آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟ بله پایین بودن پلاکت خون می تواند خطرناک باشد. به این دلیل که شما را در معرض بیماریی هایی مانند: خونریزی داخلی، کبودی و یا سکته قلبی قرار می دهد.
مقادیر طبیعی و غیر طبیعی پلاکت خون
آزمایش شمارش کامل خون (CBC) نوعی آزمایش خون است که با بررسی تعداد سلول های خونی، به تشخیص طیف گسترده ای از اختلالات و بیماری ها کمک می کند. تعداد پلاکت های خون یکی از مواردی است که در این آزمایش اندازه گیری می شود. در ادامه مقادیر طبیعی و غیرطبیعی پلاکت خون ذکر شده است:
- طبیعی: بین ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون
- پایین: کمتر از۱۵۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون
- خطر خونریزی جزئی: کمتر از ۵۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون
- خطر خونریزی جدی: بین ۱۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون یا کمتر
آیا پایین بودن پلاکت خون در کودکان خطرناک است
بله پایین بوددم پلاکت خون برای هرکسی و در هر سنی مضر است و باید درمان شود. در کوکان هم مانند بزرگسالان خطراتی همچون خون ریزی های سطی و یا خونریزی های داخلی را به دنبال دارد.
درباره ی فشارخون چه میدانید؟چه کسانی باید قرص فشار خون بخورند
خطرات پایین بودن پلاکت خون
علت پایین بودن پلاکت خون چیست؟ پایین بودن پلاکت ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد، اما این اتفاق اغلب در بیماران سرطانی (به دلیل پرتو درمانی یا شیمی درمانی) رخ می دهد. پلاکت خون پایین که بیشتر تحت عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می شود، باعث اختلال در توانایی بدن برای تشکیل لخته خون می شود. زیرا پلاکت ها در لخته شدن خون نقش مهمی دارند. برخی از علل احتمالی دیگر ترومبوسیتوپنی عبارتند از مصرف برخی داروها و یا آسیب شدیدی که باعث از دست دادن خون می شود. خطرات ناشی از کاهش پلاکت خون می تواند شامل موارد زیر باشد:
۱- خونریزی داخلی
مغز و دستگاه گوارش، دو محل شایع خونریزی داخلی ناشی از سطوح پایین پلاکت خون هستند. برای تشخیص این خونریزی ها لازم است آزمایشات تشخیصی انجام شود. اما ممکن است قبل از اینکه نتیجه آزمایشات مشخص شود، خونریزی پیشرفت کند و منجر به عوارض جدی شود.
مدفوع تیره و قیری رنگ، نشان دهنده وجود خون در مجرای روده است. اما انجام آزمایش مدفوع برای تشخیص قطعی لازم است. سردرد ناگهانی و شدید، حالت تهوع و استفراغ نیز می تواند نشان دهنده خونریزی مغزی باشد. با این حال، انجام MRIیا CT اسکن برای تایید آن لازم است. این شرایط در صورت درمان نشدن، ممکن است باعث آریتمی قلبی (ضربان قلب نامنظم) شوند.
۲- جوش های پوستی
با کاهش سطح پلاکت خون، تعداد پتشی ها (لکه های کوچک مسطح و قرمز رنگ) بر روی پوست افزایش می یابد. همچنین ممکن است قرنیه چشم ها قرمز و برافروخته شود و احتمال ایجاد تاول های خونی (به خصوص در دهان) افزایش یابد. با افت سطح پلاکت ها، خون دماغ شدن و خونریزی از لثه ها نیز ممکن است به طور مکرر رخ دهد. در صورت خونریزی از بینی که بیش از ۱۰ دقیقه طول بکشد و یا خونریزی از لثه حتما به پزشک مراجعه کنید. درمان علائم اولیه ترومبوسیتوپنی، می تواند از بروز عوارض جدی تر آن جلوگیری کند.
