فشار خون بالا بیماری شایع و خطرناکی است که آن را گاهی اوقات «قاتل خاموش» نیز عنوان می کنند. چرا که افراد مبتلا به آن عموماً نشانه و علائمی بروز نمی دهند. متأسفانه، فشار خون بالا می تواند پیامدهای گسترده ای برای سلامتی داشته باشد. بنابراین واجب است که به فکر پایین اوردن فشار خون بالا باشیم. بنابراین بهتر است اثر رژیم غذایی روی فشار خون به خوبی درک شود؛ رعایت رژیم غذایی یکی از چند عامل تأثیرگذار بر فشار خون است. و در ادامه به بررسی رابطه گرسنگی و فشارخون بالا خواهیم پرداخت.
اندازه گیری فشارخون در خانه
در صورتی که پزشک نسبت به فشار خون مشکوک شود، احتمالاً به بیمار پیشنهاد می کند که میزان آن را در خانه بررسی نماید. به طور معمول، پزشک از فرد درخواست می کند که فشار خون خود را دو بار در روز و هر روز در زمان مشخص اندازه گیری کرده و برای اطمینان از دقت نتیجه ی آن، هر بار دو یا سه دفعه فشار خود را اندازه بگیرد. معمولاً پیشنهاد پزشکان این است که اولین اندازه‌گیری فشار خون در روز، هنگام صبح و اندکی پس از بیدار شدن انجام شود. با وجود این، یکی از پرسش های افراد این است که آیا هنگام گرسنگی فشار خون بالا می رود یا خیر.
آیا فشار خون هنگام گرسنگی افزایش می یابد؟
فشار خون معمولاً هنگام خواب در پایین ترین حد خود قرار دارد و چند ساعت قبل از بیدار شدن شروع به بالا رفتن می کند. بعد از آن به طور معمول در طول روز افزایش می یابد؛ در حوالی ظهر به اوج خود رسیده و هنگام بعد از ظهر و غروب کاهش می یابد. بیش ترین زمان وجود خطر برای اتفاق های قلبی عروقی به ویژه حملات قلبی و سکته ی مغزی، هنگام صبح است. علاوه بر این، در حالی که فشار خون اکثراً تا ظهر اوج می گیرد اما این صبح است که با افزایش فشار خون همراه است. همچنین افراد مبتلا به فشار خون بالا، میزان افزایش قابل توجه و بیشتری را تجربه می کنند.
با این که فشار خون ممکن است بعد از صرف صبحانه کاهش یابد، اما اندازه گیری آن هنگام صبح برای شناسایی فشار خون غیرطبیعی امری حیاتی است. افزایش فشار خون در طول شب تا صبح زود با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی همراه خواهد بود. افراد می توانند طبق معمول برای روز خود آماده شوند اما تا زمانی که فشار خون خود را اندازه گیری نکرده اند نباید غذا بخورند، ورزش کنند، یا کلاً هیچ دارویی مصرف نمایند.
افزایش فشار خون بعد از غذا خوردن
فشار خون فرد معمولاً پس از صرف غذا کمی کاهش می یابد. با این حال بعضی از غذاها می توانند فشار خون را افزایش دهند و در برخی افراد این افزایش از محدوده ی طبیعی بیشتر خواهد بود. این افزایش ناگهانی فشار خون اغلب به عنوان جهش فشار خون نیز شناخته می شود. بالا رفتن ناگهانی و شدید فشار خون می تواند منجر به عوارض شدیدی از جمله نارسایی کلیه، سکته ی مغزی و حمله ی قلبی شود. به عنوان مثال، خوردن غذاهایی حاوی مقادیر بالای نمک می تواند باعث جهش موقت فشار خون شود.
نمک در درجه ی اول از سدیم (ماده ی معدنی ای که به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد)،تشکیل شده است. اما میزان زیاد آن می تواند باعث بالا رفتن فشار خون شود. نمک یکی از رایج ترین منابع سدیم است. با این حال افزودنی های غذایی دیگری مانند مونوسدیم گلوتامات (که اغلب به عنوان MSG شناخته می شود) نیز سدیم را به رژیم غذایی افراد اضافه می کند. هنگامی که رژیم غذایی حاوی نمک زیادی است، بدن آب اضافی را برای خارج کردن سدیم از بدن حفظ می کند. این رطوبت اضافه در بدن، فشار بیشتری بر قلب و عروق خونی وارد کرده و در برخی افراد باعث می شود که فشار خون آن ها به طور ناگهانی افزایش یابد.
