یکی از سوالاتی که بیماران مطرح می کنند این است که آیا احتمال گرفتگی عروق قلب بعد آنژیوپلاستی و استنت گذاری وجود دارد یا خیر؟ پاسخ دکتر محمدحسین نجفی: ” بله وجود دارد.”
تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی چیست؟
به تنگ یا مسدود شدن شریان درمان شده پس از فرایند آنژیوپلاستی ری استنوزیس گفته می شود. این عارضه یکی از عوارض درمانی آنژیوپلاستی بوده که شیوع آن رو به افزایش است. تنگی مجدد عروق را می توان در هر دوی اصطلاحات عمل آنژیو قلب و معیار های بالینی جای داد. تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی در مطالعات مختلف تعاریف متفاوتی دارد.
اغلب مطالعات، بروز این عارضه را در حدود ۴۰ درصد و در برخی مطالعات، این مقدار را در حدود ۳۶ درصد بیماران بیان کرده اند.
علائم گرفتگی عروق قلب بعد آنژیوپلاستی
افراد مبتلا به این عارضه، تغییرات نوار قلبی و افزایش آنزیم های قلبی را تجربه خواهد کرد. این افراد باید سریعا مورد آنژیوگرافی قرار بگیرند و لخته موجود در داخل استنت به هر روش ممکن کنار زده شود و خونرسانی قلب بهبود یابد. گاهی اوقات گرفتگی استنت می تواند تدریجی باشد. به این معنی که سلول های خاصی در داخل استنت جایگزین می شوند و باعث می شوند که قطر استنت به تدریج کاهش یابد. معمولا کم سرو صدا تر هست و افراد اظهار می کنند با حرکت و راه رفتن دچار درد سینه می شوند.
علامت نمایان در اغلب این بیماران، آنژین وابسته به فعالیتی است که حالت پیش رونده دارد. بیماران گهگاه دچار آنژین ناپایدار و به ندرت دچار سکته قلبی ناگهانی ( انفارکتوس حاد میوکارد ) می شوند. در بیمارانی که دچار درد مکرر سینه بیش از ۶ ماه پس از فرایند آنژیوپلاستی کرونری هستند، اطلاعاتی یافت شده که می تواند در پیش بینی امکان ابتلای آن ها به این عارضه مفید باشد. دلیل این امر به احتمال زیاد ضایعات کرونری جدید است.
چه زمانی تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی رخ می دهد؟
بیمارانی که ۱ تا ۶ ماه پس از آنژیوپلاستی علائم رایج آنژینی را بروز می دهند، به احتمال زیاد به گرفتگی عروق قلب بعد آنژیوپلاستی مبتلا می شوند. اما در کل،اغلب بیماران مبتلا به ری استنوزیس، علائم آن را ظرف ۳ ماه پس از آنژیوپلاستی بروز می دهند.
در بیمارانی که علائم این عارضه را دارند، آزمایش غیر تهاجمی برای تشخیص قطعی لازم می باشد.
به نظر می رسد اگر تست استرس ورزشی به کمک تالیوم منفی باشد، نشان می دهد فرد به این عارضه مبتلا نیست. این آزمایش می تواند در بیمارانی مفید باشد که علائم غیر طبیعی تری را بروز می دهند.
دلیل تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی
دلیل گرفتگی عروق قلب بعد آنژیوپلاستی می تواند استفاده ناصحیح داروها باشد. پاسخ نامناسب بدن فرد به استنت و یا عوامل ناشناخته دیگر نیز می تواند از علل تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی باشد. در هر صورت گرفتگی عروق بعد از آنژیوپلاستی ممکن است برای فردی که آنژیوپلاستی انجام داده است، اتفاق بیافتد. در عین حال، این عارضه، درمان های خاص خودش را نیز دارد.
بعضی از بیماران به علت مصرف نکردن داروها مستعد ایجاد لخته ها به صورت حاد در داخل استنت هستند. معمولا بسیار پرسر و صداست و بیمار با درد ناگهانی سینه مواجه می شود.
