علت پایین بودن فشار خون چیست؟

پایین بودن فشار خون (هیپوتانسیون) در بسیاری از مردم با علایمی همچون سرگیجه و غش همراه است. با این حال در موارد شدید، فشار خون پایین می تواند یکی از عوامل تهدید کننده زندگی باشد. علت پایین بودن فشار خون چیست؟

چه زمانی پایین بودن فشار خون خطرناک است؟

در حالت طبیعی پایین بودن فشار خون باعث ایجاد علامتی نمیشود و قاعدتا نگران کننده نیست اما اگر فشار خون شما خیلی پایین بیاید میتواند خونرسانی به مغز و سایر ارگان های حیاتی را محدود کند. چیزی که میتواند باعث عدم توانایی در ایستادن، سرگیجه یا ضعف شود.

اگر هر کدام از علائم پایین بودن فشار خون را تجربه کرده اید و نگران شده اید، پزشک خود را ببینید. تمام افراد بالغ باید فشار خون خود را حداقل هر ۵ سال یک بار چک کنند. اگر دستگاه اندازه گیری فشار خون ندارید، یا نمیدانید چگونه فشار خون خود را اندازه گیری کنید از پزشک خود بخواهید تا این کار را انجام دهد.

تفاوت میان افت فشار خون و افت قند خون

بدن ما برای عملکرد صحیح، انرژی خود را از گلوکزی می گیرد که در کربوهیدرات غذاهای مصرفی ما یافت می شود. انسولین، مسئول جذب گلوگز از جریان خون به سلولها می باشد. 

زمانی که سطوح قند خون پایین باشد، بدن ما تلاش می کند با تغییرات مختلفی، عملکرد اندام های ضروری را حفظ کند و باعث افزایش در ضربان قلب و فشار خون سیسولیک محیطی می شود (خون و مواد مغذی را به طرف قلب و ریه ها برمی گرداند) و همچنین فشار خون مرکزی را پایین می آورد (خون و مواد مغذی را از قلب دور می کند و به سمت اندام ها و رگ های خونی کوچکتر می فرستد).

عدد فشار خون پایین چند است؟

اگر چه فشار خون از فردی به فرد دیگر متفاوت است، با این حال تعریف فشار خون پایین عبارت است از فشار خون سیستولیک کمتر از ۹۰ میلی متر جیوه (عدد بالا در فشار خون) و یا فشار خون دیاستولیک کمتر از ۶۰ میلی متر جیوه (عدد پایین).

فشار خون پایین چند است؟

قلب به وسیله ی سرخرگ ها، سیاهرگ ها و مویرگ ها خون را در کل بدن پمپاژ می کند. فشارخون در واقع نیرویی است که جریان خون به دیواره ی سرخرگ ها وارد میکند. فشارخون با میلی متر جیوه اندازه گیری میشود و با دو معیار ثبت می شود.

فشار خون پایین به فشار خون کمتر از ۹۰ میلی متر جیوه روی ۶۰ میلی متر جیوه گفته می شود (۹ روی ۶ سانتی متر جیوه). فشار خون پایین در اغلب موارد عوارض خاصی ایجاد نمی کند، اما در صورت بروز علائم آزار دهنده باید تحت درمان قرار گیرد.

# فشار سیستولیک

اولین (بالا) عدد در فشار خون، این مقدار همان فشار قلبی شما را تولید می کند که پمپاژ خون از طریق شریان ها به سایر نقاط بدن را برعهده دارد.

 # فشار دیاستولیک

عدد دوم (پایین) در فشار خون، این عدد به مقدار فشار در شریان ها درست زمانی که قلب شما در حال استراحت بین هر ضربان است، اشاره می کند.

برای مثال اگر فشار خون سیستولیک شما ۱۲۰ و فشار خون دیاستولیک شما ۸۰ میلی متر جیوه باشد، فشار خون شما ۱۲۰ روی ۸۰ است که معمولا به صورت ۱۲۰/۸۰ نوشته می شود. فشار خون نرمال بین ۹۰/۶۰ تا ۱۴۰/۹۰ است. اگر شما فشارخون ۱۴۰/۹۰ یا بیشتر را می خوانید شما فشار خون بالا دارید. این موضوع شما را در معرض ریسک فزاینده مهمی مانند حمله قلبی یا استروک قرار می دهد. افراد با فشارخون ۹۰/۶۰ ، فشار خون پایین دارند.

علائم پایین بودن فشار خون

در صورتی که دائماً علائم زیر را تجربه می کنید، باید فشار خون خود را تحت نظر قرار دهید:

• سرگیجه
• تاری دید یا دو بینی
• احساس خستگی عمومی
• گیجی
• غش کردن

داشتن این علائم می تواند به منزله ی پایین بودن فشار خون شما باشد.

در صورتی که این علائم را تنها در زمان ایستادن یا سایر تغییر وضعیت های ناگهانی تجربه می کنید، احتمالاً مبتلا به افت فشار خون وضعیتی هستید

فشار خون ۹ روی ۶ چیست؟

برخی از پزشکان متخصص فشار خون تعریف فشار خون پایین را به صورت ۹ روی ۶ یا هر عددی کمتر از این مرز تعریف می کنند.

