سیگار کشیدن یکی از بزرگترین تهدیدهای سلامتی برای عملکرد ریه است. این کار، ساختار و عملکرد ریه ها را تغییر می دهد، تنفس را دشوار می کند و احتمال بیماری ها را افزایش می دهد. ریه ها بخشی از سیستم تنفسی هستند که اکسیژن را از هوا می گیرند و کربن دی اکسید را از بدن خارج می کنند. با اینکه عوامل زیادی از جمله بیماری های ژنتیک، عفونت ها و محیط در عملکرد ریه نقش دارند، اما سیگار کشیدن یکی از خطرناکترین موارد است. در این مقاله، ما تفاوت های ساختاری و عملکردی بین ریه های یک فرد سالم و ریه های یک فرد سیگاری را بررسی می کنیم. همچنین، نکاتی را در مورد ترک سیگار و بهبود عملکرد ریه ارائه خواهیم کرد.
مقایسه های ریه سالم با ریه سیگاری
سیگار کشیدن میتواند ظاهر فیزیکی ریه ها را تغییر دهد. آزمایشات تشخیصی مانند کَت اسکن و تصویربرداری اشعه ایکس، ممکن است برخی از این تغییرات را شناسایی کنند. جدول زیر به طور خلاصه به برخی از تغییرات فیزیکی شایع در ریه ها اشاره می کند:
| ریه های سالم | ریه های سیگاری |
| صورتی | خاکستری یا سیاه |
| اندازه معمولی | پر باد |
| بدون التهاب | ملتهب |
| دیافراگم گنبدی شکل | تحلیل رفتن عضله دیافراگم |
سیگار کشیدن نه تنها موجب تغییرات فیزیکی می شود، بلکه عملکرد ریه ها را تغییر می دهد. در بین افراد مختلف، مدت زمانی که طول می کشد این تغییرات ایجاد شوند، متفاوت است. این تغییرات موجب بروز علائم زیادی می شوند که تنفس طبیعی را مختل می کنند. به طور کلی، تفاوت میان ریه های یک فرد سیگاری و ریه های یک فرد سالم شامل موارد زیر می شود:
افزایش تولید مخاط
سیگار کشیدن ممکن است باعث شود ریه ها مخاط بیشتری تولید کنند. این افزایش تولید مخاط به چند دلیل می تواند اتفاق بیفتد، اما در درجه اول به این دلیل رخ می دهد که کشیدن سیگار به سلول های اپیتلیال پوشاننده ی مسیر تنفسی آسیب می رساند.
سلولهای التهابی بر اثر آسیب ایجاد می شوند و این امر موجب ترشح مواد اصلی تشکیل دهنده ی مخاط می شود. با اینکه، میزان مصرف سیگار در افراد مختلف فرق دارد، اما ریه های بسیاری از سیگاری ها، مقادیر زیادی مخاط غلیظ ترشح می کنند.
سرفه کردن
معمولاً در افراد سیگاری سرفه ی مکرر یا حتی سرفه مزمن، شایع است. اغلب اوقات سیگار کشیدن موجب آسیب به مژک ها می شود. مژک ها، موهای ریز در مسیر تنفسی هستند که غبار و مواد محرک دیگر را از ریه ها دور نگه می دارند. آسیب به مژک ها و ورود مواد محرک به درون مسیرهای تنفسی منجر به سرفه طولانی مدت می شود.
سطح پایین اکسیژن
سیگار کشیدن می تواند منجر به ضخیم و زخم شدن دیواره مویرگ های ریوی شود. مویرگ ها، رگ های خونی کوچکی هستند که به اکسیژن اجازه می دهند به طرف بافت های بدن حرکت کنند. آسیب به مویرگ ها ممکن است سیستم تبادل گازی را مختل کند و درنتیجه میزان اکسیژن کاهش پیدا کند.
خس خس سینه
معمولاً، ریه یک فرد سیگاری نسبت به ریه یک فرد سالم، التهاب بیشتری دارد. مواد شیمیایی موجود در سیگار ممکن است به بافت های ریه آسیب برسانند و منجر به التهاب شوند. التهاب ریه، مسیر تنفسی را تنگ می کند و اغلب موجب خس خس قفسه سینه می شود.
تنگی نفس
تغییراتی که سیگار در ریه ها ایجاد می کند ممکن است منجر به تنگی نفس شود. تعدادی از این تغییرات از جمله آسیب به سلولهای پوشاننده ی مسیرهای هوایی، مژک های آسیب دیده و افزایش مخاط ممکن است تنفس را دچار مشکل کنند. در نتیجه، ممکن است فرد حتی با کوچکترین فعالیت فیزیکی نیز دچار تنگی نفس شود.