افزایش حجم پلاک سبب شده تا شریان به صورت نسبی مسدود شده و جریان خون غیر طبیعی شود. تصویر درون شکل B، مقطعی عرضی از رشد پلاک در اطراف استنت را نمایش می دهد. در مواردی که جایگذاری استنت صورت نمی گیرد، ۴۰ درصد افراد به تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی مبتلا می شوند. هنگامی که از استنت های غیر آغشته به دارو استفاده می شود، ۲۰ درصد افراد به این عارضه مبتلا می شوند.
این تصویر، تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی شریان کرونری را نشان می دهد که به وسیله استنت باز نگه داشته شده است. شریان های کرونری در سطح قلب وجود دارند. در شکل A، استنت باز شده پلاک را فشرده کرده و عبور جریان طبیعی خون را ممکن ساخته است. در شکل B، پلاک با گذشت زمان در اطراف و درون استنت رشد کرده است.
تشکیل لخته های خونی
مطالعات اخیر بیان می کنند که خطر تشکیل لخته های خونی در استنت های آغشته به دارو بیش تر از استنت های غیر آغشته به دارو می باشد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) بیان دارد به کار گیری مناسب استنت های آغشته به دارو معمولا سبب بروز عوارض ناشی از لخته های خونی نمی شود. هنگامی که استنت های آغشته به دارو در افراد مبتلا به بیماری پیشرفته شریان های کرونری استفاده می شوند، خطر ابتلا به لخته های خونی، حملات قلبی و مرگ بیشتر می شود.
مصرف دارو با توجه به تجویز پزشک می تواند خطر ابتلا به لخته های خونی را کاهش دهد. معمولا به افراد دارای استنت های آغشته به دارو توصیه می شود که جهت پیشگیری از تشکیل لخته های خونی به مدت چندین ماه یا سال از دارو های رقیق کننده خون استفاده کنند. از جمله این دارو ها می توان به کلوپیدوگرل و آسپرین اشاره کرد. افراد باید جهت انجام هر فرایندی درباره گزینه های درمانی خود و همچنین مزایا و معایب آن ها با پزشک مشورت کنند.
تعویض استنت قلب
انجام آنژیوپلاستی مجدد، درمانی است که اغلب در درمان این عارضه به کار گرفته می شود. با این حال، جراحی بای پس شریان کرونری یا دارو درمانی نیز می توانند درمان های جایگزین مناسبی باشند. میزان موفقیت بالینی با آنژیوپلاستی مجدد بیش از ۹۰ درصد بوده و بروز عوارض شدید نیز نادر است. با این حال، تنگی مجدد عروق در درصد چشم گیری از این بیماران بروز می کند.
بیمارانی که به چنین گرفتگی عود کننده ای دچار می شوند در نهایت با انجام آنژیوپلاستی های مجدد نتیجه می گیرند. با این حال، بسیاری از این افراد به ریواسکولاریزاسیون جراحی نیاز خواهند داشت.
رشد بافت جوشگاه (جای زخم) در درون و اطراف استنت نیز می تواند سبب ابتلا به تنگی مجدد عروق بعد از آنژیوپلاستی شود. استنت های آغشته به دارو رشد بافت جوشگاه در اطراف استنت را کاهش داده و احتمال ابتلا به ری استنوزیس را پایین می آورند. در هنگام استفاده از استنت های آغشته به دارو، احتمال ابتلا به ری استنوزیس از این مقدار نیز کمتر شده و به ۱۰ درصد می رسد. دیگر روش های درمانی همچون پرتو درمانی می توانند در پیشگیری از رشد بافت به درون استنت کمک کنند. در این فرایند پزشک یک سیم را از طریق کاتتر به محل قرار گیری استنت هدایت کرده و سپس پرتو هایی از سیم آزاد می شوند. این پرتو ها از رشد هر گونه بافتی که می توانند سبب انسداد رگ شود جلوگیری می کنند.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق
