سطح کلسترول کل ۴۰۰ به چه معناست؟ آیا علائمی مربوط به این سطح وجود دارد؟منظور از عوارض چربی خون بالای ۴۰۰ چیست؟ باید گفت که سطح کلسترول کل ۴۰۰ mg/dL، سطح بالایی محسوب می شود. با این که کلسترول عامل چند عملکرد ضروری در بدن است، اما کلسترول بالا فرد را در معرض خطر بیشتری برای بیماری قلبی قرار می دهد.
کلسترول کل با جمع بستن سطح کلسترول LDL (بد)، کلسترول HDL (خوب) و ۲۰ درصد از سطح تری گلیسیرید محاسبه می شود.
- LDL اغلب به کلسترول «بد» اطلاق می شود زیرا در عروق خونی تجمع می کند و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد. در حالت ایده آل، سطح LDL باید کمتر از ۱۰۰ mg/dL باشد، اما باز هم هر چه کمتر باشد بهتر است.
- HDL به این علت کلسترول «خوب» محسوب می شود که کلسترول خون «بد» را شناسایی کرده و آن را برای دفع به کبد باز می گرداند. سطح HDL بیشتر از ۶۰ mg/dL سطح بهینه محسوب می شود و می تواند اثری پیشگیرانه در برابر بیماری های قلبی داشته باشد. البته، HDL بیشتر از ۴۰ برای مردان و بیشتر از ۵۰ mg/dL برای زنان نیز هم چنان «خوب» در نظر گرفته می شوند.
- تری گلیسرید نوع دیگری از چربی است که در جریان خون رسوب کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد. در حالت ایده آل، تری گلیسیرید باید کمتر از ۱۵۰ mg/dL باشد.
کلسترول بالا معمولاً به عواملی مانند رژیم غذایی و سبک زندگی مربوط است، با این حال هیپرکلسترولمی خانوادگی (FH) نیز می تواند باعث افزایش سطح کلسترول شود. FH یک اختلال ژنتیکی شایع است که باعث سطوح بالای کلسترول LDL می شود و در صورت عدم درمان، حتی در نوجوانان و کودکان نیز منجر به حملات قلبی و بیماری های قلبی زودرس می شود.
به علت این که FH ارثی است، هنگامی که فردی در خانواده به این بیماری تشخیص داده می شود، مهم است که همه ی اعضای خانواده نیز بررسی شوند. کلسترول بالا علائمی ندارد، بنابراین حتماً باید از میزان سطح آن مطلع باشید. پایین آوردن کلسترول، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سایر مشکلات سلامتی را کاهش می دهد.
اگر در حال حاضر بیماری قلبی دارید، کاهش کلسترول می تواند احتمال بروز عوارض جدی مانند حمله ی قلبی یا سکته ی مغزی را کاهش دهد.
چه عواملی می توانند در سطح کلسترول ۱۰۰ نقش داشته باشند؟
- رژیم غذایی: رژیم های غذایی کم فیبر و سرشار از چربی های اشباع، چربی های ترانس و قند افزوده، می توانند کلسترول خون را افزایش دهند.
- وزن: اضافه وزن نیز باعث افزایش سطح کلسترول می شود.
- فعالیت جسمانی: تحرک داشتن می تواند به کاهش کلسترول LDL و افزایش سطح کلسترول HDL کمک کند.
- مصرف سیگار: سیگار کشیدن باعث کاهش کلسترول خوب می شود که این موضوع، می تواند به بالاتر رفتن سطح کلسترول بد کمک کند.
- داروها: برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها، بتابلاکرها، تیازید دیورتیک ها، ضدویروس ها، رتینوئیدها و هورمون های رشد، می توانند سطح کلسترول را افزایش دهند.
- بیماری ها: برخی بیماری ها مانند بیماری های مزمن کلیوی، دیابت و HIV یا ایدز، ممکن است کلسترول کل را بالا ببرند.
- سن و جنسیت: زنان معمولاً قبل از یائسگی سطح کلسترول کل کمتری نسبت به مردان هم سن خود دارند. با این حال، سطح کلسترول با افزایش سن هم در زنان و هم در مردان افزایش می یابد. پس از سن یائسگی، سطح کلسترول LDL زنان افزایش می یابد.
