افکسور (ونلافاکسین) به دلیل ایجاد علائم ناراحت کننده ترک مثل «سندرم قطع داروی ضد افسردگی» بدنام شده است. افکسور به طور کلی در ابتدا ۷۵ میلی گرم در روز تجویز می شود، اما حداکثر دوز، بسته به شکل دارو می تواند از ۲۲۵ میلی گرم در روز تا ۳۷۵ میلی گرم در روز باشد.
عدم مصرف دوزهای تجویزی افکسور یا ترک بدون آمادگی دارو، به ویژه در دوزهای بالاتر می تواند منجر به علائم ناخوشایند ترک شود. به همین دلیل مهم است که افکسور را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید.
ترک افکسور
هنگامی که بدن شما به ماده ای عادت می کند، قطع ناگهانی آن می تواند باعث ایجاد علائم ترک شود. فردی که به طور ناگهانی مصرف افکسور را قطع می کند، ممکن است ۸ تا ۱۲ ساعت پس از آخرین دوز علائم ترک را تجربه کند. علائم ترک افکسور معمولا در عرض دو هفته برطرف می شود.
مطمئن ترین راه برای جلوگیری یا به حداقل رساندن علائم ترک، کاهش تدریجی دوز افکسور در طی حداقل دو هفته است، اگرچه ممکن است به کاهش تدریجی بیشتری نیاز باشد.
مهم نیست که چه اتفاقی می افتد، مهم است که افکسور را تحت نظر پزشک کاهش دهید، به خصوص اگر افکسور را برای یک بیماری روانی مانند افسردگی مصرف می کنید. قطع ناگهانی افکسور در حالی که سلامت روان خود را درمان نکرده اید ممکن است خطرناک باشد.
علائم ترک افکسور
در میان داروهای ضد افسردگی، افکسور یکی از سخت ترین داروها برای ترک است. سندرم قطع داروی ضد افسردگی (ADS) با انواع علائم ترک که به دلیل وابستگی فیزیکی رخ می دهد مشخص می شود. وابستگی به واسطه استفاده منظم از داروهای ضد افسردگی ایجاد می شود.
اگرچه معمولا در عرض شش هفته یا بیشتر ایجاد می شود اما در برخی موارد می تواند در عرض تنها سه هفته ایجاد شود.
به نظر نمی رسد ایجاد و شدت علائم ترک افکسور با دوز مصرفی مرتبط باشد. در حال حاضر نمی توان قطع به یقین پیش بینی کرد که علائم ADS در چه افرادی ایجاد خواهد شد.
زپ های مغزی افکسور
ونلافاکسین یکی از بالاترین میزان دفعات «زپ مغزی» مرتبط با قطع داروهای ضد افسردگی را دارد. زپ های مغزی یک احساس شوک الکتریکی است که ممکن است شامل اختلالات بینایی نیز باشد. پزشکان مطمئن نیستند که چرا این پدیده رخ می دهد.
اگرچه این علامت در اکثر افراد به سرعت برطرف میشود، اما برخی افراد دیگر برای ماهها یا سالها این شوک را تجربه می کنند.
سایر علائم ترک افکسور
سایر علائم رایج ترک افکسور می تواند ناراحت کننده یا حتی باعث ناتوانی شود، از جمله:
- سرگیجه
- احساس شوک الکتریکی در دست ها یا پا ها
- حالت تهوع
- بی حالی
- علائم شبیه آنفولانزا
- از دست دادن هماهنگی
- اضطراب
- تحریک پذیری
- توهمات واضح
- بیخوابی
تایم لاین ترک افکسور
تایم لاین ترک افکسور می تواند متفاوت باشد. علائم معمولا از ۱۲ ساعت پس از آخرین دوز شروع می شود و معمولا در عرض یک تا دو هفته برطرف می شود. از آنجایی که نیمه عمر افکسور چهار ساعت است، در عرض یک روز کاملا از سیستم خارج می شود.
داروهای ضد افسردگی با نیمه عمر های طولانی تر برای مدت طولانی تری در بدن می مانند و ممکن است شروع و شدت ADS متفاوت باشد.
عوامل موثر بر ترک افکسور
ADS معمولا حدود ٪۲۰ از افرادی را که به یک باره مصرف داروهای ضد افسردگی را متوقف می کنند تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال ممکن است افکسور تعداد دفعات ADS بیشتری داشته باشد – احتمالا تا ٪۳۴.
در حال حاضر هیچ روش قابل اعتمادی برای پیش بینی وقوع ADS یا میزان شدت آن وجود ندارد. مطالعات حتی نشان داده اند که دوزهای بالاتر افکسور حاکی از ایجاد ADS نیست.
برخی مطالعات نشان دادهاند افرادی که مصرف افکسور را کاهش میدهند به طور قابلتوجهی کمتر دچار ADS میشوند و علائم آنها در مقایسه با افرادی که به طور ناگهانی مصرف افکسور را قطع میکنند خفیفتر بوده و سریعتر برطرف می شوند.
درمان علائم ترک افکسور
مطمئن ترین راه برای جلوگیری از ایجاد علائم ناشی از ترک افکسور این است که با پزشک خود برای ایجاد یک برنامه کاهشی همکاری کنید.
اگر به یکباره مصرف افکسور را قطع کردید و علائم ترک را تجربه کردید، تنها راه ثابت شده برای تسکین آنها این است که مصرف افکسور را از سر بگیرید و با مشورت پزشک خود به تدریج دوز را کاهش دهید.
