تعداد نبض نرمال برای بزرگسالان، چیزی بین ۶۰ تا ۱۰۰ تپش در دقیقه (bpm) است. تعداد نبض یا همان ضربان قلب، برای هر فرد با فرد دیگر متفاوت است اما بعضی اوقات نشانگر یک عارضه ی جدی می باشد.
ضربان قلب چیست؟
به تعداد دفعات ضربان یا تپش قلب در هر دقیقه، ضربان قلب می گویند. این عدد همیشه ثابت نیست و در واکنش به چیزهایی مثل سطح فعالیت جسمانی و وضعیت روحی فرد، تغییر می کند.
ضربان قلب عموماً در زمان استراحت و راحتی فرد اندازه گیری میشود که به آن «ضربان قلب در حالت استراحت» می گویند.
ضربان قلب نرمال بزرگسالان در حالت استراحت، بین ۶۰ الی ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. ضربان قلب نرمال کودکان در حالت استراحت بستگی به سن آن ها دارد و می تواند بالاتر از بزرگسالان باشد.
با این که ضربان قلب می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، بعضی از عددهای ضربان قلب را می توان خطرناک در نظر گرفت. در ادامه اطلاعات بیشتری درباره ی این موضوع آورده شده است.
ضربان قلب خطرناک چند است؟
ضربان قلب نرمال برای یک فرد بزرگسال که از سلامت کامل برخوردار است بین ۶۰تا۱۰۰ تپش در دقیقه می باشد، پس میتوان گفت ضربان قلب خارج از این محدوده ضربان قلب خطرناک است.
ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت چیست؟
از آنجایی که سن و سطح فعالیت جسمانی میتواند بر ضربان قلب تأثیر بگذارد، چند پارامتر «طبیعی» برای این میزان وجود دارد.
ضربان قلب در حالت استراحت زمانی است که به علت آرام و راحت بودن شما، قلب حداقل مقدار خونی را که بدن شما به آن نیاز دارد پمپ می کند.
میزان ضربان قلب در هر فرد، متفاوت است؛ علاوه بر این عواملی مانند سن، سطح فعالیت و تحرک و مصرف بعضی از داروها نیز می تواند روی آن تأثیر بگذارد.
ضربان قلب طبیعی بزرگسالان در حالت استراحت
به گفته ی انجمن قلب آمریکا (AHA)، ضربان قلب در حالت استراحت بین ۶۰ الی ۱۰۰ bpm است. با این حال بعضی از افراد ضربان قلبی پایین تر از ۶۰ bpm دارند و هم چنان نرمال در نظر گرفته می شود.
برای مثال، ضربان قلب ورزشکاران ممکن است پایین تر از محدوده ی نرمال یا گاهی پایین تر از ۴۰ تپش در دقیقه باشد و همینطور افرادی که داروهای خاصی مانند بتا بلاکرها استفاده می کنند نیز ممکن است در حالت استراحت، ضربان قلب پایین تری داشته باشند.
عوامل دیگری نیز می توانند روی ضربان قلب در حالت استراحت اثر بگذارند که بعداً به آن می پردازیم.
جدول زیر میانگین ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت را برای بزرگسالان و بر اساس سن آن ها نشان می دهد.
محدوده ی سنی (سال) | میانگین ضربان قلب در حالت استراحت (bpm) |
۱۸ تا ۲۰ | ۸۱.۶ |
۲۱ تا ۳۰ | ۸۰.۲ |
۳۱ تا ۴۰ | ۷۸.۵ |
۴۱ تا ۵۰ | ۷۵.۳ |
۵۱ تا ۶۰ | ۷۳.۹ |
۶۱ تا ۷۰ | ۷۳.۰ |
۷۱ تا ۸۰ | ۷۴.۲ |
بالای ۸۰ | ۷۸.۱ |
ضربان قلب طبیعی کودکان در حالت استراحت
با رشد کودک، محدوده ی طبیعی ضربان قلب آن ها نیز تغییر می کند. بر اساس گزارش وزارت بهداشت و خدمات انسانی امریکا، جدول زیر ضربان قلب کودکان در حالت استراحت (چه در زمان بیداری و چه در زمان خواب آن ها) را نشان می دهد.