چه کسانی دچار افت فشار خون وضعیتی می شوند؟

اگر شما نشانه های افت فشارخون را بعد از حرکت های سریع و  ناگهانی دارید، فشارخون شما هنگامی که نشسته اید و بلافاصله پس از برخاستن اندازه گیری می شود. بسته به فشارخون سیستولی شما موقع نشستن، اگر فشارخون سیستولی شما موقع ایستادن ۱۵ تا ۳۰ میلی متر جیوه افت کند، شما ممکن است ارتوستاتیک هیپوتنشن داشته باشید.

اگر شما طبق این راهنما فشارخون پایین دارید نیازی نیست نگران شوید. داشتن فشار خون پایین در شما، سلامتی شما را نشان می دهد؛چون شما را از خطرها و اثرات سو پرفشاری خون حفظ می کند.

چگونه فشار خون خود را اندازه گیری کنیم؟

شما می توانید فشار خون خود را از روش های زیر اندازه گیری کنید:

• مراجعه به داروخانه و درخواست از داروساز.
• مراجعه به مطب، درمانگاه یا بیمارستان و درخواست از پزشک عمومی یا پرستار.
• در منزل توسط خود فرد، با استفاده از دستگاه های فشارسنج دیجیتال.

فشار خون پایین به فشار خون کمتر از ۹۰ میلی متر جیوه روی ۶۰ میلی متر جیوه یا ۹ روی ۶ سانتی متر جیوه گفته می شود.

درمان مشکل افت فشار خون با توجه به علت زمینه ای آن متغیر است. در صورت پیدا شدن علت زمینه ای افت فشار خون شما، پزشک درمان های مربوطه را تجویز خواهد کرد.  برای مثال، برای موارد مختلف فشار خون پایین، احتمال تجویز موارد زیر وجود دارد:

• تغییر دوز دارو یا استفاده از دارو های جایگزین، در صورتی که دارو های مصرفی شما علت افت فشار خون شما باشد.
• استفاده از لباس های چسبان و جذب. این کار به ارتقاء جریان خون و افزایش فشار خون شما کمک خواهد کرد.

از آنجایی که تنها با اعمال تغییرات مناسب در سبک زندگی یا درمان مشکلات زمینه ای، مشکل پایین بودن فشار خون شما برطرف می شود، تجویز دارو های افزایش فشار خون بسیار به ندرت اتفاق می افتد.

انواع فشار خون پایین چیست؟

برخی از انواع فشار خون پایین عبارتند از:

۱- فشار خون پایین در حالت ایستاده (وضعیتی)

این افت ناگهانی فشار خون زمانی اتفاق می افتد که شما از حالت ایستاده به حالت نشسته و یا اگر در حالت ایستاده قرار دارید، به حالت دراز کشیده تغییر وضعیت دهید. معمولا، گرانش باعث می شود خون در پاها هر زمان که شما بایستید، تجمع پیدا بکند. بدن خود را با افزایش ضربان قلب و انقباض رگ های خونی، وفق می دهد در نتیجه از برگشت خون کافی به مغز شما اطمینان حاصل می شود.

اما در افراد مبتلا به فشار خون وضعیتی، این مکانیسم جبران با شکست مواجه گردیده و فشار خون می افتد و منجر به علائم سرگیجه، سبکی سر، تاری دید و حتی غش می شود.

افت فشار خون وضعیتی می تواند به دلایل مختلف، از جمله از دست دادن آب بدن، استراحت طولانی در بستر، بارداری، دیابت، مشکلات قلبی، سوختگی، گرمای بیش از حد، رگ های واریسی بزرگ و اختلالات عصبی خاص رخ دهد.

شماری از داروهایی که همچنین می تواند باعث افت فشار خون وضعیتی گردد، به ویژه داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا شامل: دیورتیک ها، مسدود کننده های بتا، مسدودکننده های کانال کلسیم و آنزیم مهار کننده تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) و همچنین داروهای ضد افسردگی و داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری پارکینسون و اختلال عملکرد در نعوظ می باشند.

افت فشار خون وضعیتی به خصوص در افراد مسن، شایع تر است. بیش از ۲۰ درصد از افرادی که بالاتر از ۶۵ سال هستند، افت فشار خون وضعیتی را تجربه می کنند. افت فشار خون وضعیتی همچنین می تواند افراد جوان را نیز درگیر کند. در افراد سالم نیز بعد از نشستن طولانی مدت بر روی پاهای خود و یا بعد از کار برای یک زمان طولانی در یک حالت چمباتمه و سپس بطور ناگهانی ایستادن می تواند افت ناگهانی فشار خون پیش آید.

۲- فشار خون پایین پس از خوردن (افت فشار خون پس از صرف غذا)

پایین بودن فشار خون پس از صرف غذا یک افت ناگهانی در فشار خون بعد از خوردن است. این شرایط عمدتا بزرگسالان مسن تر را تحت تاثیر قرار می دهد. فقط جاذبه است که خون را در پاهایتان هنگامی که ایستاده اید، جمع می کند، در حالیکه مقدار زیادی از جریان خون در دستگاه گوارش شما بعد از غذا خوردن وارد می گردد.