- ژنتیک (وراثت): ژن ها تا حدودی تعیین کننده ی میزان کلسترول بدن هستند؛ بنابراین، کلسترول خون بالا می تواند به صورت ارثی در خانواده ها وجود داشته باشد.
- نژاد: بعضی از نژادها ممکن است خطر مضاعفی برای ابتلا به کلسترول خون بالا داشته باشند. برای مثال، آمریکایی های آفریقایی تبار، معمولاً سطح کلسترول HDL و LDL بالاتری نسبت به قفقازی ها دارند.
- بالا بودن سطح HDL: سطح HDL بالاتر از ۷۰ mg/dL ممکن است به بالا رفتن سطح کلسترول کل منجر شود. HDL بالا به عنوان محافظ در برابر بیماری های قلبی در نظر گرفته می شود؛ با این حال، سطح LDL و تری گلیسیرید نیز باید در محدوده ی سالم باشد.
چه کارهایی می توان در صورت داشتن کلسترول کل ۴۰۰ انجام داد؟
ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و اتخاذ عادات سالم تر، می تواند سطح کلسترول کلی شما را کاهش دهد. در اینجا چند کار وجود دارد که می توانید برای کاهش کلسترول خود انجام دهید:
- خود را با مواد غذایی سرشار از فیبر از جمله سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و حبوبات سیر کنید. به تدریج مصرف فیبر خود را به ۳۰ تا ۴۰ گرم در روز افزایش دهید.
- مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده و قندهای افزوده مانند نوشابه، چیپس، آب نبات، انواع نان و شیرینی جات، ماست شیرین شده و بستنی را محدود نمایید.
- از مصرف چربی های ترانس (روغن های نیمه هیدروژنه) اجتناب کنید و مصرف چربی های اشباع شده ی خود را به کمتر از ۱۰ درصد کل کالری کاهش دهید.
- حداقل دو بار در هفته ماهی های کوچک و چرب از جمله سالمون، ساردین و قزل آلا را میل کنید.
- هر روز تحرک داشته باشید. سعی کنید در بیشتر روزهای هفته، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش کنید.
- روزانه ۲ گرم استرول و استانول گیاهی را به صورت غذا یا مکمل دریافت کنید.
- اگر در حال حاضر سیگار می کشید، آن را ترک کنید.
- اگر دیابت دارید، کنترل قند خون خوب را به دست آورید و آن را حفظ نمایید.
داروها و مکمل های مورد استفاده برای بهبود نتایج کلسترول کل
اگر رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی برای کاهش کلسترول کافی نباشند، برخی داروها و مکمل ها می توانند برای رساندن آن ها به محدوده ی ایمن تر مفید باشند. برخی از موارد متداول آن ها عبارتند از:
داروها
در صورتی که تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی به خودی خود، سطح کلسترول کل را به اندازه ی کافی کاهش ندهند، داروها می توانند کمک کننده باشند. برخی از داروهای رایج کلسترول عبارتند از:
- استاتین: استاتین ها (شامل آترواستاتین، سیمواستاتین و روزواستاتین) تولید کلسترول در کبد را کاهش می دهند. این داروها تنها در صورتی تجویز می‌شوند که تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی کافی نباشد، زیرا معمولاً باید مادام العمر مصرف شوند.
- ازتیمایب (Ezetimibe): می تواند برای مبتلایان به هیپرکلسترولمی خانوادگی و افرادی که با عوارض جانبی استاتین ها درگیر بوده اند، مفید باشد.
- داروهای متصل شونده به اسید صفراوی: این داروها مانع از جذب اسید صفراوی غنی از کلسترول در جریان خون می شوند و می توانند به جای استاتین یا علاوه بر آن مصرف شوند.
- مهارکننده های PCSK9: این دارو هر ۲ یا ۴ هفته یک بار به زیر پوست شما تزریق می شود. اگر در معرض خطر بالای حمله ی قلبی یا سکته ی مغزی یا هیپرکلسترولمی خانوادگی باشید، معمولاً همراه با استاتین تجویز می شود.
