وارفارین یکی از داروهای ضد لخته شدن  خون یا ضد انعقاد خون است (آنتی کواگولان). این دارو توانایی خون برای تشکیل لخته را کاهش میدهد.

وارفارین Warfarin چیست؟

وارفارین جلوی لخته شدن خون را می گیرد، بنابراین از مشکلات ناشی از تشکیل لخته در رگ های خونی پیشگیری می کند اما اگر لخته ای وجود داشته باشد، وارفارین آن را حل نمی کند، بلکه از بزرگ شدن آن جلوگیری می کند و شاید با این فرصت ایجاد شده به سیستم ترومبولیز (حل کننده لخته) طبیعی بدن اجازه این کار را بدهد.

در واقع وارفارین مکانیسم ایجاد اختلال در متابولیسم ویتامین k در کبد است. هدف از درمان با عوامل ضد انعقادی چون وارفارین پیشگیری از تشکیل لخته خون جدید یا گسترش لخته خون (ترومبوز) در مواردی است که احتمال تشکیل لخته خون در بدن بالاست مثل:

• ریتم نامنظم قلب(AF)
• بیماری های دریچه ای قلب
• دریچه مصنوعی

برای درمان لخته ای که نابجا در بدن ایجاد شده است مثل:

• آمبولی ریه
• تشکیل لخته در وریدهای عمقی ساق پا و …

مهمترین مسئله در مصرف وارفارین حفظ سطح درمانی دارو در خون است. سطح خونی درمانی و سمی در وارفارین نزدیک هم است . اگر سطح دارو در خون خیلی پائین باشد علی رغم مصرف دارو، احتمال لخته شدن خون وجود دارد و چنانچه سطح خونی دارو بالا باشد احتمال خونریزی وجود دارد.

میزان inr  در مصرف وارفارین

سطح خونی وارفارین با تستی بنام PT و INR کنترل میشود که این میزان ممکن است با توجه شرایط بیماری شما و نظر پزشک شما متفاوت باشد. اغلب INR معادل ۳-۲ نشانگر سطح درمانی وارفارین است مگر در موارد دریچه مصنوعی میترال یا برخی شرایط بالینی پرخطر که تا ۵/۳ بالا میبرند.

INR کمتر از ۱٫۸ نشان میدهد که خون شما انعقاد پذیری بالا دارد و شما ممکن است در معرض تشکیل لخته قرار بگیرید، در این حالت پزشک معالج شما مقدار دارو را افزایش میدهد. در موارد INR بالاتر ازسطح درمانی خطر خونریزی وجود دارد و پزشک معالج شما باید مقدار دارو را کم کند.

مقدار وارفارین را نمی توان مثل سایر داروها بر اساس سن و وزن بدن تعیین کرد. مقدار داروی مورد نیاز در افراد مختلف بسیار متفاوت بوده و به شدت وابسته به قدرت متابولیسم این دارو در بدن است.(مثلا در یک بیمار با یک چهارم قرص یک روز درمیان و در بیمار دیگر با بیش از دو قرص در روز به هدف درمانی میرسیم) پس در حین مصرف این دارو باید مکرراً آزمایش خون (PT- INR) داده شود تا سرعت لخته شدن خون اندازه گیری شود. پزشک براساس سرعت لخته شدن خون مقدار وارفارین را تعیین می کند تا در حالی که از لخته شدن خون جلوگیری می شود، خطر خونریزی خودبه خودی وجود نداشته باشد.

درکسانی که وارفارین را تازه شروع میکنند INR ممکن است سطح متغیری داشته باشد از این رو کنترل مکرر سطح INR هر چند روز تا رسیدن آن به سطحی ثابت لازم است و بعد از آن تقریبا هر ماه یکبار ضروری است مگر پزشک معالج نظر دیگری داشته باشد.

وارفارین را چه زمان مصرف کنیم؟

وارفارین معمولاً روزی یک نوبت مصرف می شود. مهمترین نکته در باره مصرف قرص وارفارین، خوردن دارو در وقت معین است بطوریکه فراموش نشود. صبح یا عصر زیاد مهم نیست اما هر روز در همان ساعت میل فرمائید.ضمنا با توجه به اینکه غذا ممکن است بر جذب دارو تاثیر بگذارد ، دارو نیم ساعت قبل یا یکساعت بعد از غذا مصرف کنید.

