در واقع توضیح علمی برای قند عصبی یا دیابت عصبی وجود ندارد و تنها عبارتی است که در بین مردم رایج شده. وقتی قند خون یک فرد، حداقل دو بار در حالت ناشتا از ۱۲۶ بالاتر رود یا بعد از خوردن غذا از ۲۰۰ بالاتر رود به دیابت مبتلاست.
هم افراد دیابتی و هم افراد سالم زمانی که تحت تاثیر فشارهای عصبی قرار می گیرند، قند خونشان بالا می رود و وقتی آرام می شوند، اندکی بهبود پیدا می کنند. علت این موضوع هورمون های استرس از جمله آدرنالین و نورآدرنالین است که هنگام تنش عصبی وارد خون می شوند. همچنین هورمون های دیگری مثل گلوکاگون، هورمون رشد و کورتیزول نیز ترشح می شوند که آن ها نیز موجب افزایش قند می شوند.
اضطراب چطور باعث دیابت عصبی می شود؟
به طور کل باید بدانیم که علت دیابت عموما مسایل ژنتیکی و هم چنین برخی عادت های سبک زندگی نظیر چاقی یا مصرف زیاد قند و مواد شیرین در رژیم غذایست. بنابراین اضطراب به تنهایی نمی تواند عامل بروز دیابت شیرین باشد. اما در کسانی که به هر دلیلی به یکی از انواع دیابت (نوع یک یا دو) وابسته شده اند اضطراب زیاد و نگرانی و تنش های فکری می تواند باعث شود که کنترل دیابت از دست فرد خارج شود.
یعنی در چنین شرایطی علی رغم مصرف داروهای مناسب بخاطر افزایش برخی هورمون ها در خون نظیر کورتیزول و کاتکول آمین ها میزان قند بالا میرود. پس استرس و مشغولیت های فکری مداوم و فشارهای عصبی می توانند باعث کنترل دشوار دیابت در افراد مبتلا شوند و نیاز این افراد به مصرف داروهای دیابت را بالاتر ببرند. قند این افراد در مقایسه با افراد دیابتی با استرس کمتر بالاتر است.
آیا دیابت عصبی خطرناک است؟
ابتدا باید بدانیم که اساسا چیزی به نام دیابت عصبی وجود ندارد بلکه دیابت منشا ژنتیکی دارد. آنچه در بین عوام به دیابت عصبی مشهور است در واقع به شرایطی اطلاق می شود که فرد دیابتی به خاطر استرس های زیاد و تنش های فکری دچار افزایش قند خون می شود به طوری که داروهای قبلا تجویز شده برای وی دیگر قادر به تنظیم قندخون او نیستند. اما آیا این بیماری خطرناک است؟ باید بگوییم که بله. هر گونه افزایش قند خون و کنترل نشدن آن چه با منشا عصبی چه با منشا غیرعصبی خطرناک است و باید توسط متخصص غدد کنترل و درمان شود.
آیا دیابت عصبی درمان دارویی دارد؟
در چنین شرایطی درمان دارویی باید شدت بیش تری بگیرد. یعنی به عنوان مثال اگر بیمار قبلا یک دارو برای کنترل قند استفاده کرده است، لازم است تا تعداد داروهایش را افزایش دهد. یا اگر نیاز به انسولین نبوده است ممکن است نیاز به تجویز انسولین باشد. پس درمان دارویی برای این نوع از بالا رفتن قندخون هم وجود دارد ولی نباید فراموش کرد که درمان اصلی شامل کنترل استرس از طریق درمان های ضداسترس دارویی تجویز شده توسط روانپزشک یا با کمک جلسات مشاوره ای است.
۱. درمان قند عصبی با دارچین
دارچین قند خون را کاهش نمی دهد، بلکه هموگلوبین AC1 را کاهش می‌دهد. در هر صورت، مصرف دارچین به همراه غذا باعث کاهش التهاب، کاهش کلسترول، افزایش سوخت و ساز بدن و کاهش وزن می‌شود. البته با پختن دارچین فواید آن خنثی می شود.
۲. درمان قند عصبی با رازیانه
دانه ی رازیانه عطری قوی دارد و دم‌نوش رازیانه برای نفخ نوزادان فوق‌العاده است. هم سبزی و هم دانه‌ی آن شامل ترکیباتی شیمیایی هستند که با قند عصبی مبارزه می‌کنند. آنتول، یکی از مواد شیمیایی گیاهی موجود در رازیانه است که مانع از عوامل التهابی در بدن می‌شود و با سرطان مبارزه می‌کند. جویدن دانه‌های رازیانه بعد از هر وعده‌ی غذایی برای تمیز نمودن دندان در هند مرسوم است. اگر عطر و طعم داروی سرفه را دوست دارید، بدانید که رازیانه نیز سرکوب‌کننده‌ی خوبی برای سرفه است.
۳. درمان دیابت عصبی با سیر
سیر برای قلب مفید است و از ابتلا به سرطان پیشگیری می‌کند. سیر خاصیت ضدالتهابی دارد و سرکوب کننده‌‌ی قند عصبی است. اما سیر می‌تواند از جهات دیگر هم موثر باشد از جمله: قند خون و چربی، همچنین پروتئین واکنش‌پذیر C و التهاب، را کاهش می دهد.