۳- تامپوناد قلبی
در صورتی که کاهش سطح پلاکت ها به دلیل مصرف داروهای رقیق کننده خون (مانند هپارین) رخ دهد، تامپوناد قلبی ممکن است ایجاد شود. از آنجایی که مصرف هپارین باعث رقیق شدن خون و کاهش پلاکت ها می شود، تجمع مایعات در پوشش اطراف قلب رخ می دهد. زیرا عضله قلب قابلیت پمپاژ خود را از دست می دهد. تجمع مایع در اطراف قلب، به قلب و حفره های آن فشار وارد می کند. علائم تامپوناد قلبی می تواند شامل درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، اضطراب و گیجی باشد.
۴- طولانی شدن زمان خونریزی
در صورت بروز جراحت یا بریدگی، پلاکت ها خونریزی را متوقف می کنند. وقتی تعداد پلاکت های خون پایین باشد، خونریزی ناشی از جراحت های کوچک (مانند بریدگی با کاغذ) که باید در لحظه متوقف شود، ممکن است چند دقیقه طول بکشد. اگر پایین بودن پلاکت خون درمان نشود، بریدگی و جراحت های بزرگ تر و آسیبزاتر می توانند حتی منجر به مرگ شوند. در صورتی که سطح پلاکت ها خیلی پایین باشد، پزشک ممکن است تزریق پلاکت را درخواست بدهد.
درباره ی درمان خانگی پلاکت خون بالا بخوانید.
کنترل پلاکت خون پایین
اگرچه ممکن است نتوانید از کاهش پلاکت خون جلوگیری کنید، اما می توانید با انجام اقداماتی که خطر خونریزی را کاهش می دهند، مشکلات ناشی از پایین بودن پلاکت را محدود کنید:
- از مصرف برخی داروها خودداری کنید. این داروها شامل داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)مانند آسپرین و ایبوپروفن می باشد. اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، با پزشک خود در رابطه با خطر خونریزی صحبت کنید.
- برای اصلاح موهای خود از تیغ استفاده نکنید.
- هنگام کار با اجسام تیز مانند چاقو یا قیچی مراقب باشید.
- از ورزش های تماسی (مانند فوتبال، بوکس، راگبی و...) و فعالیت هایی که در آن ها خطر آسیب دیدگی و خونریزی وجود دارد، خودداری کنید.
- از یک مسواک نرم استفاده کنید. مراقبت دقیق از دهان، باعث کاهش التهاب لثه می شود. اگر پلاکت خون شما خیلی پایین است، از نخ دندان کشیدن خودداری کنید. لثه های ملتهب هنگام استفاده از نخ دندان به راحتی ممکن است دچار خونریزی شوند.
- از مصرف الکل اجتناب کنید و یا آن را محدود کنید. الکل می تواند سرعت تولید پلاکت ها را کاهش دهد.
در صورت بروز خونریزی چه کاری باید انجام داد؟
یکی از نگرانی های جدی افراد مبتلا به پلاکت پایین، خطر خونریزی است. در صورت شروع خونریزی، باید هرچه سریع تر به پزشک و یا اورژانس بیمارستان ها مراجعه کنید. برای به حداقل رساندن خونریزی می توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
- بنشینید یا دراز بکشید و سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید.
- اگر به زخم یا محل خونریزی دسترسی دارید، آن را فشار دهید.
- یک کمپرس یخ روی محل خونریزی قرار دهید تا خونریزی کمتر شود.
- اگر زخم روی دست یا پای شماست، آن را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارید.
- در صورت مشاهده خون در ادرار، مصرف مایعات را افزایش دهید و فورا به پزشک مراجعه کنید.
- اگر متوجه وجود خون در استفراغ خود شدید، فورا به پزشک و یا اورژانس مراجعه کنید. می توانید طبق دستور پزشک از داروهای ضد تهوع و آنتی اسیدها استفاده کنید.
- اگر خونریزی واژینال دارید، از تامپون استفاده نکنید. تعداد نوار بهداشتی های مصرفی خود را در نظر داشته باشید و به هر گونه لخته خون توجه کنید.
دکتر محمدحسین نجفی متخصص قلب و عروق