افت فشار خون پس از صرف غذا به احتمال زیاد افراد مبتلا به فشار خون بالا و یا اختلالات اتونوم یا خود مختار سیستم عصبی مانند بیماری پارکینسون تحت تاثیر قرار می دهد. کاهش دوز داروهای فشار خون و خوردن، وعده های غذایی کم کربوهیدرات کوچک ممکن است به کاهش علائم کمک کند.

۳- فشار خون پایین ناشی از سیگنال های مغزی معیوب (افت فشار خون عصبی با واسطه)

این اختلال باعث می شود که فشار خون پس از ایستادن برای مدت طولانی افت کرده و منجر به علائم و نشانه هایی مانند سرگیجه، تهوع و غش شود. افت فشار خون عصبی با واسطه بیشتر جوانان را تحت تاثیر قرار داده و به نظر می رسد که رخ داده، چرا که یک اختلال ارتباطی میان قلب و مغز محسوب می شود.

هنگامی که شما برای مدت طولانی ایستاده اید، فشار خون شما به خاطر تجمع خون در پاهایتان می افتد. به طور معمول، بدن شما پس از آن تنظیماتی را برای عادی سازی فشار خون تان انجام می دهد. 

اما در افراد مبتلا به کاهش فشار خون عصبی با واسطه، در واقع سیگنال های بالابرنده فشار خون که از اعصاب بطن چپ قلب به مغز ارسال می شود، خیلی کم است. به عنوان یک نتیجه، مغز ضربان قلب را کاهش می دهد، در نتیجه فشار خون حتی بیشتر کاهش می یابد. 

این باعث می شود خون بیشتری در پاها جمع شده و خون کمتری به مغز برسد، و منجر به احساس سبکی سر و غش شود.

۴- فشار خون پایین بعلت آسیب سیستم عصبی

سندرم Shy-Drager شای دراگر، یک اختلال نادر است که باعث آسیب پیش رونده به سیستم عصبی خودکار می شود و کنترل توابع غیر ارادی مانند فشار خون، ضربان قلب، تنفس و هضم را برعهده دارد.

اگر چه این وضعیت می تواند با لرزش های عضلانی همراه باشد، حرکت آهسته، مشکلاتی با هماهنگی گفتار و بی اختیاری، مشخصه اصلی آن افت شدید فشار خون وضعیتی در ترکیب با فشار خون بسیار بالا هنگام درازکشیدن است.

عوارض افت ناگهانی فشار خون

افت ناگهانی فشار خون می تواند خطرناک باشد. افت شدید فشار خون به ویژه در افرادی با خونریزی های کنترل نشده، عفونت های شدید و یا واکنش های آلرژیک، می تواند تهدید کننده زندگی باشد. نوع متوسط فشار خون پایین می تواند نه تنها باعث سرگیجه و ضعف گردد بلکه باعث غش و خطر آسیب ناشی از سقوط می شود.

یک تغییر تنها ۲۰ میلی متر جیوه ای از ۱۱۰ سیستولیک تا ۹۰ میلی متر جیوه سیستولیک، می تواند باعث سرگیجه و غش شود؛ چرا که مغز دیگر نمی تواند یک منبع کافی از خون را دریافت کند.

ورزشکاران و افرادی که به طور منظم ورزش می کنند نسبت به افرادی که با آن سازگاری ندارند، فشار خون پایین تر و ضربان قلب آهسته تری دارند. بنابراین به طور کلی افراد غیر سیگاری و افرادی که یک رژیم غذایی سالم و وزن طبیعی دارند، دارای چنین شرایطی می باشند.

عوارض جدی تر شوک هیپوولمیک، عوارض تهدید کننده زندگی ناشی از دست دادن آب بدن است. این شرایط زمانی اتفاق می افتد که حجمم خون پایین باعث افت ناگهانی فشار خون و کاهش میزان اکسیژن و رسیدن به بافت های شما می گردد. در صورت عدم درمان، شوک شدید هیپوولمیک می تواند باعث مرگ در عرض چند دقیقه یا چند ساعت شود.

فشار خون پایین در بارداری

از آنجا که سیستم گردش خون یک زن در دوران بارداری به سرعت در حال گسترش است، فشار خون به احتمال زیاد کاهش می یابد. این مورد طبیعی است و فشار خون معمولا پس از تولد فرزندتان به سطح پیش از بارداری خود بر می گردد.

علت پایین بودن مینیمم فشار خون چیست؟

شما به علل متفاوتی مثل: ساعت خاصی در روز، سن، دما، داروهایی که استفاده می کنید، آسیب و یا بعضی بیماری ها ممکن است مبتلا به فشار خون پایین باشید.

علل فشار خون پایین می تواند طیفی از دهیدراتاسیون یا از دست دادن آب بدن به علت اختلالات جدی پزشکی یا جراحی باشد. پایین بودن فشار خون قابل درمان است، اما این مهم است که عامل ایجاد کننده آن را برای درمان درست، بیابید.

