پرولاپس میترال یکی از شایع‌ترین اختلالات دریچه ای قلب است که با شاخص های اکوکاردیوگرافی جدید، شیوع آن ۲/۴ درصد جمعیت تخمین زده می‌ شود. سندرم پرولاپس ارتباط ارثی بسیار قوی دارد. پرولاپس میترال در تمامی سنین و هم در زنان و هم در مردان دیده می شود، ولی در زنان ۲ برابر مردان شیوع دارد و در عوض شیوع عوارض جدی در مردان بیشتر از زنان است.

علت پرولاپس میترال

دریچه میترال بین دهلیز و بطن چپ قرار گرفته است و منجر به یک طرفه شدن جهت جریان خون از دهلیز به بطن چپ می شود. در پرولاپس دریچه به میزان غیر عادی و بیشتر از حد عادی به سمت دهلیز خم می شود که این امر گاه می تواند موجب پس زدن خون از بطن چپ به دهلیز چپ شود که به آن نارسایی دریچه میترال می گویند. در این اختلال اجزای اسفنجی دریچه، یعنی لایه میانی لت های میترال که از بافت شل تشکیل شده است افزایش می یابد. در نتیجه لت‌های میترال غیر طبیعی و دندانه‌دار و دچار پرولاپس می شوند. تصور می شود که پرولاپس دریچه میترال ممکن است با افزایش کشیده شدن پایه عضلات قلب منجر به کاهش خون‌رسانی به عضلات قلب (ایسکمی) شود، که ممکن است در ایجاد علائم بعضی بیماران دخالت داشته باشد.

تشخیص پرولاپس میترال

تشخیص پرولاپس میترال یا افتادگی دریچه قلب با معاینه و اکوکاردیوگرافی است. اکوکاردیوگرافی نقش کلیدی در تشخیص پرولاپس میترال دارد و در ارزیابی علائم این بیماری مفید ترین وسیله است و بیماران و همچنین اقوام درجه یک افراد مبتلا به پرولاپس دریچه میترال باید اکوکاردیوگرافی شوند. در بعضی بیمارانی که تپش قلب و سرگیجه و کاهش موقت هوشیاری (سنکوپ) داشته‌اند، گرفتن نوار قلب ۲۴ ساعته توسط دستگاه هولتر مونیتورینگ و یا تست ورزش برای تشخیص نامنظمی قلب (آریتمی) ضروری است.

جدی‌ترین عوارض عبارتند از: نارسایی دریچه میترال، بزرگ شدن تدریجی دهلیز و بطن چپ و فیبریلاسیون دهلیزی که نوعی نامنظمی قلب است. تخریب لایه داخلی پوشاننده میترال (اندوکارد) ممکن است باعث استعداد به عفونت دریچه (اندوکاردیت)، یا تشکیل لخته روی آن شود. باید دانست که پرولاپس میترال شایع‌ترین علت عفونت دریچه میترال (اندوکاردیت عفونی) است.

البته علت این امر شیوع بالای اندوکاردیت، در پرولاپس میترال نیست بلکه علت، آن است که شیوع پرولاپس میترال بالاست. گاه ایجاد لخته های کوچک روی دریچه، موجب حملات گذرای کاهش خونرسانی به مغز می شود که علائمی مشابه با سکته مغزی ایجاد می‌کند. در موارد بسیار نادر، ممکن است نارسایی قلبی و پاره شدن طناب‌های وتری (اجزای نگهدارنده دریچه) روی دهد.

در مجموع سیر پرولاپس دریچه میترال بسیار عالی است و این حالت وضعیتی خوش خیم است و اغلب بیماران برای سال‌ها بی‌علامت می‌مانند و در اغلب موارد تنها نیاز به معاینه و اکوکاردیوگرافی مجدد و اطمینان خاطر دادن به بیماری است.
به نظر می‌رسد که عوارض جدی (عفونت دریچه، نیاز به جراحی و …) تنها در ۱ درصد بیماران روی می‌دهد. عوامل خطر برای بروز عوارض عبارتند از: سن بالا، جنس مذکر، سابقه فامیلی، و مشاهده دریچه ضخیم در اکوکاردیوگرافی. بیماران بی‌علامت یا بیمارانی که بیشتر علائم اضطرابی دارند و آریتمی یا نامنظمی قابل توجهی در نوار قلب ندارد و شواهدی از نارسایی دریچه میترال در معاینه و اکوکاردیوگرافی ندارند، اغلب دچار مشکل مهمی نمی‌شوند و به این افراد باید اطمینان خاطر داده شود تا زندگی عادی خود را پی گیری کنند.

برای تعیین وقت بر روی نوبت دهی اینترنتی کلیک کنید.

دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی

دکتر قلب در تهران