی داروی جاردیانس، در حداقل ۴۰% از بیماران کاهش بستری شدن در بیمارستان بعلت نارسایی قلبی مشاهده شده است که به هنگام انتخاب داروی SGLT2 مناسب، باید این موضوع را در نظر گرفت.
۷.قرص جانوویا (مهارکننده ی دیپپتیدیل پپتیداز)
داروی جانوویا با تنظیم سطح قند خون، افزایش آزادسازی انسولین از سلولهای بتا و کاهش ترشح گلوکاگون عمل می کند. داروی جانوویا در نهایت اینکرتین های بدن را افزایش می دهد. همچنین نشان داده شده است که این دارو، سطح هموگلبین A1C را به میزان ۰.۵ تا ۰.۸ درصد کاهش می دهد و به طور قابل توجهی سطح قند خون بعد از غذا را پایین می آورد. این دارو در وزن بدن تغییری ایجاد نمی کند و این موضوع می تواند یک مزیت محسوب شود.
۸. پیوگلیتازون (تیازولیدینیونز)
داروی پیوگلیتازون، حساسیت بدن نسبت به انسولین را افزایش می دهد. همچنین نشان داده شده است که سطح هموگلبین A1C را به میزان ۰.۵ تا ۱.۴ درصد کاهش می دهد. با این که داروی پیوگلیتازون، در درمان بیماران بسیار مفید است، اما برای برخی از افراد بهترین گزینه درمانی محسوب نمی شود، چرا که می تواند موجب نارسایی قلبی یا تشدید آن شود.
۹.ویکتوزا (آگونیست پپتید شبه گلوکاگون ۱)
ویکتوزا موجب کاهش ترشح گلوکاگون، افزایش ترشح انسولین گلوکز و کند شدن تخلیه معده می شود. این دارو در ساعات مختلف روز و بدون توجه به زمان وعده های غذایی تزریق می شود. مصرف ویکتوزا، موجب کاهش وزن قابل توجهی در بیماران می شود. همچنین نشان داده شده است که ویکتوزا سطح هموگلبین A1C را به میزان ۰.۵ تا ۱درصد کاهش می دهد و سطح قند خون بعد از غذا را پایین می آورد.
۱۰. ترولیسیتی (آگونیست پپتید شبه گلوکاگون ۱)
این دارو، نسبتاً جدید است و ممکن است به داروی ویکتوزا ترجیح داده شود، زیرا فقط یک بار در هفته باید تزریق شود. گرچه، این دارو قیمت نسبتاً بالایی دارد. داروی ترولیسیتی، عملکرد مشابهی با داروی ویکتوزا دارد، اما به تعداد دفعات تزریق کمتری نیاز دارد. همچنین، بیماران با مصرف این دارو دچار کاهش وزن می شوند و ممکن است درد و التهاب در پانکراس را تجربه کنند.
بهترین داروی درمان قند خون
چیزی به عنوان بهترین داروی کنترل کننده ی قند خون وجود ندارد. یعنی این طور نیست که یکی از این دارو برتری کاملی نسبت به بقیه در کنترل قندخون داشته باشد. هر یک از داروهای ذکر شده در بالا معایب و مزایایی دارند که باعث می شود پزشک معالج بیمار بر اساس:
- وضعیت قند خون فرد
- بیماری های زمینه ای
- داروهایی که مصرف می کند
- سابقه ی قبلی داروهای تجویز شده
- عوارضی که مربوط به بیماری دیابت هستند و در فرد بروز کرده اند
یکی را انتخاب کند. انتخاب دارو هم تنها باید بر اساس نظر پزشک و بستگی به وضعیت هر بیماری صورت بگیرد. بنابراین مقایسه ی وضعیت یک بیمار با بیمار دیگر و اینکه چرا مثلا برای او داروی دیگری تجویز شده و برای من این دارو تجویز شده است کار صحیحی نیست.
چطور می توان از اثربخشی داروی قندخون تجویز شده اطمینان حاصل کرد؟
برای این کار پزشک از معیارهای آزمایشگاهی کمک می گیرد. از مهم ترین این معیارها هم گفتیم که قند خون ناشتای اندازه گیری شده در آزمایشگاه و قندخون سه ماهه هستند. وضعیت ایده آل کنترل قند به صورت زیر می باشد:
- قند خون ناشتای بین ۹۰ تا ۱۳۰
- قند خون سه ماهه یا HbA1C زیر ۷ درصد
البته فراموش نکنید که این اعداد و ارقام ممکن است در هر بیماری و بسته به شرایط عمومی وی تفاوت کند. مثلا در بیمارانی که جوان تر هستند و هنوز عوارض بیماری دیابت نظیر بیماری های قلبی و کلیوی بروز نکرده اند وسواس بیش تری وجود دارد که قند خون بهتر کنترل شود.
ولی مثلا در افراد مسن تر اصرار زیادی به این نیست که حتما قند خون به این میزان کنترل شود و اعداد بالاتر هم برای این افراد قابل قبول است. انتخاب نوع داروها و هم چنین دوز آن ها و هم چنین تنظیم قند خون تنها باید زیر نظر متخصص غدد انجام شود.