علایم فشارخون پایین چیست؟

اگر فشارخون شما درحالت طبیعی پایین است غیرمحتمل است که نیاز به درمان داشته باشید. اگرچه پایین بودن فشار خون می تواند بیانگر این باشد که مقدار خون کافی در اختیار مغز یا سایر ارگان های حیاتی نیست همچنین میتواند علائمی مانند زیر ایجاد کند:

— سرگیجه
— عدم توانایی در ایستادن
— ضعف کردن
— تاری دید
— تپش قلب
— گیجی
— تهوع
— ضعف عمومی

برای درمان خانگی افت ناگهانی فشار خون چه کنیم؟

اگر شما بخشی از این علائم را تجربه کردید باید:

– کار خود را متوقف کنید.
– بنشینید یا دراز بکشید.
– آب بنوشید.
– با انجام این کارها بین چند ثانیه تا چند دقیقه علائم برطرف می شود

اگر شما مکررا دچار نشانه های کم بودن فشارخون شدید باید دکتر قلب خود را ببینید تا فشارخون شما را اندازه گیری کند و برای شناسایی علت زمینه ای به شما کمک کند.

دلایل پایین بودن فشار خون چیست؟

فشارخون پایین علل زیادی دارد از انتخاب سبک زندگی گرفته تا علل زمینه ای مرتبط با وضعیت سلامتی. در بعضی موارد ممکن است صرفا نتیجه ی سالم و فعال بودن و یا زمینه ی ژنتیکی است که از والدینتان به ارث برده اید.

در طی روز فشارخون شما بسته به کاری که انجام میدهید میتواند متفاوت باشد. استرس در کار، دمای بیرون و حتی وضعیت تغذیه ای روی فشارخون شما تاثیر میگذارد. به خاطر همین است که فشارخون شما باید در شرایط و زمان های مشابهی اندازه گیری شود. اگر فشارخون شما پایین است دکتر متخصص قلب و عروق باید تاثیرگذاری عوامل زیر را بر روی فشارخون اندازه گیری شده، بررسی کند.

۱- فشار خون پایین بعد از بلند شدن ناگهانی

اگر شما بعد از تغییر موقعیت (مانند بلند شدن) علائم فشار خون پایین را تجربه کردید، چیزی که با عنوان پوسچورال یا ارتواستاتیک شناخته می شود. این نشانه ها بیشتر از چند ثانیه طول نمیکشد تا اینکه فشارخون شما با موقعیت جدید سازگار شود. این نوع از فشارخون ممکن است با افزایش سن بیشتر شود طوریکه باعث افتادن های مکرر شود مانند چیزی که بعد از ورزش رخ می دهد.

۲- فشار خون پایین بعد از خوردن

این نوع فشار خون که به آن پست پرندیال هیپوتنشن گفته می شود، در افراد مسن بیشتر رخ می دهد. مخصوصا افرادی که پر فشاری خون، پارکینسون یا دیابت ملیتوس دارند.

بعد از غذا روده ی شما به مقدار زیادی خون نیاز دارد. اگر ضربان قلبتان افزایش پیدا نکند و نتواند مقدار خون و فشار خون را افزایش دهد، فشار خون شما افت پیدا میکند و شما دچار علائمی می شوید.

۳- فشار خون پایین بعد از ایستادن به مدت طولانی

بعضی از مردم بعد از ایستادن به مدت طولانی علائم افت فشار خون را تجربه می کنند که به عنوان مدیتد هایپوتنشن شناخته می شود. این نوع کاهش فشار خون در کودکان و بزرگسالان جوان شیوع بیشتری دارد.

۴- وقت روز

فشارخون شما در حالت نرمال هنگامی که خواب هستید، پایین تر است ولی هنگامی که شما تازه برخاسته اید، اندکی افزایش یافته و تا بعد از ظهر به بالاترین میزان خود میرسد.

۵- در استرس بودن/ ریلکس بودن

موقعی که شما ریلکس هستید، فشار خون پایین تری دارید.

۶- چقدر ورزش کرده اید؟

اگر در حال ورزش هستید، فشار خون شما بالاتر است؛ اما اگر به طور منظم ورزش می کنید و سالم هستید، ممکن است فشار خون شما در  حالت استراحت پایین تر باشد.

۷- دما

دمای گرم ممکن است فشار خون افت کند.

۸- اگر شما اخیرا غذا خورده اید.

زمانی که شما تازه غذا خورده اید، خون به سمت روده ها می رود تا غذا هضم شود بنابراین فشار خون در بقیه بدن افت پیدا می کند. 

۹- ژنتیک

بعضی از تحقیقات پیشنهاد میکنند که فشار خون ژنتیکی است. اگر والدین شما فشار خون پایین دارند این میتواند به شما به ارث رسیده باشد.

۱۰- سن

هرچه شما مسن تر میشوید فشارخون شما معمولا افزایش پیدا میکند اما در سنین بالاتر ممکن است بعد از غذا فشارخون شما افت کند.

۱۱- داروهای کاهش فشار خون

بعضی از داروها ممکن است فشار خون شما را کاهش دهند. شامل:

داروهایی که مسبب فشار خون پایین هستند.