برخی از مطالعات نشان داده اند که درمان شناختی رفتاری یا درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند به افراد در مدیریت بهتر علائم کمک کند.
سم زدایی دارویی
سم زدایی دارویی برای ترک افکسور لازم نیست، اما یک مرکز توانبخشی می تواند در کنار ارائه رفتار درمانی و سایر درمان ها به افراد مبتلا به ADS کمک کند تا مصرف افکسور را به طور ایمن کاهش دهند.
افرادی که افکسور را همراه با سایر مواد مصرف می کنند ممکن است برای جلوگیری از ایجاد عوارض ترک از سم زدایی دارویی را در پیش گیرند. این امر فقط در صورتی مفید است که از افکسور به خاطر یک بیماری سلامت روان استفاده کنید که می تواند علائم ترک را بدتر کند.
نحوه کاهش افکسور
هرکسی که قصد ترک افکسور یا سایر داروهای ضد افسردگی را دارد باید با یک متخصص پزشکی مشورت کند. چندین مطالعه نشان داده اند که بهترین راه برای جلوگیری از ADS و علائم ترک، قطع تدریجی مصرف است.
برنامه کاهش مصرف افکسور ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد اما یک دستورالعمل کلی این است که دوز افکسور را ۱۰ میلی گرم هر دو هفته، حداقل به مدت چهار هفته کاهش دهید.
پزشک شما میتواند با شما همکاری کند تا یک برنامه کاهش مصرف مناسب که برای موقعیت منحصر به فرد شما مؤثرتر باشد ایجاد کند.
راهکارهای ترک افکسور
هیچ راه حل تایید شده ای برای ترک افکسور وجود ندارد. اگر افکسور را ترک کردید و علائم ترک را مشاهده کردید، فورا با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است پزشکتان بتواند درمان را با افکسور یا یک داروی ضد افسردگی دیگر دوباره شروع کند که می تواند علائم ترک شما را بهبود بخشد.
علاوه بر این مهم است که بر سلامت خود تمرکز کنید، زیرا ممکن است علائم ترک را کاهش دهد. برخی از نکات عبارتند از:
- یک رژیم غذایی مغذی داشته باشید
- زیاد آب بنوشید
- ورزش منظم و سبکی مانند یوگا انجام دهید
- درمان یا مشاوره داشته باشید، به خصوص اگر افکسور را برای یک بیماری روانی مصرف میکنید
درمان های جایگزین برای ترک افکسور
کاهش مصرف متقاطع ممکن است یک روش موثر برای جلوگیری یا به حداقل رساندن علائم ADS افکسور باشد. کاهش مصرف متقاطع شامل انتقال از دوزهای بالای افکسور به یک داروی ضد افسردگی دیگر، اغلب دولوکستین است که عملکرد مشابهی دارد.
با این حال اگر کاهش مصرف متقاطع نادرست انجام شود، ممکن است باعث ابتلا به سندرم سروتونین شود. قبل از شروع داروی دیگری که بازجذب سروتونین را مهار می کند، باید یک دوره «شستشو»ی تقریبا پنج نیمه عمری (حدود ۲۰ ساعت برای افکسور) انجام شود.
درمان سرپایی برای بهبود علائم ترک افکسور
برنامههای توانبخشی سرپایی که درمانهای رفتاری شناختی و سایر اشکال رواندرمانی را ارائه میدهند ممکن است به افرادی که علائم ترک افکسور را تجربه میکنند کمک کند. درمانهای رفتاری نیز ممکن است برای افرادی که نگران عود افسردگی یا اضطراب هستند، بسیار مفید باشد.
سم زدایی از افکسور در خانه
بسیاری از افرادی که استفاده از افکسور را به طور ناگهانی یا به صورت کاهشی متوقف می کنند، این کار را در خانه انجام می دهند. از آنجایی که ترک به یکباره می تواند خطر ADS را افزایش دهد، رعایت توصیه های پزشک در مورد ترک افکسور در خانه و مدیریت عوارض جانبی آن ضروری است.
این شامل داشتن یک دوست یا یکی از عزیزان برای حمایت یا کمک به شناسایی تغییرات خلقی است که می تواند از قطع یک داروی ضد افسردگی ناشی شود.
اگر پس از قطع مصرف افکسور دچار نوسانات شدید خلق و خو شُدید یا به فکر آسیب رساندن به خود یا دیگران افتادید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
اگر به تلفن دسترسی ندارید، می توانید با خط ویژه به صورت آنلاین گفتگو کنید.
پیدا کردن مرکز سم زدایی
اگر در مورد ADS افکسور نگران هستید، توصیه می شود از یک برنامه کاهش مصرف تحت نظر متخصصان پزشکی استفاده کنید. به دنبال یک مرکز توانبخشی باشید که تجربه کاهش مصرف داروهای ضد افسردگی را در مراجعین داشته باشد و درمان شناختی رفتاری ارائه دهد.
اگر سندرم ترک ضد افسردگی دارید، The Recovery Village Columbus می تواند کمک کند. کارشناسان ما با شما همکاری خواهند کرد تا یک برنامه کاهش مصرف و درمان شناختی رفتاری ارائه دهند تا به شما در غلبه بر علائم ترک و جلوگیری از بازگشت افسردگی کمک کنند.
امروز با ما تماس بگیرید تا در مورد برنامههای درمانی که میتوانند برای شما مفید باشند آشنا شوید.
دکتر محمد حسین نجفی، متخصص قلب و عروق