در ادامه به بعضی از علائم و نشانه های هشداردهنده ی فشار خون بالا که ممکن است کشنده باشند، اشاره می کنیم:
- درد شدید قفسه ی سینه
- سردرد شدید، همراه با گیجی و تاری دید
- تهوع و استفراغ
- اضطراب شدید
- تنگی نفس
- تشنج
- سکته ی مغزی
- بی حسی (عدم واکنش)
علل بالا بودن فشار خون
فشار خون بالا می تواند عوامل مؤثر زیادی داشته باشد .
هیپرتانسیون اولیه
که به آن فشار خون ضروری نیز می گویند، شایع ترین نوع فشار خون بالا است و به تدریج در طی سالیان متمادی ایجاد می شود. با این حال برای اکثر بزرگسالان، هیچ علت قابل شناسایی ای وجود ندارد.
هیپرتانسیون ثانویه
، نوعی فشار خون بالا و ناشی از یک بیماری زمینه ای است. این نوع فشار خون بالا معمولاً در بیماران زیر ۳۰ سال رخ می دهد و نسبت به درمان های فشار خون مقاوم تر است.
اندازه گیری دقیق فشار خون به منظور جلوگیری از بروز حملات قلبی یا سکته ی مغزی و آسیب های قلبی و مغزی (در صورت پایین آمدن فشار خون)، از اهمیت زیادی برخوردار است. عوامل زیادی مانند رژیم غذایی، استرس، سبک زندگی و حتی خوردن یا نخوردن غذا، بر فشار خون و دقت خوانش آن تأثیر می گذارند.
در صورتی که فشار خون فرد به طور منظم خارج از محدوده ی نرمال باشد، پزشک باید آن را تحت نظر قرار دهد که این امر ممکن است شامل نظارت فشار خون در خانه نیز باشد. در صورت اندازه گرفتن فشار خون در منزل، این کار می بایست به طور مداوم انجام شود. همچنین شخص باید از مصرف الکل، تنباکو، کافئین یا ورزش، قبل از اندازه گیری فشار خون خود اجتناب کرده و خیلی زود پس از صرف غذا آن را اندازه نگیرد.
درمان فشار خون بالا با ایجاد تغییراتی در سبک زندگیتان :
ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می تواند به کنترل و مدیریت فشار خون بالا کمک نماید. این تغییرات عبارتند از:
- رعایت رژیم غذایی سالم و کم نمک
- ورزش منظم
- رساندن وزن خود به محدوده ی سالم
- محدودیت در مصرف الکل
- سیگار نکشیدن
- دریافت ۷ الی ۹ ساعت خواب در طول شبانه روز
در صورتی که ایجاد تغییرات سبک زندگی اثری کافی روی فشار خون نداشته باشند، احتمالاً پزشک برای کاهش فشار خون دارو تجویز می کند.
دارو درمانی
نوع دارویی که برای درمان فشار خون استفاده می شود به وضعیت کلی سلامت فرد و میزان فشار خون او بستگی دارد. دو یا چند داروی فشار خون اغلب بهتر از یک دارو عمل می کنند. همچنین ممکن است مدتی طول بکشد تا شخص دارو یا ترکیبی از داروهایی که برای او بهتر عمل می کنند را پیدا کند. هنگام مصرف داروی فشار خون، در نظر گرفتن سطح فشار خون هدف از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت داشتن شروط زیر، هدف بیمار از مصرف دارو باید رساندن فشار خون خود به کمتر از ۸۰/۱۳۰ میلی متر جیوه باشد:
- بیمار، سالم است و سن ۶۵ سال به بالا دارد.
- بیمار یک فرد بالغ سالم زیر ۶۵ سال است که طی ۱۰ سال آینده به احتمال ۱۰ درصد یا بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی قرار دارد.
- شخص به بیماری مزمن کلیوی، دیابت یا بیماری عروق کرونر مبتلا است.
میزان ایده آل فشار خون که به عنوان هدف بیمار انتخاب می شود ممکن است با توجه به سن و وضعیت سلامت او متفاوت باشد، به خصوص اگر سن فرد بالای ۶۵ سال است.
درمان فشار خون مقاوم
نشانه های احتمالی پرفشاری مقاوم عبارتند از:
- با وجود مصرف سه داروی مختلف فشار خون از جمله داروی ادرارآور، باز هم فشار خون به شدت بالا باقی بماند.
- مصرف ۴ داروی مختلف برای کنترل فشار خون؛ در این مورد پزشک باید علل های احتمالی دیگر برای فشار خون بالا را بررسی نماید.
ابتلا داشتن به فشار خون مقاوم به این معنا نیست که فشار خون بیمار هرگز پایین نخواهد آمد؛ با کمک پزشک می توان علت بیماری را مشخص کرده و یک برنامه ی درمانی مؤثر برای آن ایجاد نمود.