برخی از داروها ممکن است باعث کاهش فشار خون در شما شوند، از جمله:

• دیورتیک ها (قرص آب)، مانند فوروزماید (لازیکس) و هیدروکلروتیازید (Microzide، Oretic)
• مسدود کننده های آلفا، مانند پرازوسین (مینی پرس) و لابتالول
• بتابلوکرها مانند آتنولول (Tenormin)، پروپرانولول (ایندرال، Innopran XL، غیره) و تیمولول
• داروهایی برای بیماری پارکینسون، مانند پرامیپکسول (Mirapex) و یا از قبیل موادی که شامل لوودوپا می شود
• انواع خاصی از داروهای ضد افسردگی (داروهای ضدافسردگی سه حلقه)، از جمله دوکسپین (Silenor)، ایمی پرامین (Tofranil)، protriptyline (Vivactil) و تریمیپرامین (Surmontil)
• سیلدنافیل (Viagra) و یا تادالافیل (Cialis)، به ویژه در ترکیب با داروی نیتروگلیسیرین قلب
• آلفا بلاکرها: دارویی که برای کاهش فشارخون در افرادی که پرفشاری خون دارند یا درمان مشکلات پروستات در مردان تجویز می شود.
• بعضی از داروهای ضد افسردگی

پزشک شما زمانی که دارویی تجویز می کند، راجع به اثرات جانبی احتمالی داروها بحث خواهد کرد و اگر شما در خطر افت فشار خون قرار داشته باشید، فشار خون شما باید با دقت مانیتور شود.

۱۲- کم آبی

کم آبی در اثر از دست دادن مایع یا تعریق حین ورزش کردن یا گرمای هوا و نیز اسهال و استفراغ نیز میتواند سبب کاهش فشار خون شود.

۱۳- کم خونی

اگر مقدار هموگلوبین یا تعداد گلبول های قرمز پایین تر از نرمال باشد ممکن است فشار خون پایین بدهد.

۱۴- شرایط قلبی

بیماری قلبی یا حمله ی قلبی می تواند سبب کاهش فشار خون شود؛ چون قلب شما نمیتواند خون را در تمام بدن به خوبی پمپاژ کند.

۱۵- اختلال نورولوژیکی

بیماری پارکینسون وضعیتی است که در آن اعصاب شما تحت تاثیر قرار میگیرد. زمانی که قسمتی از سیستم عصبی شما به نام سیستم اتونوم تحت تاثیر قرار بگیرد، فشار خون پایین رخ می دهد. سیستم اتونوم شما عملکردهای غیرارادی بدن مانند: عرق کردن، هضم غذا، گشاد شدن و تنگ شدن عروق را کنترل می کند. اگر مشکلی در سیستم اتونوم شما ایجاد شود، ممکن است عروق شما گشاد بماند که این موضوع علتی برای کم بودن فشار خونتان خواهد بود.

۱۶- مشکلات هورمونی

داشتن شرایطی مانند بیماری ادیسون و دیابت ملیتوس که روی تولید هورمون های اصلی بدن شما تاثیر گذارد، می تواند فشارخون شما را کم کند.

در  بیماری ادیسون، سیستم ایمنی به غده ی آدرنال حمله کرده و به آن اسیب می زند. غدد آدرنال بالای کلیه های شما قرار دارند و برای کنترل فشارخون و تنظیم مایع و نمک بدن هورمون ترشح می کنند. اگر غدد آدرنال شما آسیب ببیند، به علت عفونت ممکن است فشار خون شما کم شود.

۱۷- ارتباط اشتباه مغز و قلب

ممکن است در اثر ایستادن به مدت طولانی دچار افت فشار خون شوید که به آن هیپونتشن نورالی مدییتد گفته میشود در این حالت بدن شما به مغزتان پیام میفرستد که فشار خون شما بالاست؛ در حالی که فشارخون شما پایین است و این باعث می شود تا مغز شما شریان قلب را تحت تاثیر قرار دهد که پیرو آن فشار خون شما هم افت پیدا میکند.

۱۸- آسیب های جدی و شوک

## شوک سپتیک و توکسیک

 شوک سپتیک و توکسیک به علل عفونی ایجاد می شوند. باکتری به دیواره ی عروق کوچک حمله می کند و باعث می شود تا مایع درون عروق به بافت اطراف بریزد. این حالت کاهش مقدار و جریان خون و در نتیجه افت فشارخون را سبب می شود.

## شوک آنافبلاکتیک

شوک آنافیلاکتیک یا شوک آنافیلاکسی به علت یک واکنش آلرژیک رخ می دهد و بدن شما مقدار زیادی ماده ی شیمایی به نام هیستامین تولید می کند که عروق را گشاد و باعث افت ناگهانی و شدید فشارخون می شود.

## شوک قلبی

شوک قلبی زمانی اتفاق می افتد که قلب شما نتواند به میزان کافی خون پمپاژ کند. در نتیجه باعث افت فشارخون می شود. این مسئله حین حمله قلبی رخ می دهد.

