حتما تا به حال در مورد سکته های قلبی شنیده اید. سکته قلبی به موردی گفته می شود که به طور ناگهانی خونرسانی در عروق قلبی متوقف می شود و به دنبال آن عضله ی قلب که نیازمند دریافت اکسیژن از جریان خون است، دچار آسیب می شود. اگر بتوان به موقع این انسداد عروقی را رفع کرد (با روش های نظیر تزریق داروی حل کننده ی لخته، یا استفاده از آنژیوگرافی اورژانس) می توان امید داشت که آسیب عضله ی قلب موقت باشد و برگشت ناپذیر نشود.
ولی اگر در زمان مناسب این واقعه رخ ندهد ممکن است این عارضه دایمی شود و در نتیجه ی آسیب وارده به عضله ی قلب، این عضو از کار بیفتد. اگر شدت این آسیب وارده زیاد باشد، ممکن است قلب دچار نارسایی شود که در موارد حاد عوارض شدید نظیر شوک قلبی و در نهایت مرگ را در برخواهد داشت. در ادامه در مورد سکته قلبی شدید و فرآیند درمانی آنها بیش تر صحبت می کنیم
در چه مواردی سکته ی قلبی شدید رخ می دهد؟
معمولا این نوع از سکته ها زمانی رخ می دهند که در عروق بزرگ قلب، انسداد کامل رخ بدهد، به صورتی که بخش بزرگی از عضله ی قلب آسیب ببیند. این انسدادها که معمولن در قسمت ابتدایی عروق رخ می دهند، قابلیت این را دارند که خونرسانی به قسمت زیادی از عضله ی قلب را متوقف کنند و می دانیم که هر چقدر میزان بافت آسیب دیده ی قلبی بیش تر شود، احتمال از کار افتادن عملکرد پمپاژی قلب هم بیش تر می شود.
مثلا دیده شده است که افراد دیابتی معمولن سکته های شدید تری دارند. هم چنین برخی انواع خاص آسیب های قلبی، نظیر پارگی در دیواره ی بین بطنی و یا پارگی دریچه ی میترال هم می توانند به آسیب های شدیدتر قلبی منجر بشوند. در برخی مواقع هم پارگی دیواره ی آزاد بطنی می تواند به قدری ناگهانی رخ دهد که متاسفانه مرگ در زمان کوتاهی رخ بدهد و قابل اجتناب نباشد
در سکته های قلبی شدید با چه مکانیسمی قلب از کار می افتد؟
گفتیم که قلب مانند یک پمپ است که وظیفه ی پمپاژ خون به اعضای حیاتی بدن نظیر کلیه و مغز و کبد را بر عهده دارد. اگر به هر دلیلی موتور این پمپ که در واقع همان عضلات هستند از کار بیفتد، فرد مبتلا دچار عارضه ای به نام شوک قلبی (کاردیوژنیک) می شود. در این حالت افت فشارخون، در حدی که به اعضای حیاتی بدن خون نرسد، رخ می دهد و در صورت عدم درمان به موقع، فرد از دست خواهد رفت.
هم چنین این افت ناگهانی عملکرد پمپاژی قلب، به حالتی به نام ادم ریه منجر می شود که در آن خون وارد شده به قلب، به جای آنکه به جلو پمپ شود برمیگردد و وارد ریه می شود و فرد دچار حالت تنگی نفس و خفگی شدید خواهد شد. این وضعیت هم از مکانیسم های دیگر آسیب در سکته های قلبی شدید است.
برای درمان سکته های قلبی شدید چه راه هایی وجود دارد و احتمال زنده ماندن فرد مبتلا چقدر است؟
احتمال زنده ماندن فرد مبتلا در سکته های قلبی شدید، رابطه ی مستقیم با میزان آسیب وارد شده به عضله ی قلبی دارد. هر چقدر زودتر سکته، فرد مبتلا به بیمارستان مراجعه کند و هر چقدر وضعیت وی زودتر تشخیص داده شود و درمان مناسب شروع شود، احتمال آسیب بلند مدت به عضله ی قلبی و هم چنین سکته ی قلبی شدید کمتر است.
هم چنین نباید فراموش کرد که درمان انجام شده هم در این وضعیت تاثیرگذار است، به طوری که اثر درمان های مبتنی بر آنژیوگرافی اورژانس و تعبیه ی استنت (Primary PCI) به مراتب بیش تر و بهتر از درمان های دارویی به تنهایی است.
برای جلوگیری از سکته های قلبی شدید چه کار باید کرد؟
بهترین کار توجه به موقع به علایم است. در صورتی که درد قفسه ی سینه ی شدید، با ماهیت فشارنده پیدا کرده اید، بهتر است که بالافاصله به اورژانس مراجعه کنید و بررسی را به تاخیر نیندازید. هم چنین کسانی که بیماری های همراه نظیر دیابت دارند یا قبل از این دچار سکته های قلبی دیگری شده اند، لازم است که با دقت بیش تری به علایم خود توجه کنند و هر تغییری در وضعیت خود را جدی بگیرند.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق
