سرفه در واقع راهی است که بدن شما برای خلاص شدن از شر مواد مضر موجود در ریه از آن استفاده می کند. اما سرفه ی بیش از حد در برخی موارد می تواند خطرناک باشد. اگر سرفه های شما ادامه پیدا کرد و پس از مدتی از بین نرفت، ممکن است به یک بیماری جدی به نام «برونشیت مزمن» مبتلا شده باشید.
برونشیت مزمن یک بیماری ناشی از التهاب مزمن در برونش ها (نایژه ها) می باشد. زمانی که فردی حداقل به مدت ۲ سال پیاپی و حداقل ۳ ماه در هر سال به صورت متوالی سرفه می کند، مبتلا به برونشیت مزمن است. برونشیت مزمن یک بیماری طولانی مدت می باشد که مدام عود می کند و یا در برخی موارد به طور کامل از بین نمی رود. این بیماری یک نوع بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) است و نوع دیگر آن آمفیزم می باشد.
علائم برونشیت مزمن
در برونشیت مزمن، مجاری تنفسی با مخاط غلیظ پر می شود. پرزهای کوچی که معمولاً وظیفه ی خروج خلط از ریه های شما را بر عهده دارند، در این بیماری آسیب می بینند. همین امر باعث سرفه ی مداوم شما خواهد شد. با ادامه دار شدن این بیماری، نفس کشیدن برای شما سخت تر شده و شما با مشکلات دیگری مواجه می شوید. علائم دیگر برونشیت مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرفه، اغلب همراه با خلط
- خس خس سینه
- سفت شدن سینه
- نفس تنگی
- احساس خستگی
علت ابتلا به برونشیت مزمن
اصلی ترین علت برونشیت مزمن سیگار کشیدن است. بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری سیگاری هستند یا قبلاً سیگاری بوده اند. موارد دیگری که می تواند احتمال ابتلا به برونشیت را افزایش دهد عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- گرد و غبار
- آلودگی هوا، گازهای جوشکاری (دود جوشکاری)، اگزوز موتور
- زغال سنگ، دود آتش
- برخی از بخارهای شیمیایی. اگر شما پیمانکار یا نقاش ساختمان هستید یا در آرایشگاه کار می کنید، استشمام دائم گاز یا بخار برخی از مواد شیمیایی مثل اسپری مو می تواند منجر به این بیماری شود.
تشخیص برونشیت مزمن
پزشک ابتدا سؤالاتی در زمینه ی سابقه ی سیگار کشیدن از شما می پرسد و سپس معاینه ی فیزیکی را انجام می دهد. معاینه ی فیزیکی می تواند شامل گوش کردن به صدای ریه های شما با یک گوشی پزشکی باشد. همچنین، ممکن است آزمایشات زیر برایتان تجویز شود:
۱- تست عملکرد ریوی:
این تست شامل یک سری از اندازه گیری هایی است که نشان می دهد ریه شما چه مقدار هوا را می تواند در زمان دم و بازدم درون خود نگه دارد.
۲- اشعه ایکس قفسه سینه:
در این آزمایش از اشعه برای ایجاد تصاویری از ریه ها برای رد کردن احتمال نارسایی قلبی و سایر بیماری های تنفسی استفاده می شود.
۳- توموگرافی کامپیوتری:
سی تی اسکن تصاویر دقیق تری از مجاری تنفسی شما (نسبت به اشعه ایکس) ارائه می دهد.
آیا برونشیت مزمن قابل درمان است؟
تغییر در سبک زندگی و درمان های دارویی می تواند علائم برونشیت مزمن را کاهش داده و از وخیم شدن آن جلوگیری کند. بسیاری از مردم به مدت طولانی با علائم متوسط برونشیت مزمن زندگی می کنند و به عدم وجود اکسیژن اضافی توجهی ندارند!
۱_ ترک سیگار
اگر سیگار می کشید، در اولین قدم باید آن را ترک کنید! با وجود اینکه با ترک سیگار ریه های شما به طور کامل بهبود پیدا نمی کنند، اما شما می توانید با این کار سرعت پیشرفت این بیماری را به میزان زیادی کاهش دهید.
۲- مصرف باز کننده های برونش (برونکودیلاتورها):
برونکودیلاتورها با شل کردن عضلات در مجاری هوایی موجب بهبود تنفس شده و از شدت علائم برونشیت مزمن کم می کنند.
۳- داروهای ضد التهابی:
استروئیدها می توانند التهابی که باعث تنگ تر شدن مجرای تنفسی شما شده است را کاهش دهند.
۴- درمان برونشیت مزمن با اکسیژن درمانی:
از این گزینه برای موارد جدی برونشیت مزمن استفاده می شود. زمانی که ریه های شما تا حدی آسیب دیده اند که سطح اکسیژن خون بسیار پایین است پزشک اکسیژن درمانی را پیشنهاد می دهد. در صورت نیاز، شما می توانید از یک دستگاه اکسیژن قابل حمل در خانه استفاده کنید.
۵- برنامه های توان بخشی تنفسی:
اگر شما اغلب دچار نفس تنگی می شوید، درمان های توانبخشی می تواند به شما راه هایی را آموزش دهد که با کمک آن بتوانید بیماری خود را مدیریت کنید. به عنوان مثال، ممکن است روش بهتری برای تنفس در زمان ورزش به شما آموزش دهند.
۶- پیوند ریه:
یک ریه جدید ممکن است به افزایش طول عمر شما کمک کند.
۷- تغییر سبک زندگی:
- ورزش کنید. مانند هر عضله ای، شما می توانید با ورزش عضلاتی را که به تنفس شما کمک می کنند، تقویت کنید. مثلاً ۳ بار در هفته دوچرخه سواری یا پیاده روی کنید.
- در هوای بد قرار نگیرید. از قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنید. در فصولی که آنفولانزا شایع است از حضور در مکان های شلوغ بپرهیزید. اگر با موادی که بو و گاز قوی دارند کار می کنید (مثل لاک و یا کارخانه های رنگ سازی)، از ماسک استفاده کنید.
- واکسن بزنید. واکسن سالانه ی آنفولانزا می تواند احتمال ابتلا به عفونت ها را کاهش دهد. همچنین، ممکن است پزشک واکسن ذات الریه را برایتان تجویز کند.
- نفس عمیق بکشید. این ترفند، باز کردن مجاری تنفسی را آسان تر می کند. ابتدا ۲ ثانیه عمل دم را با بینی انجام دهید. سپس لب های خود را جمع کنید (مثل حالت بوسه) و ۴ ثانیه عمل بازدم را از طریق دهان انجام دهید. زمان انجام کارهای سختی مثل بالا رفتن از پله ها این نوع نفس کشیدن را تمرین کنید.
