فشار خون بالا یکی از مهمترین بیماری هایی است که ایرانیان به آن دچار می شوند. شناختن علائم فشار خون بالا به نوبه ی خود کمک شایانی به افراد برای مراجعه ی سریع تر به پزشک می کند. در این مقاله علائم بالا بودن فشار خون در تمامی افراد آورده شده است.
به احتمال زیاد تاکنون به قدری در مورد فشار خون بالا و خطرات آن شنیده اید که می دانید باید آن را بسیار جدی بگیرید. فشار خون بالا باعث می شود قلب سخت تر کار کند و همچنین به مرور زمان شریان ها را تنگ تر و سفت تر می کند. این بیماری، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، سکته و بسیاری از بیماری های دیگر را افزایش می دهد. نگرانی دیگر در مورد فشار خون بالا اینست که یک بیماری خاموش تلقی می شود که گاهی ممکن است چندین علائم داشته باشد و گاهی ممکن است حتی یک علامت هم نداشته باشد. به همین دلیل، فشار خون بالا در بسیاری از مواقع بدون تشخیص باقی می ماند. بنابراین بررسی فشار خون به طور منظم از اهمیت زیادی برخوردار است تا بتوان به طور کلی از وقوع این شرایط جلوگیری کرد و در صورت ابتلا خیلی زود آن را درمان کرد.
علت فشار خون بالا در خانمها
چه چیزی باعث افزایش فشار خون زنان می شود؟ این علائم شامل:
- وراثت: مهم ترین عاملی که می توان نام برد وراثت است.
- بیماری های کلیوی: برخی از بیماری های کلیوی در خانم ها میتواند موجب افزایش فشار شود.
- دیابت: دیابت بالا می تواند موجب افزایش فشارخون شود.
- چاقی: اضافه وزن یکی از فاکتور های مهم است، هرچه وزن شما بیشتر باشد احتمال بالا رفتن فشارخون شما هم بیشتر می شود.
- بارداری: برخی از خانم ها به هنگام بارداری افزایش فشارخون را تجربه می کنند.
- رژیم غذایی نامناسب و مصرف زیاد نمک، کنسرو و فست فود هم می تواند موجب افزایش فشارخون شود.
- استرس و عصبانیت: یکی دیگر از عوامل مهم استرس و عصبانیت است، افراد عصبی بیشتر در معرض بیماری فشارخون هستند.
علائم فشار خون بالا در زنان ممکن است نامحسوس باشند.
تشخیص فشار خون بالا به ویژه در مراحل اولیه می تواند سخت باشد، زیرا علائم آن بسیار رایج هستند. علائم فشار خون بالا در زنان عبارتند از:
- سردرد
- خستگی
- تنگی نفس
- ناراحتی قفسه سینه
این علائم ممکن است با استرس، اضطراب یا علائم یائسگی اشتباه گرفته شوند. در برخی از موارد، زنی با فشار خون بالا ممکن است به طور کلی هیچ علائم قابل تشخیصی نداشته باشد. بهترین راه برای بررسی احتمال وجود فشار خون بالا، چک کردن منظم فشار خون در خانه و یا در مطب پزشک است.
منتظر ظاهر شدن علائم نباشید. میزان فشار خون خود و مفهوم آن را بدانید.
زمانی که شما فشار خون خود را چک می کنید، باید بدانید که عدد فشار خون شما چه معنایی دارد:
- فشار خون طبیعی: کمتر از mmHg 80/120
- فشار خون بیشتر از حد طبیعی: بین mmHg 120-129/<80
- فشار خون بالا، مرحله ۱: بین mmHg 130-139/80-<90
- فشار خون بالا، مرحله ۲: mmHg 140/90 یا بالاتر
اگر فشار خون شما اندکی بیشتر از حد طبیعی باشد، باید نگران تبدیل شدن آن به فشار خون بالا باشید. هرچه فشار خون شما بالاتر باشد، کنترل کردن آن سخت تر خواهد بود و احتمال بروز عوارض بیشتر خواهد شد. بنابراین هرچه زودتر شناسایی و کنترل شود، بهتر است.
بارداری می تواند شما را در معرض فشارخون بالا قرار دهد.
