آمبولی ریه به نوعی انسداد جدی در سرخرگ های ریه گفته می شود. به بیان دیگر، زمانی که لخته خون در یکی از سرخرگ هایی که از قلب به ریه ها می رود گیر کند، آمبولی ریه اتفاق می افتد. لخته خون معمولاً از رگ های عمیق پا به ریه ها منتقل می شوند. پزشکان این رویداد را ترومبوز ورید عمقی (DVT) می نامند.
در صورت عدم درمان به موقع ترومبوز ورید عمقی، لخته های خونی از جای خود کنده شده و از طریق جریان خون خود را به ریه ها می رسانند. این اتفاق منجر به آمبولی ریه می شود. با بسته شدن مسیر خون به ریه ها، فرآیند اکسیژن رسانی از ریه به سایر نقاط بدن دشوار و یا حتی به طور کامل غیر ممکن می شود. آمبولی ریه یک مشکل اورژانسی بوده که به درمان سریع دارویی، جراحی یا هر دو نیاز دارد.
بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به آمبولی ریه، به حداقل رساندن احتمال تشکیل لخته های خونی در بدن و پیشگیری از ابتلا به ترومبوز ورید عمقی است. عوامل خطرزا برای این بیماری شامل موارد مقابل می باشد: عدم تحرک طولانی مدت، سابقه ی خانوادگی ابتلا به ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه، سن بالاتر از ۶۰ سال، ابتلا به برخی گونه های سرطان، مصرف دخانیات، و مصرف برخی دارو های هورمونی یا ضد بارداری خوراکی.
تغییرات سبک زندگی
داشتن یک سبک زندگی فعال، ترک دخانیات و بالا بردن میزان فعالیت های روزانه تا حد امکان می توانند خطر شکل گیری آمبولی ریه را کاهش دهند.
فعالیت جسمی روزانه
اگر به علت موقعیت شغلی مجبور به نشستن طولانی مدت پشت میز هستید، پیشنهاد می شود تا جای ممکن از جای خود بلند شوید و حرکات کششی انجام دهید، مدتی را به قدم زدن اختصاص دهید و در حالت نشسته تا جای ممکن پا های خود را جا به جا کرده و کش دهید. این اقدامات کوچک به تنهایی می توانند کیفیت و میزان جریان خون شما را ارتقا دهد.
موارد مربوط به مسافرت
مسافرت های راه دور ممکن است شما را مجبور به نشستن طولانی مدت در ماشین یا هواپیما بکند. اما پزشکان پیشنهاد می کنند که در این شرایط نیز تا جای ممکن راهی برای تحرک پیدا کنید. همچنین، از انداختن پا ها روی هم به مدت طولانی اکیداً پرهیز کنید.
در هواپیما می توانید زانو های خود را بالا بیاورید و مچ پای خود را بچرخانید تا به بهبود جریان خون کمک کرده باشید. همچنین -در صورت امکان- زمانی را به قدم زدن اختصاص دهید. در مسافرت های ماشینی، تا جای ممکن توقف کنید و به فعالیت یا حرکت های کششی بپردازید.
کم آبی نیز می تواند خطر لخته سازی خون را افزایش دهد. نوشیدن آب فراوان از نکات کلیدی حفظ سلامت بدن است. اما زمان هایی که برای مدتی طولانی فعالیتی نداشته اید نوشیدن آب فراوان می تواند بسیار حائز اهمیت باشد. بنابراین، تا جای ممکن آب بنوشید و زمانی را برای کشش پا و مراجعه به سرویس بهداشتی اختصاص دهید.
از دیگر پیشنهادات متخصصین، استفاده از پوشش های کششی پا (جوراب های فشرده سازی) برای پیشگیری از جمع شدن خون در پا طی مسافرت های راه دور می باشد.
تحرک بعد از جراحی
بعد یا قبل از هر عمل جراحی، برای افرادی که در معرض خطر تشکیل لخته های خونی قرار دارند، دارو های رقیق کننده یا ضد انعقاد خون تجویز می شود. این امر به کاهش خطر لخته سازی خون طی دوره ی بهبودی که بیشتر آن را در حالت دراز کشیده هستید می انجامد. اگر اخیراً جراحی داشته اید، پیشنهاد پزشکان شروع فعالیت و قدم زدن در اولین فرصت ممکن بعد از بهبودی کامل است.
کنترل وزن
اضافه وزن با اعمال فشار مضاعف روی رگ های پا باعث پایین آمدن کیفیت جریان خون و در نهایت ایجاد لخته های خونی در این ناحیه می شود. اگر دچار اضافه وزن هستید، با کم کردن چند کیلوگرم وزن می توانید از فشار خون خود کم کرده و کیفیت کلی جریان خون بدنتان را افزایش دهید.
ترک مصرف دخانیات
مواد سمی موجود در دخانیات با آسیب رساندن به رگ های خونی و گلبول های قرمز، شما را بیش از پیش در معرض خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه قرار می دهد.
مکمل های هورمونی
مصرف درمان های جایگزینی هورمون یا دارو های خوراکی ضد بارداری -به ویژه در افراد دچار اضافه وزن و سیگاری- خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه را افزایش می دهد.
هورمون استروژن که در بسیاری از دارو های هورمونی دیده می شود، با با بالا بردن سطح مواد خاصی که در بدن به لخته سازی خون کمک می کنند می تواند خطر ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی را بیشتر کند. همچنین، این هورمون می تواند با افزایش تعداد پلاکت های خون (گلبول هایی که تجمع کرده و به هم می چسبند) احتمال ایجاد لخته های خونی را بالا ببرد.
از سوی دیگر، هورمون پروژستین باعث گشاد شدن رگ های خونی و تجمع خون این رگ ها می شود. این امر نیز در برخی موارد می تواند به لخته شدن خون کمک کند.