۴. درمان قند عصبی با نعناع
نعناع شامل آنتی اکسیدان‌های طبیعی ضد دیابت ، بیماری قلبی، پیری و سرطان می باشد. طعم فوق‌العاده‌ای به چای می‌دهد. نعناع عضلات نزدیک معده و مری را آرام می‌کند . افراد مبتلا به رفلاکس معده باید از نعناع دوری کنند. اما برای سایرین یک نوشیدنی خوش طعم است که به گوارش کمک می‌کند.
۵. درمان دیابت عصبی با رزماری
رُزماری تقویت کننده ی قلب است. فعال‌ترین ماده‌ی شیمیایی رزماری، کارنوسل است که باعث کاهش استرس اکسیداتیو می‌شود. در نتیجه برای مبارزه با التهاب و سرطان موثر است. نحوه ی دستیابی به خواص رزماری از طریق طبخ آن به ویژه در تهیه‌ی گوشت، خورشت، سیب زمینی سرخ کرده است. یا با دم نمودن یک چای رزماری، آرامش را تجربه و قند عصبی را کنترل کنید.
۶. درمان قند خون عصبی با آویشن
آویشن شامل ۷۵ نوع ماده‌ی گیاهی شیمیایی ضد دیابتی است و عطر بی نظیری دارد. آویشن از سایتوکاین های مبارز با التهاب است و به سلول‌های ایمنی خاصی به نام ماکروفاژها، در ترشح عواملی ضد التهابی کمک می‌کند.
۷. درمان دیابت عصبی با زردچوبه
زردچوبه، ریشه‌ی زردِ محبوب در غذاهای هندی است که پای ثابت ادویه‌ی کاری است. احتمالا بهترین داروی گیاهی یا ادویه برای پیشگیری از سرطان همین زردچوبه است. زردچوبه برای مبتلایان به قند عصبی بسیار مفید است چرا که خاصیت های ضدالتهابی، ضدپیری، آنتی‌اکسیدانی، ضد تصلب شرائین، محافظت کنندگی از قلب، کاهش‌دهنده‌ی وزن و عملکرد ضد عفونی‌کنندگی را دارد.
توصیه هایی مهم به افراد دیابتی
معرفی قرص های دیابت عصبی
# سولفونیل اوره
سولفونیل اوره با تحریک آزاد شدن انسولین از سلول های بتا پانکراس باعث پایین آمدن قند خون می شوند و در کنترل قند خون ناشتا بسیار مؤثرند و از این رو باعث خطر کاهش قند خون یا هایپوگلیسمی و کنترل قند عصبی می شود.
داروهایی که در این دسته قرار می گیرد شامل کلروپروپامید ، گلی مپیراید، گلی پی زاید ، گلی براید ، تولازامید ، تولبوتامید است.
# بی گوانید
متفورمین تنها داروی این دسته است. متفورمین مقاومت بدن به انسولین را کاهش می دهد و همچنین تولید گلوکز توسط کبد را مهار می کند. متفورمین جذب گلوکز را در دستگاه گوارش کاهش می دهد.
# تیازولیدین دیون
داروهای این دسته مقاومت بدن نسبت به انسولین را کاهش می دهند که عبارتند از: پیوگلیتازون و روزیگلیتازون
# مگلیتینایدها
داروهای این دسته شبیه سولفونیل اوره می باشند و باعث ترشح انسولین از پانکراس می شوند. آن ها کوتاه اثر هستند اما باعث خطر کاهش قندخون نمی شوند. داروهای این دسته شامل رپاگلیناید و ناتگلیناید است.
# مهار کننده ی آلفا گلوکوزیداز
داروهای این دسته جذب گلوکز موجود در مواد غذایی را در دستگاه گوارش به تاخیر می اندازد. این داروها برای کاهش قند خون بعد از غذا استفاده می شوند و شامل آکاربوز و میگلیتول می باشند .
# مهارکننده ی دی پپتیدیل پپتیداز
این دسته دارویی جدیداً توسط FDA تایید شده است و در حال حاضر تنها داروی سیتاگلیپتین یا جوانیا در این دسته قرار می گیرد. این دارو با مهار آنزیم ۴-DPP باعث ترشح انسولین در یک مدت طولانی بعد از غذا می شود و در نتیجه قندخون پایین می آید.
# انسولین
همه ی افرادی که به دیابت نوع اول مبتلا هستند و برخی افراد مبتلا به دیابت نوع دو انسولین مصرف می کنند. پنج نوع انسولین وجود دارد که شامل انسولین سریع اثر، کوتاه اثر ، متوسط اثر ، طولانی اثر و ترکیبی است.
# سیتاگلیپتین یا زیپتین
داروی سیتاگلیپتین با نام تجاری زیپتین برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می شود. داروی جدید زیپتین به دلیل اینکه باعث افت قند خون نمی شود، برای بیماران دیابتی مسن و افرادی که دارای دیابت ملایم هستند، موثر است. برای آشنایی کامل با داروی زیپتین کلیک کنید.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق در تهران