۱۹- علت زمینه ای

ممکن است یک ناخوشی باعث افت فشارخون شود. همچنین استراحت طولانی مدت در بستر هم می تواند فشار خون پایین را سبب شود.

۲۰- مشکلات غدد درون ریز

شرایط تیروئیدی، مانند بیماری پاراتیروئید، نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون)، قند خون پایین (هیپوگلیسمی) و در برخی موارد، دیابت می توانند آغازگر فشار خون پایین باشند.

 تشخیص فشار خون پایین

فشار خون پایین به سادگی با اندازه گیری فشار خون تشخیص داده می شود. برای تشخیص علت زمینه ای شما ممکن است به تست های بیشتری مانند نوارقلب یا آزمایش خون نیاز داشته باشید.

همه ی افراد بالای ۴۰ سال و سالم باید حداقل هر ۵ سال یک بار فشار خون خود را اندازه گیری کنند.

چه زمانی به یک پزشک مراجعه کنید؟

در بسیاری از موارد، پایین بودن فشار خون جدی نیست. اگر شما به طور مداوم عدد پایینی در فشار سنج می خوانید اما احساس خوبی دارید، پزشکتان به احتمال زیاد در طول معاینات روتین شما را بررسی خواهد کرد.

حتی سرگیجه های گاه به گاه یا سبکی سر ممکن است یک مشکل نسبتا کوچک در نتیجه از دست دادن آب بدن باشد برای مثال: ناشی از بیش از حد قرار گرفتن در مقابل نور خورشید و یا رفتن درون یک وان آب داغ

با این حال اگر به طور مداوم هر علامت یا نشانه ای از افت فشار خون دارید، به پزشک خود مراجعه کنید چرا که فشار خون پایین گاهی می تواند نشانه یک مشکل جدی باشد.

علائم فشار خون پایین

درمان فشار خون پایین چیست؟

در صورتی که دائماً علائم زیر را تجربه می کنید، باید فشار خون خود را تحت نظر قرار دهید:

• سرگیجه
• تاری دید یا دو بینی
• احساس خستگی عمومی
• گیجی
• غش کردن

داشتن این علائم می تواند به منزله ی پایین بودن فشار خون شما باشد.

در صورتی که این علائم را تنها در زمان ایستادن یا سایر تغییر وضعیت های ناگهانی تجربه می کنید، احتمالاً مبتلا به افت فشار خون وضعیتی هستید.

فشار خون پایین که هم می تواند علائم و نشانه ای ایجاد نکرده و یا فقط باعث علائم خفیفی شود، مانند دوره های خفیفی از سرگیجه در حالت ایستاده، به ندرت نیاز به درمان دارند.

اگر شما دارای علائم می باشید، مناسب ترین درمان بستگی به علت زمینه ای دارد، و پزشکان معمولا برای رسیدگی به مشکل اصلی به علت افت ناگهانی فشار خون مانند: کم شدن آب بدن، نارسایی قلبی، دیابت یا کم کاری تیروئید به جای درمان خود فشار خون پایین می پردازند.

هنگامی که فشار خون پایین با دارو ایجاد می شود، درمان معمولا شامل تغییر دوز دارو یا متوقف کردن آن به طور کامل است.

وقتی فشار می افتد چه بخوریم؟

برای درمان دارویی فشار خون پایین معمولا چند دارو، به تنهایی یا همراه با هم استفاده می شوند. به عنوان مثال، فلودروکورتیزون دارویی است که اغلب برای درمان این نوع از فشار خون پایین استفاده می شود. این دارو به افزایش حجم خون شما کمک می کند که فشار خون را بالا ببرد.

پزشکان اغلب، داروی (midodrine (Orvaten را به منظور بالا بردن فشار خون در افراد مبتلا به افت فشار خون مزمن ارتواستاتیک تجویز می کنند. این دارو با محدود کردن توانایی عروق خونی به گسترش، فشار خون شما را افزایش می دهد.

درمان اورژانسی افت فشار خون

فشار خون پایین یک نعمت الهی است و در اغلب موارد برخلاف فشار بالا که یک لحظه آن می تواند حوادث غیر قابل جبرانی را ایجاد کند، نیاز به درمان دارویی وجود ندارد. چنانچه در یک فرد، افت فشار خون به صورت مداوم و با علائمی همچون ضعف، خستگی و سرگیجه باشد، توصیه می کنیم که مصرف روزانه آب را افزایش دهد. همچنین مصرف اندکی نمک نیز می تواند علائم کمبود فشار خون را تا حدود زیادی جبران کند.

داروی بی عارضه ای برای افزایش فشار خون در دنیا وجود ندارد. گاهی از میدودرین برای افزایش فشار خون استفاده می کنند که به دلیل عوارض آن، اعلب چنین دارویی برای بیمار توصیه نمی شود.

درمان فشار خون پایین در منزل

بسته به علت فشار خون پایین شما، شما ممکن است قادر به برداشتن گامهای مشخصی برای کمک به کاهش و یا حتی پیشگیری از بروز علائم باشید. برخی از پیشنهادات عبارتند از:

– نوشیدن آب بیشتر، و ترک الکل!