- لومیتاپید: اغلب در صورت داشتن هیپرکلسترولمی خانوادگی تجویز می شود و نیاز به نظارت بر آنزیم های کبدی دارد زیرا می تواند باعث آسیب کبدی شود. لومیتاپید معمولاً با ویتامین E نیز مصرف می شود.
مکمل ها
- استرول و استانول های گیاهی: فیتواسترول ها در غشای سلول های گیاهی یافت می شوند و ساختار مشابهی با کلسترول در بدن دارند. در صورت مصرف، مانع از جذب کلسترول در رژیم غذایی می شوند و به مقدار کم در روغن های گیاهی، آجیل، حبوبات، غلات کامل، میوه ها و سبزیجات یافت می شوند.
- امگا ۳: اسیدهای چرب امگا ۳ (به ویژه EPA و DHA) می توانند سطح تری گلیسیرید خون را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. برای مزایای کاهش کلسترول، مصرف روزانه ۲۴۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی گرم چربی امگا ۳ را از طریق رژیم غذایی خود و یک مکمل روغن ماهی باکیفیت مصرف کنید.
- بتاگلوکان: نوعی فیبر محلول است که به کاهش سطح کلسترول کمک می کند و به طور طبیعی در غلات کامل یافت می شود. برای کاهش کلسترول، روزانه ۳ تا ۷ گرم آن را از طریق مواد غذایی و یک مکمل دریافت کنید.
- پسیلیوم، نوع دیگری از فیبر محلول است که از پوسته ی دانه های پسیلیوم تهیه می شود؛ برای سلامت و نظم دستگاه گوارش مفید است و همچنین می تواند به کاهش کلسترول کمک کند. مکمل های آن به شکل پودر فروخته می شوند و با مصرف ۱۲-۸ گرم در روز، می‌توانند به کاهش سطح لیپید کمک نمایند.
- زردچوبه: ادویه ای است که معمولاً برای طعم دادن و رنگ دادن به غذاها به کار می رود. زردچوبه ممکن است به کاهش شاخص های پیش التهابی، کلسترول خون و تری گلیسرید کمک کند. مکمل آن با دوز ۵۰۰ mg در روز، برای کاهش کلسترول بی خطر و بالقوه مفید به نظر می رسد.
- عصاره ی ترنج: مصرف عصاره ی ترنج (ساخته شده از آب میوه ترنج) ممکن است به کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید در بزرگسالانی که کلسترول بالا دارند، کمک کند.
- عصاره ی چای سبز، یک مکمل طبیعی است که می تواند به کاهش LDL و کلسترول کل کمک نماید. برای مصرف آن حتماً ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض چربی خون بالای ۴۰۰
تری گلیسیرید بالا ممکن است در سخت شدن شریان ها یا ضخیم شدن دیواره ی آن ها (تصلب شرایین) نقش داشته باشد و این موضوع خطر سکته ی مغزی، حمله و بیماری های قلبی را افزایش می دهد. تری گلیسیرید بسیار بالا نیز می تواند باعث التهاب حاد لوزالمعده (پانکراتیت) شود.
تری گلیسرید بالا اغلب نشانه ای از شرایط دیگری مانند چاقی و سندرم متابولیک است که خطر بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهند. چاقی و سندرم متابولیک، مجموعه ای از بیماری هایی شامل چربی بیش از حد دور کمر، فشار خون بالا، تری گلیسرید بالا، قند خون بالا و سطح کلسترول غیرطبیعی است.
همچنین، تری گلیسرید بالا می تواند نشانه ای از موارد زیر باشد:
- پیش دیابت یا دیابت نوع ۲
- سندرم متابولیک
- سطوح پایین هورمون های تیروئید (کم کاری تیروئید)
- برخی بیماری های ژنتیکی نادر که بر نحوه ی تبدیل چربی به انرژی در بدن اثر می گذارند.
گاهی تری گلیسرید بالا از عوارض جانبی مصرف برخی از داروها است، داروهایی مانند:
- دیورتیک ها
- استروژن و پروژستین
- رتینوئیدها
- استروئیدها
- مسدودکننده های بتا
- برخی از داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی
- بعضی از داروهای HIV