گاهی اوقات، فشار خون بالا در دوران بارداری اتفاق می افتد. یکی از دلایل فشار خون بالا در بارداری این است که تغییرات بارداری می تواند فشار خون بالای پنهان را آشکار کند. تشخیص فشار خون در دوران بارداری می تواند به سادگی به این دلیل باشد که زن باردار برای اولین بار است که در اولین مراقبت های بارداری فشار خون خود را اندازه گیری می کند. فشار خون بالا در بارداری اصطلاح خاصی دارد و به آن پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری گفته می شود. این شرایط شایع نیست و کنترل آن هم برای مادر و هم برای جنین از اهمیت زیادی برخوردار است. پره اکلامپسی معمولاً بعد از زایمان از بین می رود، اما برای زن بارداری که دچار این شرایط می شود، رعایت توصیه های تیم مراقبتی برای کنترل آن بسیار مهم است.
احتمال ابتلا به فشار خون بالا در زنان بعد از یائسگی افزایش پیدا می کند.
یائسگی زمانی آغاز می شود که یک زن ۱۲ ماه متوالی را بدون تجربه عادت ماهانه سپری می کند و معمولاً در حوالی ۵۰ سالگی رخ می دهد. این شرایط با بالا رفتن فشار خون رابطه ی مستقیم دارد. با بالارفتن سن و یائسگی، تغییراتی در سطوح هورمونی و وزن بدن رخ می دهد. این تغییرات ممکن است احتمال بالا رفتن فشار خون در زنان را افزایش دهند. یائسگی و علائم آن همچنین ممکن است دلیل دیگری برای عدم تشخیص فشار خون بالا در زنان باشد. علائم هردوی این شرایط مانند خستگی و سردرد مشابه هستند. یک زن ممکن است در این شرایط رفتن نزد پزشک را به تأخیر بیاندازد، زیرا تصور می کند این علائم مربوط به یائسگی هستند. در این صورت، فشار خون بالا ممکن است بدون تشخیص باقی بماند و همین موضوع، چکاپ منظم فشار خون را ضروری می کند.
شما می توانید اقداماتی را برای پیشگیری از فشار خون بالا انجام دهید.
خبر خوب این است که فشار خون بالا، قابل پیشگیری است. راز پیشگیری از فشار خون بالا، تمرکز روی سبک زندگی سالم و دوری از عادات و رفتارهای ناسالم است. نکات پیشگیری از فشار خون بالا عبارتند از:
- چک کردن منظم فشار خون
- حفظ یک وزن سالم و کم کردن وزن در صورت اضافه وزن
- رعایت یک رژیم غذایی متعادل که عاری از غذاهای فراوری شده است.
- محدود کردن مصرف نمک
- ۱۵۰ دقیقه فعالیت فیزیکی در هفته
- محدود کردن مصرف الکل
- ترک سیگار
- مراجعه منظم به پزشک
اگر شما در گذشته فشار خون بالا داشته اید، اقدامات بالا برای شما اهمیت بیشتری دارند، زیرا این نکات به کنترل فشار خون شما نیز کمک می کنند. تحت کنترل قرار دادن فشار خون بالا، به پیشگیری از پیشرفت آن کمک می کند و مراجعه به متخصص قلب و عروق می تواند به شما کمک کند تا با نظارت دقیق، فشار خون خود را کنترل کنید.
نشانه های فشار خون بالا در افراد
اغلب افراد مبتلا به فشار خون بالا هیچ گونه علائمی را تجربه نمی کنند. به همین علت، فشار خون بالا با نام قاتل خاموش نیز شناخته می شود. با این حال، هنگامی که فشار خون به مقادیر ۱۸۰ بر ۱۲۰ میلی متر جیوه می رسد، بحران فشار خون شروع شده و باید درمان های اورژانسی آغاز شوند.
در این مرحله فرد ممکن است هر کدام از موارد زیر را تجربه کند:
- سر درد
- حالت تهوع
- استفراغ
- گیجی
- تاری دید یا دوبینی
- خونریزی از بینی
- تپش قلب
- تنگی نفس
در صورت تجربه این علائم فرد باید به اورژانس نزدیک ترین بیمارستان مراجعه کند.
برای اطلاعات بیشتر راجع به بیماری فشار خون بالا مقاله ی زیر را دنبال کنید.
مطلب مرتبط: فشار خون بالا
علائم فشار خون بالا در زنان
عوامل هورمونی می توانند سبب تفاوت خطر فشار خون بالا در مردان و زنان شوند. عواملی که خطر ابتلا به فشار خون بالا در زنان را افزایش می دهند شامل موارد زیر هستند:
- بارداری
- یائسگی
- مصرف دارو های ضد بارداری
فشار خون بالا در حین بارداری می تواند نشانه پره اکلامپسی باشد. پره اکلامپسی به وضعیت خطرناکی گفته می شود که هر دوی مادر و جنین را به خطر انداخته و علائمی همچون موارد زیر دارد:
- سردرد
- تغییر در بینایی
- درد شکمی
- تورم در اثر ادم
تمامی افراد مخصوصا در هنگام بارداری باید از دستور العمل های غربالگری پیروی کرده و در جلسات بررسی وضعیت سلامت خود شرکت کنند.
