قند خون یا دیابت بیماری است که متاسفانه در دنیا بسیار شایع شده است. به این دلیل شناخت راه های کنترل این بیماری بسیار مهم است که در این به مقاله بررسی شده است.
دیابت چیست؟
بیماری دیابت اختلالی در متابولیسم یا سوخت و ساز بدن می باشد كه در این بیماری یا انسولین به میزان مناسب در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود توانایی این را ندارد تا وظیفه خود را به درستی انجام بدهد و در نهایت به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون افزایش می یابد.
هورمون انسولین توسط سلول های بتای موجود در پانكراس ترشح مي‌شود و عملکرد اصلی آن كاهش قند خون می باشد. اختلال در سیستم قلب و عروق، چشم، اعصاب و كلیه‌ها از جمله عوارض بالا بودن قند خون در دراز مدت می باشد.
دیابت چند نوع دارد؟
دیابت به 2 نوع یک و دو تقسیم می شود.
دیابت نوع یک اغلب شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون پرادراری، گرسنگی، تشنگی، کاهش وزن، پرنوشی و خستگی شدید تظاهر پیدا مي‌كند. دیابت نوع دو شروع خیلی آهسته‌تری دارد و شایع‌ترین علامت اولیه آن در حقیقت بی علامتی می باشد.
درصد قابل توجهی از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو (تقریباً 50%) از بیماری شان اطلاعی ندارند و فقط با انجام آزمایش قند خون مي‌توان شناسایی شان كرد با این حال در صورت عدم كنترل مناسب امکان دارد علائمی مشابه با دیابت نوع یک نیز بروز نماید و از دیگر علائم دیابت نوع دو مي‌توان به عفونت های مكرر به ویژه در دستگاه ادراری و پوست، بهبودی دیررس زخم‌ها، تاری دید و احساس بي‌حسی و سوزش در انگشتان پاها اشاره كرد.
برای کنترل دیابت چه اقداماتی انجام دهیم؟
در زیر به هفت توصیه ی مؤثر در کنترل دیابت اشاره می شود:
1- غذاهایی را که علاقه دارید بخورید
دیابت داشتن به این معنا نمی باشد که غذاهای دلخواه تان را نمی توانید بخورید. اما باید در ارتباط با نحوه ی اثر انتخاب های غذایی تان بر سطح قند خون آگاهی داشته باشید.
یک متخصص تغذیه می تواند در آموزش این مهارت ها از جمله محاسبه ی کربوهیدرات ها، اندازه ی وعده ها و خواندن برچسب ها به شما کمک کند. این شرایط به شما کمک خواهد کرد تا علارغم خوردن غذاهای مورد علاقه تان، بیماری دیابت خود را نیز کنترل نمایید.
2- بشقاب تان را تقسیم بندی نمایید
به جهت بهرمندی از یک وعده ی غذایی سالم و راضی کننده از قانون تقسیم بر سه استفاده نمایید. این قانون می تواند از طریق افزایش دریافت غذاهای غیر نشاسته ای در کاهش وزن و کنترل دیابت به شما کمک کند و برای استفاده از این قانون دستورالعمل ارایه شده را به کار ببرید؛ بشقاب خود را به 2 قسمت تقسیم کنید.
یکی از 2 قسمت را به طور کامل با غذاهای غیر نشاسته ای مانند بروکلی یا اسفناج پر کنید، سپس، قسمت خالی باقی مانده را به دو نیم تقسیم نمایید. یک قسمت را برای غذاهای نشاسته ای از جمله ماکارونی یا نان استفاده کنید و بخش دیگر را با پروتئین ها مانند گوشت پر کنید.
به علاوه، شما می توانید 2/1 لیوان آب میوه یا 1 لیوان شیر کم چرب نیز اضافه کنید.
3- اهداف خود را یادداشت کنید
سعی نمایید اطلاعات مهم در ارتباط با عادات خود را یادداشت کنید. به جهت ردیابی چگونگی فعالیت بدنی، اثر غذاها و درمان های مختلف بر مقادیر قند خون و نتایج آزمون هموگلوبین A1C، میزان قند خون روزانه تان را یادداشت نمایید.
ثبت نمودن گزارش امکان مشاهده ی درمان دیابت برای شما و پزشک تان را در طولانی مدت فراهم می کند. علاوه بر آن یادداشت کردن اهداف تان به کنترل بهتر بیماری شما کمک خواهد کرد.
4- جهت مبارزه با استرس فعالیت بدنی خود را افزایش دهید
ابتلا و زندگی کردن با بیماری دیابت ممکن است موجب ناراحتی و غمگینی تان شود. استرس نه تنها سبب می شود بر روحیات و اخلاق اثر داشته باشد، بلکه می تواند موجب افزایش قند خون گردد.
استرس موجب انتخاب های نادرست غذایی می شود. اما یک راه مؤثر در مبارزه با استرس بالا بردن فعالیت بدنی می باشد. این شرایط سبب افزایش یک ماده ی شیمیایی در مغز و ایجاد حس مطلوب می شود.
اما اگر پرداختن به فعالیت های ورزشی در باشگاه برای شما امکان پذیر نیست، می توانید یک تیم ورزشی دوستانه برای خود تشکیل دهید.
5- در بازه های کوتاه به فعالیت ورزشی بپردازید
در صورتی که یافتن زمان اختصاصی برای پرداختن به فعالیت ورزشی برای شما امکان پذیر نبود. سعی نمایید روزانه 30 دقیقه فعالیت ورزشی تان را به بازه های 10 دقیقه ای و کوتاه تقسیم کنید، به بیانی دیگر 3 تا 10 دقیقه (در مجموع 30 دقیقه) به فعالیت های ورزشی بپردازید.
فعالیت های ورزشی با شدت متوسط می تواند در کاهش فشار خون، کنترل قند خون، کلسترول و هم چنین استرس به شما کمک فراوانی کند. همچنین راهی برای کنترل دیابت نیز می باشد.
6- فعالیت ورزشی قدرتی را فراموش نکنید
همه انواع فعالیت های ورزشی می تواند برای بیماران دیابتی مفید باشد، اما فعالیت های ورزشی با وزنه و یا سایر تجهیزات مقاومتی می تواند از تحلیل عضلانی ( تحلیل عضلانی اغلب سبب افزایش تجمع چربی می شود) جلوگیری نماید.
مطالعات جدید پیشنهاد کردند که تمرینات قدرتی به عنوان مثال وزنه برداری می تواند موجب بهبود مقاومت به انسولین و تحمل قند خون گردد. البته تمرینات منظم قدرتی نیز می تواند موجب بهبود توده ی عضلانی شود و به کاهش وزن کمک نماید.
7- پاهای تان را هر شب چک نمایید
جهت کنترل هر گونه زخم، تورم یا تغییر رنگ در پاهایتان آن ها را با دست چک کنید و یا این که از فردی دیگر برای این کار کمک بخواهید. کنترل نواحی بین انگشتان خود را فراموش نکنید.
مراقبت از پا را جزء برنامه ی روزانه تان قرار بدهید. پاهایتان را تمیز بشویید و مرطوب نمایید و در صورت نیاز ناخن هایتان را کوتاه کنید. در هرنوبت ویزیت نیز از پزشک تان بخواهید پاهایتان را چک کند.
دکتر حدیث گرامی متخصص تغذیه در کلینیک تخصصی دکتر نجفی