سن | ضربان قلب در حالت استراحت و بیداری (bpm) | ضربان قلب در حالت استراحت و خواب (bpm) |
نوزاد تا ۳ ماهه | ۸۵ تا ۲۰۵ | ۸۰ تا ۱۶۰ |
سه ماهه تا دو سال | ۱۰۰ تا ۱۹۰ | ۷۵ تا ۱۶۰ |
۲ تا ۱۰ سال | ۶۰ تا ۱۴۰ | ۶۰ تا ۹۰ |
بالای ۱۰ سال | ۶۰ تا ۱۰۰ | ۵۰ تا ۹۰ |
عوامل مؤثر بر ضربان قلب در حالت استراحت
علاوه بر سن، چند عامل دیگر نیز می توانند بر ضربان قلب فرد در حالت استراحت تأثیر بگذارند. این عوامل عبارتند از:
دما: احتمال دارد ضربان قلب شخص در معرض دمای گرم کمی افزایش یابد.
عوارض داروها: داروهایی مانند بتا بلاکرها می توانند ضربان قلب در حالت استراحت را کاهش دهند.
احساسات و هیجانات: زمانی که فرد مضطرب یا هیجان زده می شود، ممکن است ضربان قلب او افزایش یابد.
وزن بدن: احتمال دارد افرادی که چاق هستند ضربان قلب بالاتری در حالت استراحت داشته باشند. دلیل آن این است که قلب برای تأمین خون بدن مجبور است بیشتر کار کند.
کم خونی: پایین بودن سطح گلبول های قرمز در بیماری کم خونی می تواند باعث سریع تر شدن ضربان قلب شود تا بتواند بدن را با خون غنی از اکسیژن تأمین نماید.
اختلالات غدد درون ریز یا اختلالات هورمونی: سطح غیر طبیعی برخی از هورمون ها می تواند روی ضربان قلب تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، میزان بیش از اندازه ی هورمون تیروئید (پرکاری تیروئید) می تواند باعث بالا رفتن ضربان قلب شود، در حالی که هورمون تیروئید بسیار کم (کم کاری تیروئید) می تواند ضربان قلب را کاهش دهد.
سندرم تاکی کاردی وضعیتی (PoTS): این سندروم، پس از نشستن یا ایستادن باعث افزایش غیر طبیعی ضربان قلب می شود. علاوه بر تپش قلب، برخی از علائم معمولی POTS شامل سرگیجه و از حال رفتن است.
حالت بدن: ممکن است زمانی که از حالت نشسته به حالت ایستاده در می آیید، ضربان قلب به طور موقت افزایش یابد.
سیگار کشیدن: مصرف کنندگان سیگار معمولاً ضربان قلب بالاتری در حالت استراحت دارند و ترک سیگار می تواند به پایین آوردن آن کمک کند. از آن جایی که این کار دشواری است، پزشک می تواند به ارائه ی یک برنامه ترک سیگار (که برای شما موثر است) کمک کند.
حداکثر ضربان قلب چیست؟
حداکثر ضربان قلب محاسبه ای است که به شما کمک می کند تا بفهمید که ضربان قلب ایده آل شما در حین ورزش کردن چقدر است.
می توانید با کم کردن سن خود از عدد ۲۲۰، حداکثر ضربان قلب مرتبط با سن خود را تخمین بزنید. به عنوان مثال، تخمین حداکثر ضربان قلب مرتبط با سن برای یک فرد ۳۵ ساله به این صورت محاسبه می شود: ۲۲۰ منهای ۳۵ سال برابر است با ۱۸۵ bpm، یعنی حداکثر ضربان قلب این فرد می تواند ۱۸۵ ضربه در دقیقه باشد.
اگر می خواهید بدانید ورزشی که انجام می دهید، برای شما بیش از اندازه سنگین است یا این که می توانید انرژی بیشتری برای آن مصرف کنید؛ محاسبه ی حداکثر ضربان قلب، به شما کمک خواهد کرد. ضربان قلب هدف از این محاسبه برای نشان دادن میزان ضربان ایده آلی که برای یک تمرین عالی نیاز دارید استفاده می کند.
ضربان قلب هدف چیست؟
بر اساس AHA، ضربان قلب هدف در طول فعالیت های با شدت متوسط، حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از حداکثر ضربان قلب شما است. فعالیت جسمانی شدید باید به حدود ۷۰ تا ۸۵ درصد از حداکثر ضربان قلب شما منجر شود.