الکل و بی آبی می توانند در پایین آوردن فشار خون نقش داشته باشند، حتی اگر شما در حد اعتدال آن را بنوشید. از سوی دیگر، نوشیدن آب، با از دست دادن آب بدن و افزایش حجم خونی مبارزه می کند.

– به دنبال یک رژیم غذایی سالم باشید.

اگر پزشکتان به استفاده از نمک بیشتر توصیه می کند اما شما مقدار زیاد نمک در مواد غذایی خود را دوست ندارید، سعی کنید از سس سویا طبیعی و یا اضافه کردن مخلوط سوپ خشک و سس گوجه فرنگی استفاده کنید.

وعده های غذایی کوچک کم کربوهیدرات مصرف کنید. برای کمک به پیشگیری از افت فشار خون شدید بعد از صرف غذا، وعده های کوچک چندین بار در روز مصرف کنید و خوردن غذاهایی با کربوهیدرات بالا مانند سیب زمینی، برنج، ماکارونی و نان محدود کنید.

پزشکتان ممکن است همچنین نوشیدن قهوه کافئین دار یا چای بعد از غذا به طور موقتی برای بالا بردن فشار خون را توصیه کند. اما از آنجا که کافئین می تواند باعث مشکلات دیگری شود، با پزشک خود قبل از نوشیدن بیشتر نوشابه های کافئین دار صحبت کنید.

همچنین نوشیدن مایعات حجم خون را افزایش داده و به پیشگیری از کم آبی بدن نیز کمک می کنند، که هر دو در درمان افت فشار خون ناگهانی مهم هستند.

– در هنگام تغییر موقعیت بدن به آرامی اینکار را انجام دهید.

قبل از بیرون آمدن از رختخواب در صبح، برای چند دقیقه تنفس عمیق انجام دهید و سپس به آرامی قبل از ایستادن، بنشینید. اگر شما بر روی تخت دراز کشیده اید ابتدا مقداری سر خود را بالا ببرید که این می تواند برای مبارزه با اثرات گرانشی به شما کمک کند.

اگر علائم شما در حالی که ایستاده اید شروع شد، ران خود را به حالت قیچی قرار دهید، و یا یک پای خود را بر روی یک طاقچه یا صندلی قرار دهید. این مانورهای جریان خون شما را به قلبتان بر می گردانند.

چگونه فشار خون خود را اندازه گیری کنیم؟

شما می توانید فشار خون خود را از روش های زیر اندازه گیری کنید:

• مراجعه به داروخانه و درخواست از داروساز.
• مراجعه به مطب، درمانگاه یا بیمارستان و درخواست از پزشک عمومی یا پرستار.
• در منزل توسط خود فرد، با استفاده از دستگاه های فشارسنج دیجیتال.

فشار خون پایین به فشار خون کمتر از ۹۰ میلی متر جیوه روی ۶۰ میلی متر جیوه یا ۹ روی ۶ سانتی متر جیوه گفته می شود.

درمان مشکل افت فشار خون با توجه به علت زمینه ای آن متغیر است. در صورت پیدا شدن علت زمینه ای افت فشار خون شما، پزشک درمان های مربوطه را تجویز خواهد کرد.  برای مثال، برای موارد مختلف فشار خون پایین، احتمال تجویز موارد زیر وجود دارد:

• تغییر دوز دارو یا استفاده از دارو های جایگزین، در صورتی که دارو های مصرفی شما علت افت فشار خون شما باشد.
• استفاده از لباس های چسبان و جذب. این کار به ارتقاء جریان خون و افزایش فشار خون شما کمک خواهد کرد.

از آنجایی که تنها با اعمال تغییرات مناسب در سبک زندگی یا درمان مشکلات زمینه ای، مشکل فشار خون پایین شما برطرف می شود، تجویز دارو های افزایش فشار خون بسیار به ندرت اتفاق می افتد

آیا فشار خون پایین برای سلامتی مضر است؟

فشار خون بالا همیشه نشانه ی یک مشکل قلبی بزرگتر نیست و ممکن است به آسانی درمان شود. اما برای برخی افراد، برای جلوگیری از عوارض احتمالی، فشار خون بالا باید درمان شود. برخی از عوارض فشار خون بالا عبارتند از:

افتادن و صدمه های مرتبط

افت ناگهانی در فشار خون ممکن است باعث احساس سرگیجه یا حتی از دست دادن هوشیاری (غش) شود. این علائم ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شوند و موجب افتادن یا صدمات دیگر شوند. 

افتادن، علت اصلی بستری شدن افراد مسن می باشد. افراد مسن تر پس از غذا خوردن یا ایستادن ممکن است افت فشار خون را تجربه کنند. درمان و تغییرات سبک زندگی می تواند به شما کمک کند علائم افت فشار خون را کنترل کنید.

شوک

اگر فشار خون شما به طور خطرناکی افت پیدا می کند، اندام های حیاتی شما ممکن است کم کم دچار نقص عملکرد شوند، زیرا خون کافی برای عملکرد صحیح دریافت نمی کنند. این شرایط می تواند باعث به شوک رفتن بدن شما شود. علائم شوک عبارتند از:

• سرد و مرطوب شدن پوست
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• تنفس سریع

شوک، یک مشکل پزشکی اورژانسی است. اگر فکر می کنید شما یا شخص دیگری دچار شوک شده، با اورژانس تماس بگیرید.