آیا یائسگی یک عامل خطر در ابتلا به فشار خون بالاست؟
تحقیقات نشان می دهد که مردان قبل از رسیدن به میانسالی بیشتر از زنان مستعد ابتلا به این بیماری هستند اما با فرا رسیدن دوران یائسگی این نسبت برعکس می شود.
با این حال، پزشکان ارتباط مستقیم یائسگی با این موضوع را رد می کنند. برخی بر این باورند که تا قبل از یائسگی عوامل هورمونی مخصوصا سطح استروژن به محافظت از افراد در برابر ابتلا به فشار خون بالا کمک می کند.
با آغاز شدن دوره یائسگی، افراد این محافظت را از دست داده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در میان زنان افزایش می یابد. با این حال، برخی پیشنهاد می دهند که عوامل دیگری در این دوره می توانند افزاینده خطر یاد شده باشند.
شاخص توده بدنی بالا، پیری و تغییرات رژیم غذایی از این قبیل عوامل هستند.
علائم فشار خون بالا در نوجوانی و اوایل دهه بیست سالگی
نوجوانان می توانند در اثر چاقی یا بیماری های زمینه ای به فشار خون بالا مبتلا شوند. عوامل خطر احتمالی فشار خون بالا در این افراد در فهرست زیر آورده شده اند:
- بیماری های متابولیک همچون دیابت نوع ۲
- بیماری کلیوی
- بیماری های غدد درون ریز که بر هورمون ها نیز تاثیر گذارند.
- بیماری های عروقی که بر عروق خونی تاثیر گذارند.
- بیماری های عصبی
این بیماری ها می توانند علائم مخصوص به خود را داشته باشند. علائم فشار خون بالا در صورت بروز در همه بیماری ها یکسان خواهند بود. یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ بیان داشت با این که میزان مرگ های قلبی عروقی در میان افراد کاهش یافته است، این کاهش در میان افراد ۱۸ تا ۳۹ ساله چندان چشم گیر نیست.
همچنین، میزان آگاهی، درمان و مدیریت فشار خون در میان افراد ۲۰ تا ۳۹ ساله کمتر است.
علائم بالا بودن فشار خون در کودکان
فشار خون بالا می تواند کودکان را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. با این که ابتلا به چاقی و دیابت این خطر را افزایش می دهند اما عوامل دیگری همچون موارد زیر نیز در آن موثر هستند:
- تومور
- مشکلات قلبی
- مشکلات کلیوی
- آپنه انسدادی خواب
- اختلال روماتولوژیک
- مشکلات تیروئیدی
- بیماری های ژنتیکی همچون سندرم کوشینگ
- مصرف برخی دارو ها
- رژیم غذایی سرشار از چربی و نمک
کودکان نیز همچون بزرگسالان علائم چندانی از ابتلا به فشار خون بالا را از خود نشان نمی دهند. با این حال این علائم در صورت بروز علائم فشار خون بالا به شرح زیر خواهند بود:
- سردرد
- خستگی
- تغییرات ادراکی یا تغییر در وضعیت روانی
- استفراغ
این علائم بیشتر نشان دهنده نوع شدید فشار خون بالا بوده و ممکن است در بیماری های دیگر نیز یافت شوند.
علائم فشار خون بالا در نوزادان
نوزادان یا کودکان بسیار خردسال نیز گاهی در اثر بیماری های زمینه ای همچون مشکلات قلبی یا کلیوی به فشار خون بالا مبتلا می شوند. آزمایش های بالینی می توانند معیار تشخیصی ابتلای آن ها به فشار خون بالا یا مشکلات عروقی تنفسی باشند.
تمامی علائم بیان شده می توانند به صورت غیر اختصاصی یا غیر قابل تشخیص بوده و همزمان با علائم بیماری های دیگر باشند. شیرخواران مبتلا به فشار خون بالا ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنند:
- تشنج
- تحریک پذیری
- خستگی
- مشکلات تغذیه ای
- تنفس سریع
- آپنه
علائم شرایط اورژانسی ناشی از فشار خون بالا
یکی از مواقعی که علائم بیشتر از قبل دیده می شوند، بالا رفتن شدید فشار خون است. با این که احتمال بروز این پدیده نادر است اما افزایش شدید و ناگهانی فشار خون می تواند سلامت فرد را به خطر اندازد.
