فشارخون بالا بیماری بسیار شایعیست که قاتل خاموش نام گرفته است. این بیماری می تواند به مرور و در طول زمان باعث آسیب های جبران ناپذیری به دستگاه ها و اعضای بدن شود. مغز و قلب و چشم و کلیه ها از شایع ترین اندام هایی هستند که در طول زمان دچار آسیب توسط فشارخون بالا می شوند. بروز ناتوانی های جنسی و هم چنین آسیب های عروق اندام تحتانی نیز می توانند از عوارض فشار خون بالا باشد. اما از کجا بفهمیم فشار خون بالا داریم؟
فشار خون طبیعی بین ۹۰/۶۰mmHg و ۱۲۰/۸۰mmHg در نظر گرفته می شود. فشار خون بالا ۱۴۰/۹۰mmHg یا بالاتر در نظر گرفته می شود. فشار خون پایین ۹۰/۶۰mmHg یا کمتر در نظر گرفته می شود.
بسیار مهم است که این بیماری به موقع تشخیص داده شود و به موقع درمان شود زیرا تاخیر در درمان این بیماری می تواند اثراتی بسیار ناخوشایند داشته باشد. اما چطور می توان این بیماری را به موقع تشخیص داد؟
فشار خون چیست؟
فشار خون به صورت دو عدد نمایش داده می شود. عدد بزرگ تر فشار سیستولیک نام داشته و بیانگر فشار پمپاژ خون توسط قلب است. عدد کوچک تر فشار دیاستولیک نام داشته و بیانگر مقاومت دیواره عروق خونی در برابر جریان خون است. هر دوی این فشار ها با واحد میلی متر جیوه (mmHg) نمایش داده می شوند. اعداد فشار خون به صورت یک عدد بر عدد دیگر (همچون ۱۲۰ بر ۸۰ میلی متر جیوه) خوانده می شوند.
دو نکته زیر را می توان به عنوان یک راهنمای کلی در نظر گرفت:
- فشار خون بالا معمولا به صورت فشار خون بالا تر از ۹۰/۱۴۰ میلی متر جیوه در افراد عادی و ۹۰/۱۵۰ میلی متر جیوه برای افراد ۸۰ ساله یا مسن تر بیان می شود. اعداد سنجش فشار خون در خانه ممکن است نیم درجه با این اعداد تفاوت داشته باشند.
- فشار خون ایده آل معمولا در بازه ۶۰/۹۰ تا ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه بیان می شود. این عدد در افراد ۸۰ ساله یا مسن تر کمتر از ۹۰/۱۵۰ میلی متر جیوه است.
اعداد فشار خون بین ۸۰/۱۲۰ تا ۹۰/۱۴۰ میلی متر جیوه می توانند به معنای خطر ابتلا به فشار خون بالا در صورت عدم اقدام مناسب باشند. فشار خون در افراد مختلف اندکی متفاوت بوده و آنچه در یک نفر بالا یا پایین است، ممکن است برای فرد دیگر طبیعی در نظر گرفته شود.
خطرات ابتلا به فشار خون بالا
در صورتی که فشار خون بسیار بالا باشد، فشار بیشتری بر عروق خونی، قلب و اندام های دیگر همچون مغز، کلیه ها و چشم ها وارد می شود. تداوم فشار خون بالا می تواند خطر ابتلا به برخی بیماری های خطرناک و مرگ بار همچون موارد زیر را افزایش دهد:
- بیماری قلبی
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- نارسایی قلبی
- بیماری شریان های محیطی
- آنوریسم آئورت
- بیماری کلیوی
- زوال عقل عروقی
در صورت ابتلا به فشار خون بالا، کاهش آن حتی به مقدار اندک می تواند خطر ابتلا به مشکلات یاد شده را کاهش دهد.
در ابتدا باید دید چرا به فشار خون مبتلا می شویم؟
این سوالی است که بسیاری از مراجعین به متخصصین قلب می پرسند که چرا اصلا مبتلا به فشارخون بالا شده ایم؟ آیا مشکلی در قلب یا کلیه یا در سایر اعضای بدن وجود دارد که باعث شده ما به این بیماری مبتلا شویم؟ واقعیت این است که در افراد بالای ۵۰ سال ۹۰ درصد علت فشارخون ژنتیک و استعدادهای وراثتی است. یعنی در ۹۰ درصد این افراد تمام بررسی های انجام شده از نظر قلب و کلیه و غدد فوق کلیه و سایر مسایل هورمونی سالم هستند و هیچ مشکلی که عامل بروز فشارخون بالا باشد پیدا نمی شود.