چه زمانی فشار خون پایین برای سلامتی مضر است؟

فشار خونی که برای شما پایین محسوب می شود، ممکن است برای فرد دیگری طبیعی باشد. اکثر پزشکان، فشار خونی را خطرناک می دانند که موجب بروز علائم جدی شود. 

برخی از متخصصان، فشار خونی را پایین می دانند که عدد آن کمتر از۹۰ mm Hg سیستولیک یا ۶۰ mm Hg دیاستولیک باشد. اگر هر کدام از اعداد فشار خون پایین تر از این مقدار باشد، فشار شما کمتر از حد طبیعی است. 

افت ناگهانی فشار خون می تواند خطرناک باشد. افت ناگهانی ۲۰ mm Hg در فشار خون (برای مثال، کاهش فشار سیتولیک از ۱۱۰ به ۹۰) باعث می شود مغز خون کافی دریافت نکند و موجب سرگیجه و بیهوشی می شود. 

افت شدید فشار خون ممکن است در افرادی رخ دهد که دچار خونریزی غیرقابل کنترل، عفونت ها یا واکنش های آلرژی زای شدید شده اند و می تواند خطرناک باشد. فشار خون دیاستولیک بین  ۶۰ و۹۰ mm Hg، در افراد مسن تر طبیعی است. 

علل فشار خون دیاستولیک پایین شامل استراحت زیاد در بستر، کم آبی بدن، مصرف الکل، کمبود هورمون ها، واکنش های آلرژیک، کمبودهای تغذیه ای و  ایستادن طولانی مدت می شوند. به احتمال زیاد کاهش فشار خون دیاستولیک، نشانه ی سفتی شریان ها بر اثر بالا رفتن سن می باشد. 

رگ های خونی با بالا رفتن سن، سفت و تنگ می شوند. بنابراین، عدد فشار خون دیاستولیک پایین نشان داده می شود. یعنی قلب باید در مقابل مقاومت افزایش یافته، خون بیشتری پمپاژ کند و اختلاف بین فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک افزایش پیدا می کند.

آیا فشار خون دیاستولیک پایین را باید درمان کرد؟

بسیاری از افرادی که فشار خون دیاستولیک پایین دارند، هیچ علائمی ندارند و بنابراین نیاز به درمان خاصی ندارند، اما افرادی که علامت دار هستند، باید به نکات زیر توجه کنند:

• بررسی دقیقی که شامل بررسی کم خونی و ارزیایی قلبی عروقی می شود. اگر فشار خون پایین شما به علت مصرف داروی خاصی باشد، تغییر در نوع دارو یا دوز آن ضروری است. این افراد باید مصرف الکل و اعتیادهای دیگر خود را کنترل کنند.
• ورزش منظم اجباری است.
• پس از یک استراحت طولانی مدت، باید پای خود را ورزش دهید.
• جذب نمک و آب باید افزایش پیدا کند، اما مصرف نمک نباید از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز بیشتر باشد.
• اگر مشکل هنوز ادامه داشته باشد، به چکاپ قلب و عروق نیاز است.
• در موارد خاص، ممکن است داروهای خاصی مانند فلودروکورتیزون تجویز شوند.

چگونه خودمان از شدت فشار خون پایین کم کنیم؟

این موارد را انجام دهید:

• در زمان ایستادن از حالت نشسته، به آرامی بلند شوید.
• وعده های غذایی پر تعداد و کوچک داشته باشید. بعد از وعده های غذایی مدتی را به نشستن یا دراز کشیدن اختصاص دهید.
• میزان آب مصرفی روزانه ی خود را افزایش دهید.

از انجام این موارد پرهیز کنید:

• از نشستن یا ایستادن مداوم برای مدت زمان طولانی خودداری کنید.
• از خم شدن یا تغییر وضعیت های ناگهانی خودداری کنید.
• از نوشیدن نوشیدنی های حاوی کافئین در شب خودداری کنید.

فشار خون شما در ساعات مختلف روز متغیر است. این عدد طی هر روز، از زمان بیدار شدن به طور تدریجی افزایش می یابد. فعالیت های جسمی و شرایط روحی و روانی شما نیز روی فشار خون شما مؤثر است.

پایین بودن فشار خون می تواند علل مختلفی داشته باشد. برای مثال ممکن است علت فشار خون پایین یک فرد موروثی باشد، در حالی که فردی دیگر به علت شرایط جسمی لاغر و سالم، فشار خون پایین را تجربه می کند. فشار خون پایین در برخی از افراد با افزایش سن و سال، در سنین بالا شکل می گیرد.

از جمله علل احتمالی دیگر پایین بودن فشار خون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بارداری
• برخی از بیماری ها، مثل دیابت
• مصرف برخی از دارو ها

دکتر محمد حسین نجفی متخصص فشار خون در تهران و فلوشیپ آنژیوپلاستی