تنگی نفس به طور کل به احساس ناخوشایندی اطلاق می شود که در آن فرد در حین فعالیت و یا در حال استراحت دچار حالت خفگی است و احساس می کند که به اصطلاح نفس کم می آورد و اکسیژن کافی به بدن نمی رسد. در برخی مواقع این حالت به دنبال فعالیت هایی نظیر پیاده روی رخ می دهد و در برخی بیماری های فرد در حالت استراحت نیز دچار این حالت است.
شاید در مورد اسپری های تنفسی برای درمان تنگی نفس شنیده باشید. اما این اسپری ها چطور کار می کنند و شامل چه مواردی هستند و در چه مواقعی استفاده می شوند؟ در نوشتار حاضر به بررسی این موضوع پرداخته ایم.
اسپری تنفسی برای چه نوع تنگی نفس هایی مناسب هستند؟
بهترین اسپری‌ها برای تنگی نفس
با در نظر گرفتن نکات گفته شده، مروری سریع داشته باشیم بر مهم ترین این داروها :
۱. اسپری سالبوتامول
مشهورترین و قدیمی ترین اسپری تنفسی که احتمالن در بین اطرافیانتان دیده اید اسپری سالبوتامول است. این اسپری آبی رنگ معمولن در افرادی استفاده می شود که به حساسیت راه های هوایی یا آسم مبتلا هستند. این اسپری از طریق گشادکردن مسیرهای تنفسی به افزایش جریان ورودی هوا به داخل ریه ها کمک می کند و در فردی که دچار تنگی نفس به علت حساسیت شده است می تواند باعث بهبود علایم شود. البته این اسپری کوتاه اثر است و معمولن بعد از مدتی کوتاه اثرش از بین می رود بنابراین تنها برای حملات تنفسی گزینه ی مناسبی است. طپش قلب و لرزش دست هم از عوارض استفاده از این اسپری است.
۲. اسپری آتروونت (ایپراتروپیوم بروماید)
این اسپری برای تنگی نفس که به طور شایعی در بیماران آسمی و بیماران مبتلا به بیماری های تنفسی مزمن (COPD) استفاده می شود با کاهش التهاب و هم چنین گشادی راه های هوایی به تنفس بهتر کمک می کند. آثار درمانی این اسپری معمولن بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از مصرف شروع می شود و تا حدود ۵ ساعت نیز اثربخشی دارد. خشکی دهان از عوارض مهم این اسپری است
۳. اسپری فلوتیکازون
این اسپری از خانواده ی داروهای کورتیکواستروئیدی یا کورتون هاست و در بیمارانی که به حساسیت راه های هوایی مبتلا هستند (نظیر آسم) از طریق کاهش التهاب می تواند به بهبود علایم منجر شود. سرفه و برخی عفونت های راه های تنفسی در استفاده ی مکرر از این اسپری ها دیده شده است. در کل جز با تجویز پزشک استفاده از این دارو توصیه نمی شود.
۴. اسپری بودزوناید
اسپری بودزوناید که با نام تجاری Pulmicort نیز شناخته می شود داروی دیگری از دسته ی کورتون هاست که در بیماران با آلرژی تجویز می شود. قدرت نسبی این اسپری از فلوتیکازون بیش تر است و قابلیت اثربخشی بیش تری دارد ولی به طور کل عوارض همراه آن نیز می تواند بیش تر باشد بنابراین در استفاده از آن باید دقت بیش تری کرد.
۵. اسپری سالمترول/فورموترول
اگر سالبوتامول را بخاطر داشته باشید حتمن به یاد دارید که گفتیم این دارو اثرات کوتاهی دارد. داروهای سالمترول و فورموترول داروهایی با مکانیسم مشابه سالبوتامول هستند ولی با این تفاوت که در دوره های بلندمدت تری اثربخشی خود را حفظ می کنند بنابراین می توان از این داروها برای کنترل بهتر علایم ( و نه فقط درمان حملات تنگی نفس) استفاده کرد
۶. اسپری سیمبیکورت
این اسپری ترکیبی است از دو دسته ی دارویی : بودزوناید (به عنوان یک کورتون) و فورموترول. این اسپری که در درمان بیماران با آلرژی (مثل آسم) و بیماری های تنفسی مزمن استفاده می شود به دلیل ترکیب دو دسته ی داروی نیرومند قدرت اثربخشی بیش تری دارد و معمولن در بیمارانی استفاده می شود که بیماری شان نیازمند درمان جدی تری است و یا اینکه به درمان های معمول پاسخ نداده است.
کدام اسپری قوی تر است؟
با توضیحات بالا مشخص است که از داروهای ترکیبی نظیر سیمبیکورت برای کنترل تنگی نفس های ریوی داروهای پرقدرت تری هستند (البته داروهای ترکیبی به سیمبیکورت محدود نمی شوند و نمونه های دیگری با ترکیبات دیگری هم وجود دارند و اشاره به سیمبیکورت اینجا فقط برای نمونه بوده است). اما اگر این دارو انقدر قدرتمند است چرا در همه ی بیماران از این دارو استفاده نمی شود؟
در اینجا باید گفت که انتخاب دارو و بهترین اسپری برای تنگی نفس توسط پزشک وابسته به علایم بیمار و شدت بیماری زمینه ای وی است. در برخی بیماران با حملات کم و شدت پایین بیماری استفاده از داروهای ساده ای مثل سالبوتامول کفایت می کند ولی برخی بیماران ممکن است بیماری های پیچیده تری داشته باشند و علایمشان سخت تر کنترل شود به خاطر همین هم نیازمند استفاده از داروهای ترکیبی باشند.
پس به طور کل درمان بیماری های ریوی و انتخاب دارو به هیچ وجه نباید سرخود صورت بگیرد و تنها با مشورت پزشک و تجویز ایشان باید از این اسپری های استفاده کرد. هیچ دارویی حتی ساده ترین داروها بی عارضه نیستند.
دکتر محمد حسین نجفی، فوق تخصص قلب و عروق در تهران