البته برخی مسایل نظیر استرس زیاد و اضطراب می توانند باعث شوند که فشارخون یک فرد تشدید شود اما به تنهایی نمی تواند عامل بروز بیماری باشند. ماجرا در افراد زیر ۴۰ تا ۵۰ سال کمی متفاوت است و این افراد ممکن است علتی ثانویه نظیر برخی مشکلات غده ی فوق کلیه یا اختلالات آناتومیک شریان های کلیوی یا آئورت داشته باشند که باعث بروز فشارخون بالا در ایشان شود.
پس با اینکه در افراد بالای ۵۰ سال معمولا بررسی بیش تری برای تعیین علت فشارخون بالا لازم نیست ولی در افراد جوان تر با فشارخون بالا برخی متخصصین توصیه به انجام یک بررسی اولیه ی هورمونی و آناتومیک می کنند.
از کجا بفهمیم فشار خون بالا داریم؟
متاسفانه بزرگترین مشکل فشارخون بالا این است که این بیماری در اکثر مواقع بی علامت است! یعنی بیمار به فشارخون بالا مبتلاست ولی خودش اطلاعی ندارد و بیماری هم علائمی برای وی ایجاد نمی کند. متاسفانه در بسیاری از مواقع زمانی فشارخون بالا تشخیص داده می شود که فرد دچار عوارض شده و با اینکه هیچ وقت برای درمان مناسب دیر نیست ولی فرصت طلایی هم تا حدی از دست رفته است. همین موضوع خود توضیح دهنده ی اهمیت بالای تشخیص و درمان به موقع مناسب فشارخون بالا است. اما اگر بیماری علامت دار شود معمولا چه علایمی را نشان می دهد؟
- سردرد زیاد به خصوص در ناحیه ی پس سر که در روزهای مختلف تکرار می شود
- خستگی های بیش از حد که قبلا وجود نداشته است
- علایمی نظیر تنگی نفس
- ناتوانی های جنسی
- تاری دید و ضعف بینایی
اگر هر یک از علایم بالا را داشتیم چه کنیم؟
در این موارد قدم اول مراجعه به متخصص قلب است. متخصص از شما نوار قلب اخذ خواهد کرد. گاهی اثرات فشارخون بالا در نوارقلب قابل مشاهده هستند. هم چنین از شما سوالاتی در مورد علائم پرسیده خواهد شد و در نهایت ممکن است برای بررسی وضعیت قلبی شما و اثرات فشارخون روی قلب از جمله افزایش ضخامت دیواره ی قلب از شما اکوکاردیوگرافی به عمل بیاید.
با مجموع این معاینات می توان به این نتیجه رسید که آیا شما به فشارخون بالا مبتلا هستید یا خیر. البته فراموش نکنید که تنها یک مرتبه بالا بودن فشارخون به معنی این نیست که فشارخون شما بالاست. بسیاری علل نظیر استرس و اضطراب می توانند فشارخون را در افراد سالم از این نظر نیز حتی بالا ببرند.
استفاده از هولتر فشارخون ۲۴ ساعته
یکی از ابزارهای تشخیصی طلایی در مورد بیماری فشارخون استفاده از روشی به نام هولتر فشارخون ۲۴ ساعته است که توسط انجمن قلب اروپا و انجمن قلب آمریکا به عنوان دقیق ترین روش و استاندارد طلایی تشخیص فشارخون بالا معرفی شده اند. در این روش دستگاه کوچکی به مدت ۲۴ ساعت به دست شما وصل می شود که هر ۳۰ دقیقه فشارخون شما را در طول شبانه روز ارزیابی می کند و در حافظه ی خود ثبت می کند.
روز بعد که شما به مطب پزشک مراجعه می کنید دستگاه از شما باز می شود و توسط پزشک بررسی میشود و میزان نوسان های فشارخون شما تعیین می شود. از این ابزار هم برای تشخیص بیماری و هم برای پایش و تعیین مناسب بودن رژیم درمان شما استفاده می شود.
درمان فشار خون بالا شامل چه مراحلی است؟
اگر فشارخون بالای شما در معاینات و بررسی های تشخیصی تایید شوند قدم بعدی شروع درمان مناسب است. معمولا درمان مناسب فشارخون دو بخش دارویی و غیردارویی دارد. بخش غیردارویی عموما شامل رژیم غذایی مناسب و کاهش وزن و پیاده روی مناسب و کاهش مصرف نمک است و بخش دارویی نیز شامل تجویز داروهای مناسب کاهنده ی فشار خون است که با نظر پزشک شما صورت می گیرد.
داروهای کاهنده ی فشارخون انواع مختلفی دارند که انتخاب گزینه ی مناسب توسط پزشک شما و بر اساس وضعیت بالینی شما صورت می گیرد. فراموش نکنید مصرف هیچ دارویی نباید جز با تجویز پزشک صورت بگیرد.
کلینیک قلب دکتر نجفی متخصص قلب و عروق در تهران
برای ارتباط با دکتر فشار خون کلیک کنید.