درمان فشار خون مقاوم ممکن است شامل مراحل زیادی مانند موارد زیر باشد:
- تغییر داروهای فشار خون برای پیدا کردن بهترین ترکیب دارویی و دوز مصرفی
- بررسی تمام داروهای مصرفی، از جمله داروهایی که بدون نسخه خریداری شده اند
- بررسی فشار خون در خانه برای فهمیدن این که آیا مطب پزشک باعث بالا رفتن فشار شده است یا خیر (هیپرتانسیون روپوش سفید).
- تغذیه ی سالم، مدیریت وزن و ایجاد تغییرات توصیه شده ی دیگر در سبک زندگی.
درمان های بالقوه در آینده
محققان در حال مطالعه در مورد استفاده از حرارت برای از بین بردن عصب های خاصی در کلیه هستند که ممکن است در فشار خون مقاوم نقش داشته باشند، به این روش عصب کشی کلیه می گویند. مطالعات اولیه حاوی مزایایی در این مورد بود اما تحقیقات مستحکم و منسجم تر نشان دادند که این روش، فشار خون افراد مبتلا به فشار خون مقاوم را به طور چشمگیری کاهش نمی دهد. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین نقش این روش درمانی در درمان فشار خون بالا در حال انجام است.
- محدود کردن مصرف الکل: الکل می تواند فشار خون افراد سالم را نیز بالا ببرد. مصرف الکل می بایست در حد اعتدال باشد؛ یعنی برای افراد سالم و بزرگسال، حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای مردان مجاز است. یک «نوشیدنی» معادل تقریباً ۳۵۰ سی سی آبجو، ۱۵۰ سی سی شراب یا ۵۰ سی سی از مشروبات الکلی با درصد بالا است.
- سیگار نکشیدن: تنباکو به دیواره ی رگ های خونی آسیب می رساند و به روند تنگ شدن شریان ها سرعت می بخشد. برای ترک سیگار از پزشک خود کمک بگیرید.
- حفظ وزن مناسب: در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی، کم کردن وزن می تواند به کنترل فشار خون و کاهش خطر عوارض کمک کند. پزشک شما می تواند وزن مناسبتان را محاسبه نماید. اما به طور کلی، با کاهش هر ۲.۲ پوند (۱ کیلوگرم) وزن، فشار خون حدود ۱ میلی متر جیوه کاهش می یابد. در افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است حتی به ازای هر کیلوگرم کاهش وزن، افت فشار خون بیشتر به چشم بیاید.
- ورزش بیشتر: ورزش منظم بدن را سالم نگه می دارد، می تواند فشار خون و استرس را کاهش دهد، وزن را کنترل نماید و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کم کند. برای خود حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه در هفته فعالیت هوازی شدید یا ترکیبی از این دو را در نظر بگیرید.
در صورت داشتن فشار خون بالا، تمرینات مداوم با شدت متوسط تا شدید می توانند عدد بالایی فشار خون را حدود ۱۱ میلی متر جیوه و عدد پایینی را تا حدود ۵ میلی متر جیوه کاهش دهند. - داشتن عادت خواب درست: خوب نخوابیدن ممکن است خطر بیماری قلبی و سایر بیماری های مزمن را افزایش دهد. افراد بزرگسال باید روزانه ۷ تا ۹ ساعت بخوابند و کودکان عموماً به میزان خواب بیشتری احتیاج دارند. هر روز (حتی آخر هفته ها)، در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید. در صورت داشتن مشکلات خواب، با پزشک خود مشورت کنید.
- مدیریت استرس: راه هایی برای کمک به کاهش تنش های روانی و عاطفی خود پیدا کنید. ورزش بیشتر، تمرین های ذهن آگاهی و ارتباط با دیگران در گروه های حمایتی، برخی از راه های کاهش استرس هستند.
- تنفس آهسته و عمیق: برای کمک به آرامش خود، نفس هایی عمیق و آهسته بکشید. طبق تحقیقات، تنفس آهسته و آرام (۵ تا ۷ نفس عمیق در دقیقه) همراه با تکنیک های ذهن آگاهی می تواند فشار خون را کاهش دهد. همچنین، دستگاه هایی برای تقویت تنفس آهسته و عمیق وجود دارد؛ طبق اعلان انجمن قلب آمریکا، تنفس با کمک دستگاه احتمالاً یک گزینه ی منطقی غیردارویی برای کاهش فشار خون محسوب می شود. استفاده از دستگاه برای کسانی که علاوه بر فشار خون بالا، اضطراب هم دارند یا کسانی که نمی توانند درمان های استاندارد را تحمل کنند گزینه ی مناسبی خواهد بود.