فشار خون سیستولیک بالای ۱۸۰ و دیاستولیک بالای ۱۲۰ میلی متر جیوه به عنوان بحران فشار خون در نظر گرفته می شوند. بحران های فشار خون بالا به دو صورت بروز داده که هر دو نیازمند مراقبت پزشکی اورژانسی هستند:
۱- شرایط فوریتی: فشار خون بالا تر از ۱۸۰ بر روی ۱۲۰ میلی متر جیوه بوده اما شواهدی مبنی بر آسیب اندام ها وجود ندارد.
۲- شرایط اورژانسی: علاوه بر بالا رفتن فشار خون، شواهدی مبنی بر آسیب دیدن اندام هایی همچون مغز، قلب و کلیه ها وجود دارد.
هنگامی که فشار خون به شرایط اورژانسی می رسد، افراد علائمی همچون موارد زیر را گزارش می کنند:
- سردرد شدید
- درد شدید و ناگهانی قفسه سینه
- تنگی نفس
- ضعف یا بی حسی یک سمت بدن
- مشکل تنفسی جدید یا ناگهانی
طبق یک قانون کلی، در صورتی که فشار خون از عدد بیان شده بالاتر باشد باید آرامش خود را حفظ کرده و دوباره آنرا اندازه گیری کرد. در صورتی که باز هم بالا باشد، مراجعه به بیمارستان ضروری است.
در صورتی که فشار خون فرد بالا رفته و هر کدام از علائم بالا مشاهده شود، باید با فوریت های پزشکی تماس گرفته یا به اورژانس نزدیک بیمارستان مراجعه کرد. زنان باردار باید افزایش فشار خون خود را بسیار جدی تلقی کنند زیرا امکان آسیب دیدن مادر و جنین وجود خواهد داشت.
تشخیص فشار خون بالای بدون علائم
افراد باید اعداد طبیعی فشار خون خود را دانسته و با سنجش متداول آن از نوسانات این اعداد آگاهی یابند. سنجش متداول فشار خون در افراد دارای عوامل خطر ابتلا به فشار خون بسیار اهمیت دارد. از جمله این موارد می توان به نمونه های زیر توجه کرد:
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به فشار خون بالا
- پیری
- چاقی یا داشتن اضافه وزن
- داشتن نژاد آمریکایی آفریقایی تبار
افراد جهت اندازه گیری فشار خون خود می توانند از فشار سنج های خودکار استفاده کنند. در استفاده از این دستگاه ها، فرد بند مخصوص (کاف) را به دور بازوی خود پیچیده و دکمه دستگاه را فشار می دهد.
دستگاه پس از فعال شدن، کاف را پر باد و سپس خالی می کند. درنهایت عددی روی نمایشگر دستگاه ظاهر میشود که بیانگر فشار خون فرد است. فشار خون ایده آل به گونه ای است که عدد بالایی کمتر از ۱۲۰ و عدد پایینی کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه باشد.
در صورتی که چندین دفعه عدد بالایی از ۱۳۰ یا عدد پایینی از ۸۰ فراتر رود، ابتلای فرد به فشار خون تایید می شود. با این که دستگاه های موجود در مطب پزشکان اعداد دقیق تری را نمایش می دهند، اما دستگاه های خانگی نیز از دقت کافی برخوردار بوده و می توانند معیار خوبی باشند.
چه کسی در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارد؟
سابقه خانوادگی، سبک زندگی و دارو های مصرفی می توانند احتمال ابتلای فرد به فشار خون بالا را افزایش دهند. عوامل خطر ابتلا به فشار خون بالا شامل موارد زیر می شوند:
- سن
- اضافه وزن
- سابقه خانوادگی
- رژیم غذایی سرشار از نمک
- نوشیدن بیش از حد مشروبات الکلی
- مصرف برخی دارو ها از جمله دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی، ضد احتقان، کاهش وزن و محرک ها
- برخی بیماری های زمینه ای همچون آپنه انسدادی خواب، بیماری های کلیوی، تومور های غدد فوق کلیوی و بیماری های تیروئیدی
- بی تحرکی
- تنباکو و دارو های غیر قانونی
متاسفانه، سابقه خانوادگی عامل مهمی در ابتلای افراد به این بیماری به شمار می رود. افراد دارای این ویژگی حتی در صورت داشتن رژیم غذایی مناسب، ورزش کردن و اجتناب از عوامل خطر باز هم ممکن است به فشار خون بالا دچار شوند.
منبع:
دکتر محمدحسین نجفی متخصص قلب و عروق و فشار خون