اگر یک نوبت را فراموش کردید، به مجردی که آن را به یاد آوردید مصرف کنید. اگر نوبت دوز بعدی است ، نوبت فراموش شده را رها کرده ، به برنامه دارویی معمولتان بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید که ممکن است موجب خونریزی شود.

وارفارین را تا چه زمانی مصرف کنم؟ بسته نوع بیماری شما و ریسک فاکتور های موجود ، ممکن است درمان موقت مثلا تا ۶ ماه یا برای تمام عمر باشد.

مراقبت ها حین مصرف وارفارین 

قبل از هر اقدامی تهاجمی و جراحی با امکان خونریزی، پزشک خود را مطلع کنید چرا که ممکن است در خطر خونریزی غیر قابل کنترل قرار گیرید. وارفارین با نظر پزشک معالج شما موقتا ۲ تا ۳ روز قبل اقدام تهاجمی قطع میشود اما بر اساس نوع بیماری زمینه ای و نیز کار تشخیصی – درمانی شما ، ممکن است درمان جایگزین با دارو های ضد انعقادی دیگر از جمله هپارین یا انوکساپارین شروع شود. هرگز خودسرانه یا با توصیه افراد غیر مجرب اقدام به قطع وارفارین نکنید.

آیا وارفارین با رژیم غذایی تداخل دارد؟

بله و البته بسیار زیادتر از بقیه داروها. با توجه به نزدیکی سطح خونی درمانی دارو با سطح خونی سمی دارو ، توجه به رژیم غذایی بسیار مهم است. وارفارین با ویتامین K رژیم غذایی تداخل دارد. منابع غذایی ویتامین K برگ سبزیجات سبز تیره چون اسفناج، کاهو ، کلم سبز و بروکلی است. البته نکته مهم مصرف روزانه یکنواخت این سبزیجات است نه حذف کامل این ترکیبات از رژیم غذایی. با این روش پزشک می تواند علارغم مصرف این غذاها ، سطح خونی دارو را در حد درمانی حفظ کند.

آیا وارفارین با داروها تداخل دارد؟

مجددا پاسخ بله است. و این تداخلات نسبت به داروهای دیگر بسیار مهم است. حتما در صورت مراجعه به هر دلیل به پزشک دیگر، وی را در جریان مصرف وارفارین بگذارید.

برخی آنتی بیوتیک ها، مسکن ها ، داروهای ضد التهابی مثل اغلب مسکن ها ، داروهای ضد صرع، ضد افسردگی، ضد پلاکت، ضد دیابت ،ضد چربی، ضد نقرس، داروهای گوارشی، داروهای ضد قارچ و نیز داروهای گیاهی نظیر جوز هندی ممکن است سبب بالا رفتن یا پائین آمدن بیش از حد INR شوند. نکته مهم مصرف این دارو ها زیر نظر پزشک معالج است.

در موارد زیر به پزشک خود اطلاع دهید:

-سابقه یا ابتلا به هر نوع بیماری حاد

-جراحی یا زایمان اخیر و بی حسی نخاعی

-کارهای دندانپزشکی

-سقوط یا ضربه به سر یا بدن

-خونریزی شدید عادت ماهانه؛ استفاده از «آی یو دی »

-اسهال شدید

-بارداری یا شیردهی

پیش از مصرف داروهای دیگر، حتی داروهای مجاز بدون نسخه مثل موارد زیر:

• مولتی ویتامین ها و بویژه ویتامین K؛

• آنتی بیوتیک (اریترومایسین، کلرامفنیکل، ریفامپین ،مترونیدازول)؛

• داروهای ضد قارچ (گریزوفولوین)؛

• داروهای ضد تشنج (باربیتورات ها، کاربامازپین، فنی توئین، پریمیدون)؛
• داروهای ضد پلاکت (آسپرین، کلوپیدوگرل، دیپیریدامول )؛
• داروهای ضد تیروئید (پروپیل تیواوراسیل، متی مازول )؛
• داروهای ضد اسید معده (سایمتیدین و رانیتیدین و…)
• داروهای قلبی (دیگوکسین، آمیودارون )؛
• داروهای نقرس (آلوپورینول)؛
• هورمون ها (استروژن، قرص های ضدباردرای، استروئیدها، آندروژن ها، داروهای تیروئید)؛
• داروهای پایین آورنده کلسترول (کلستیرامین ، کلوفیبرات ، کلستیپول ، جمفیبروزیل )؛
• داروهای ضد دیابت خوراکی؛
• مسکن ها (مثل دیکلوفناک، ایبوپروفن، ایندومتاسین، مفنامیک اسید)؛
• داروهای ضد سرطان؛