بنابراین ضربان قلب فرد ۳۵ ساله، بین ۹۳ الی ۱۵۷ ضربه در دقیقه است و ۵۰ تا ۸۵ درصد از حداکثر ضربان قلب او محسوب می شود.
جدول زیر محدوده ی ضربان قلب هدف و میانگین حداکثر ضربان قلب را برای سنین مختلف بر اساس اطلاعات AHA نشان می دهد.
سن (سال) | محدوده ضربان قلب هدف (۵۰ الی ۸۵ درصد) (bpm) | حداکثر ضربان قلب میانگین (bpm) |
۲۰ | ۱۰۰ تا ۱۷۰ | ۲۰۰ |
۳۰ | ۹۵ تا ۱۶۲ | ۱۹۰ |
۳۵ | ۹۳ تا ۱۵۷ | ۱۸۵ |
۴۰ | ۹۰ تا ۱۵۳ | ۱۸۰ |
۴۵ | ۸۸ تا ۱۴۹ | ۱۷۵ |
۵۰ | ۸۵ تا ۱۴۵ | ۱۷۰ |
۵۵ | ۸۳ تا ۱۴۰ | ۱۶۵ |
۶۰ | ۸۰ تا ۱۳۶ | ۱۶۰ |
۶۵ | ۷۸ تا ۱۳۲ | ۱۵۵ |
۷۰ | ۷۵ تا ۱۲۸ | ۱۵۰ |
ضربان قلب خطرناک چیست؟
ممکن است مواقعی وجود داشته باشد که ضربان قلب شما تندتر یا کندتر از حد معمول باشد. هر موردی از این نوع عدم تعادل در تپش قلب به خصوص زمانی که پزشک آن را تحت نظر دارد، خطرناک تلقی نمی شود.
ضربان قلب بالا
در صورتی که ضربان قلب بسیار سریع باشد، به آن تاکی کاردی می گویند. ضربان قلب سریع برای بزرگسالان، بالاتر از ۱۰۰ تپش در دقیقه است.
با این حال، آن چه به عنوان ضربان خیلی سریع در نظر گرفته می شود ممکن است به سن و سلامت کلی فرد نیز بستگی داشته باشد.
انواع مختلفی از تاکی کاردی وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
- تاکی کاردی دهلیزی چند کانونی
- تاکی کاردی بطنی
- تاکی کاردی سینوسی
طبقه بندی انواع تاکی کاردی بر اساس علت آن ها و آن بخش از قلب که تحت تأثیر قرار می گیرد، انجام می شود. ممکن است تجربه ی تاکی کاردی موقتی باشد.
موارد زیر، برخی از علل احتمالی تاکی کاردی هستند:
- یک بیماری زمینه ای
- استرس یا اضطراب
- مصرف زیاد کافئین
- مصرف زیاد الکل
- عدم تعادل الکترولیت
- کم خونی
- مشکلات هورمونی (تیروئید)
- تب
- ورزش یا فعالیت جسمانی شدید و سنگین
- سیگار کشیدن
- مصرف بعضی از مواد مخدر (مانند کوکائین)
ضربان قلب پایین
در صورتی که ضربان قلب بسیار کند باشد به آن برادی کاردی می گویند که معمولاً به ضربان قلب کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه اطلاق می شود.
ضربان قلب پایین تر از ۶۰ bpm برای ورزشکاران و افرادی که به طور منظم ورزش می کنند، طبیعی و حتی سالم است.
علت های احتمالی برادی کاردی عبارت است از:
- عوارض جانبی داروها
- عدم تعادل الکترولیت
- آپنه ی انسدادی خواب
- بیماری زمینه ای
- سالمندی
- نقص در سیستم هدایت الکتریکی قلب
زمانی که برادی کاردی هر چند وقت یک بار یا کم و بیش رخ دهد احتمالاً به درمان نیازی ندارد؛ اما برادی کاردی متمادی و طولانی یا درمان نشده، می تواند منجر به مشکلات جدی تری شود.
آیا ضربان قلب ۵۰ خطرناک است؟
منبع:
دکتر محمدحسین نجفی متخصص قلب و عروق و فشار خون