چرا سیگار کشیدن روی ریه ها تأثیر می گذارد؟
دود سیگار، حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی می باشد که برخی از آنها عبارتند از:
- نیکوتین
- آمونیاک
- کربن مونوکسید
- استالدهید
برخی از مواد شیمیایی بالا، سرطان زا هستند، یعنی ممکن است در انسان ها موجب بروز سرطان شوند. علاوه بر این، مواد شیمیایی ممکن است به شیوه های دیگری به ریه ها آسیب برسانند، برای مثال منجر به زخم شدن یا التهاب و آسیب به سلول ها و رگ های خونی شوند.
سیگار کشیدن به مرور زمان ممکن است موجب مشکلات تنفسی مانند آمفیزم و برونشیت مزمن شود. علاوه بر سیگار، قرار گرفتن زیاد در معرض دود دست دوم نیز می تواند به ریه ها آسیب برساند و منجر به مشکلات تنفسی شود.
عکس رادیولوژی ریه سالم و سیگاری
در گالری زیر تعدادی از عکس های رادیولوژی از یک ریه سالم و ریه یک فرد سیگاری را باهم میبینیم.
نکاتی در مورد ترک سیگار
یکی از بهترین روش ها برای کاهش احتمال آسیب ریوی، ترک سیگار است. افرادی که از قبل سیگار می کشند می توانند برای کمک به ترک عادت خود، از بین روش های مختلف یکی را انتخاب کنند. این افراد ممکن است بخواهند نکات زیر را به کار بگیرند
با روش های مختلف ترک سیگار آشنا شوید
روش های مختلفی برای ترک سیگار وجود دارد و فقط یک روش برای همه ی افراد مناسب نیست. در مورد برخی از روش های ترک سیگار نسبت به روش های دیگر تحقیقات علمی بیشتری انجام شده است، اما حتی روش های کمتر اثبات شده نیز برای برخی از افراد کارایی دارند. روش های ترک سیگار عبارتند از:
- درمان جایگزینی نیکوتین که به شکل آدامس و اسپری موجود می باشد.
- دارو مانند بوپروپیون (زیبان) یا چانتیکس
- هیپنوتیزم
- مشاوره
- طب سوزنی
بیش از یک روش را به کار بگیرید.
هیچ قانونی وجود ندارد که فرد فقط باید یک تکنیک را برای ترک سیگار امتحان کند. گاهی اوقات، مجموعه ای از روش های مختلف، می تواند تأثیر بیشتری در ترک سیگار داشته باشد. برای مثال، استفاده از درمان جایگزینی نیکوتین در کنار مشاوره ممکن است احتمال موفقیت را برای برخی از افراد افزایش دهد.
درخواست حمایت از دیگران
برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که صحبت با خانواده و دوستان در مورد قصد خود برای ترک سیگار می تواند به آنها کمک کند، زیرا آنها می توانند در این مسیر از آنها پشتیبانی و حمایت کنند.
به تصمیم خود برای ترک سیگار پایبند باشید.
بسیاری از افراد معمولاً به هنگام تلاش برای ترک سیگار، با شکست مواجه می شوند. تسلیم به وسوسه شدن و همراه داشتن سیگار به معنای شکست نیست. در عوض، فرد می تواند تجربه کسب کند و برای افزایش شانس دور ماندن از سیگار در آینده، راههای جایگزینی را امتحان کند.
نکاتی برای داشتن یک ریه سالم
خودداری از سیگار کشیدن، یکی از بهترین راه ها برای سالم نگه داشتن ریه هاست. گرچه، افراد می توانند برای حفاظت از ریه های خود و حفظ سلامت آنها اقدامات دیگری را نیز انجام دهند که عبارتند از:
- ورزش کردن به طور منظم. ورزش به بدن ما این امکان را می دهد که از اکسیژن استفاده ی مؤثرتری داشته باشد. ورزش همچنین می تواند احتمال بیماری های خاصی را که بر سلامت ریه تأثیر می گذارند، کاهش دهد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند که تمام بزرگسالان حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش کنند.
- در مقابل عفونت از بدن خود محافظت کنند. در برخی موارد، عفونت ها می توانند به ریه ها آسیب برسانند. افراد می توانند با شست و شوی مکرر دست ها، دور ماندن از افراد بیمار و دریافت واکسن آنفلوانزا در صورت توصیه پزشک، احتمال عفونت ریه را کاهش دهند.
- کاهش آلاینده های درون خانه. آلاینده های هوای درون خانه می توانند منجر به تحریک ریه و بیماری ریوی شوند و مشکلات تنفسی را تشدید کنند. استفاده نکردن از حلال های شیمیای و دوری از دود دست دوم می تواند به حفظ سلامت ریه ها کمک کند.