عوارض احتمالی وارفارین

انواع خونریزی ها مثل:

• خونریزی از بینی
• لثه هنگام مسواک زدن
• استفراغ خونی
• خون در ادرار(یا ادرار کدر یا تیره)
• مدفوع قرمز یا تیره
• سیاه، کبودی غیر طبیعی پوست
• قطع نشدن خونریزی در بریدگی ها
• افزایش خون قاعدگی
• سردرد شدید‌(خونریزی مغزی)
• درد و التهاب غیر طبیعی مفاصل (خونریزی مفصلی)
• ریزش مو
• زخم یا لکه‌های سفید در دهان
• گلودرد، خستگی
• یا زردی چشم‌ها یا پوست

⚠️سکته مغزی:

با استفاده از وارفارین احتمال سکته مغزی از نوع خونریزی‌‌دهنده (هموراژیک) افزایش می یابد. اما این امر به معنای آن نیست که باید وارفارین را کنار گذاشت زیرا در مطالعات متعدد اثبات شده است که عوارض وارفارین به مراتب کمتر از خطرات بیماری اولیه است. مصرف وارفارین در سالمندان (بالاتر از ۸۰ سال) با خطر بیشتر خونریزی مغزی همراه است. اما حتی با درنظرگرفتن خطر خونریزی، وارفارین نسبت به آسپیرین در درمان آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی ارجحیت دارد. در آریتمی قلبی فیبریلاسیون دهلیزی به کار می‌رود که در آن دو حفره فوقانی قلب نمی توانند به طور موثر منقبض شوند، و در نتیجه این وضعیت، مبتلایان را در معرض لخته‌‌شدن خون در داخل دهلیز قلب و امکان کنده شدن لخته و فرستاده‌شدن این لخته‌ها به درون شریان‌های مغز، و ایجاد سکته مغزی ناشی از اشکال در خونرسانی (سکته ایسکمیک) می‌شود.

در صورت بروز هر یک از علایم فوق، مصرف وارفارین را قطع کرده ، با پزشکتان تماس بگیرید.

هشدارها

-اگر دارو را فراموش کردید خودسرانه مقدار دارو را زیاد نکنید. اگر یک نوبت را فراموش کردید، به مجردی که آن را به یاد آوردید مصرف کنید. اگر نوبت دوز بعدی است ، نوبت فراموش شده را رها کرده ، به برنامه دارویی معمولتان بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید که ممکن است موجب خونریزی شود.

-مکمل های غذایی و داروهای دیگر را بدون مشورت با پزشک خود شروع نکنید ویا قطع نکنید.

-تغییرات واضح و زیاد در رژیم غذایی خود ندهید از جمله مصرف سالاد کاهو و کلم و یا مصرف نامتعارف میوه و …..

-هرکز کار یا ورزش هایی که احتمال ضربه و آسیب دارد انجام ندهید.در طی مصرف دارو سیستم انعقاد پذیری شما مختل است بنابر این حتی ضربه های کوچک ممکن است موجب خونریزی های وسیع شود.

-هرگز الکل مصرف نکنید .

-در طی درمان با وارفارین بارداری با خطراتی همراه بوده و صلاح نیست. قبل از تصمیم بارداری با پزشک خود مشورت کنید. در صورت بارداری ناخواسته فورا با پزشک خود تماس بگیرید .

و از همه مهمتر:

-دارو را هرگز بطور خودسرانه قطع یا کم و زیاد نکنید.

دکتر قلب محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی در تهران

برای تعیین وقت بر روی نوبت دهی اینترنتی کلیک کنید.