تنگی دریچه ریوی بیماریست که در آن تغییر شکل بر روی دریچه ای که جریان خون را از قلب به ریه های شما انتقال می دهد، اتفاق می افتد. در نتیجه حرکت جریان خون کند می شود. اغلب، تنگی دریچه ریوی قبل از تولد به عنوان یک نقص مادرزادی قلبی توسعه می یابد.
تنگی دریچه ریوی محدوده ای از شدت خفیف و بدون علامت تا شدید را شامل می شود. تنگی ریوی خفیف معمولا با گذشت زمان بدتر نمی شود اما تنگی دریچه ریوی متوسط و یا شدید ممکن است بدتر شده و نیاز به عمل جراحی داشته باشد. خوشبختانه، درمان تنگی دریچه ریوی بسیار موفقیت آمیز است و بسیاری از افراد مبتلا به تنگی دریچه ریوی می توانند پس از عمل دریچه، به زندگی عادی خود بازگردند.
دریچه پولمونر چیست؟
دریچه پولمونر که نام دیگر دریچه ریوی می باشد. یکی از چهار دریچه ی قلب است. پولمونر شکلی هلال مانند دارد و بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد. دریچه ریوی طوری طراحی شده است که خون در مسیر خود به سمت قلب به عقب جریان پیدا نکند. از وظایف دریچه پولمونر این است که اکسیژن را به طور مساوی برای تمام اجزا بدن تقسیم می کند.
علائم تنگی دریچه ریوی یا دریچه پولمونر
نشانه ها و علائم تنگی دریچه ریوی ،بسته به میزان انسداد دریچه، متفاوت است. افراد مبتلا به تنگی خفیف ریوی معمولا هیچ نشانه ای ندارند اما در افراد مبتلا به تنگی دریچه ریوی متوسط و یا شدید اغلب اولین علائم در هنگام ورزش کردن بروز می کند.
از جمله علائم تنگی دریچه ریوی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سوفل قلبی یا یک صدای غیر طبیعی ناشی از جریان خون آشفته
تنگی نفس، به خصوص در هنگام انجام فعالیت
از دست دادن هوشیاری (غش کردن)
درد قفسه سینه
خستگی
علت تنگی دریچه ریوی
تنگی دریچه ریوی معمولا هنگامی رخ می دهد که دریچه ریوی به درستی در زمان رشد جنین توسعه نمی یابد. نوزادانی که این بیماری را دارند، اغلب دچار اختلالات مادرزادی قلب می شوند. هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث رشد غیر طبیعی دریچه می شود!
در تنگی دریچه ریوی چه اتفاقی می افتد؟
یک یا تعدادی از لت ها ممکن است معیوب و یا بیش از حد ضخیم شده باشند و یا لت ها ممکن است از یکدیگر بطور کامل جدا نشوند. اگر این اتفاق بیافتد، دریچه به درستی باز نمی شود و جریان خون محدود می گردد.
گاهی اوقات دیگر شرایط پزشکی و یا داشتن یک دریچه مصنوعی می تواند علت این وضعیت در افراد مسن باشد.
عوامل خطر
از آنجا که تنگی دریچه ریوی معمولا قبل از تولد توسعه می یابد ، بسیاری از عوامل خطر شناخته نشده وجود دارد. با این حال، شرایط خاصی می تواند خطر ابتلا به تنگی دریچه ریوی در مراحل بعدی زندگی، افزایش دهد از جمله:
۱- سندرم کارسینوئید
این سندرم ترکیبی از علائم و نشانه ها از جمله گرگرفتگی پوست و اسهال در نتیجه انتشار یک ماده شیمیایی بنام سروتونین را شامل می شود. سروتونین در نتیجه رشد تومورهای کارسینوئید در دستگاه گوارش است.
۲- تب روماتیسمی
این عارضه عفونت ناشی از باکتری استرپتوکوک، مانند گلودرد میکروبی و یا تب مخملک است که می تواند به دریچه های قلب آسیب برساند.
عوارض تنگی دریچه ریوی
تنگی خفیف تا متوسط به طور کلی عوارضی ایجاد نمی کند. تنگی ریوی شدید ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:
عفونت
افراد مبتلا به مشکلات ساختاری قلب مانند تنگی ریوی، بیشتر در معرض خطر گسترش عفونت های باکتریایی در پوشش داخلی قلب (اندوکاردیت عفونی) هستند.
مشکلات پمپاژی قلب
در تنگی شدید ریوی، بطن راست قلب باید پمپاژ سخت تری برای ورود خون به شریان ریوی داشته باشد. پمپاژ بطن راست در برابر افزایش فشار باعث می شود که دیواره عضلانی بطن ضخیم شده و حفره در بطن بزرگتر شود (هیپرتروفی بطن راست). در نهایت، قلب سفت شده و ممکن است تضعیف گردد.
نارسایی قلبی
اگر بطن راست قادر به پمپاژ کارآمد نباشد، نارسایی قلبی ایجاد می شود. در نتیجه تورم پا و شکم می تواند علت خستگی و تنگی نفس باشد.
ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
افرادیکه مبتلا به تنگی ریوی می باشند، ضربان قلب نامنظم بیشتری دارند؛ مگر در مواردی که تنگی شدید باشد. ضربان قلب نامنظم همراه با تنگی ریوی معمولا تهدید کننده زندگی نمی باشد.
تشخیص تنگی دریچه ریوی
تنگی دریچه ریوی اغلب در دوران کودکی تشخیص داده می شود؛ اما گاهی اوقات ممکن است تا اواخر زندگی تشخیص داده نشود. اگر پزشکتان سوفل قلبی در طول یک معاینه معمولی بشنود و مشکوک به تنگی ریوی گردد، ممکن است از انواع تست ها برای تایید تشخیص خود استفاده کند.
نوار قلبی
نحوه گرفتن نوار قلب به این صورت است که پد هایی با سیم (الکترود) به قفسه سینه، مچ دست و مچ پا متصل می شود. الکترودها، فعالیت الکتریکی در قلبتان را اندازه گیری کرده و بر روی کاغذ ثبت می کنند. این تست در تعیین اینکه آیا دیواره عضلانی بطن راست شما ضخیم شده (هایپرتروفی بطن) یا نه، کمک کننده است.
اکوکاردیوگرافی
امواج صوتی از قلب شما منعکس می گردند و تصاویر متحرکی ایجاد می کنند که می تواند بر روی صفحه نمایش های ویدئویی مشاهده گردد. این تست برای بررسی ساختار دریچه ریوی، محل و شدت تنگی (استنوز) و همچنین عملکرد بطن راست مفید است.
سایر آزمایشات تصویربرداری
MRI و سی تی اسکن گاهی اوقات برای تایید تشخیص تنگی دریچه ریوی مورد استفاده قرار می گیرند.
کاتتریزاسیون قلبی
در این روش، پزشکتان یک لوله باریک انعطاف پذیر (کاتتر) را به داخل سرخرگ یا سیاهرگ کشاله ران شما وارد کرده و به درون عروق خونی یا قلب شما می پیچد. یک رنگ از طریق کاتتر تزریق شده که باعث می شود تا رگ های خونی شما در زیر اشعه ایکس قابل رویت گردند. پزشکان همچنین از کاتتریزاسیون قلبی برای اندازه گیری فشار خون در حفره های قلب و رگ های خونی نیز استفاده می کنند.
پزشکان معمولا از این تست تنها در صورتی استفاده می کنند که احتمال می دهند شما یا فرزندتان به بالون والوولوپلاستی نیاز خواهید داشت. روشی که می تواند همزمان با کاتتریزاسیون قلبی انجام شود.
درمان تنگی دریچه ریوی
تنگی دریچه پولمونر از خفیف، متوسط یا شدید بسته به اندازه اختلاف فشار خون بین بطن راست و شریان ریوی طبقه بندی می شود. تنگی ریوی خفیف معمولا نیاز به درمان خاصی ندارد.
بسته به درجه انسداد، موارد جدی تر ممکن است به بالون والوولوپلاستی یا جراحی قلب باز نیاز داشته باشند.
۱- balloon valvuloplasty بالون والوولوپلاستی
بالون والوولوپلاستی با استفاده از لوله های کوچک از طریق کاتتریزاسیون قلبی عبوری از ورید پا، به قلب شما هدایت می شود. متخصص قلب و عروق یک بالون را در این مکان قرار داده و به کمک آن، دریچه ریوی تنگ شده را باز می کند. در نتیجه، دریچه باز شده و جریان خون به راحتی عبور خواهد کرد.
شایع ترین عارضه ی بالون والوولوپلاستی نشت خون از طریق دریچه ریوی (نارسایی دریچه) می باشد. که البته در بسیاری از روش ها، خطر خونریزی، عفونت یا ایجاد لخته خون وجود دارد.
۲- عمل جراحی قلب باز
اگر متخصص قلب و عروق تشخیص دهد که بالون والوولوپلاستی گزینه مناسبی برای درمان نیست، ممکن است به عمل جراحی قلب باز نیاز داشته باشید. در طول عمل جراحی قلب، ترمیم شریان ریوی یا دریچه و یا قراردادن دریچه مصنوعی انجام می شود. ترمیم دیگر نقایص مادرزادی قلب می تواند در طول عمل جراحی انجام شود.
خطر جزئی خونریزی، عفونت یا لخته شدن خون از جمله عوارض عمل جراحی قلب باز می تواند باشد.
شیوه زندگی بیماران با تنگی دریچه پولمونر
در گذشته به مردمی که دچار تنگی دریچه قلب بودند، توصیه می شد تا برای جلوگیری از باکتری های ایجاد کننده عفونت لایه داخلی قلب (اندوکاردیت عفونی)، قبل از انجام اقدامات خاص دندانپزشکی و یا جراحی، آنتی بیوتیک مصرف کنند.
با این حال، کالج متخصصان قلب آمریکا و انجمن قلب آمریکا توصیه می کنند که آنتی بیوتیک تنها برای افرادی که مبتلا به تنگی دریچه پولمونر می باشند، لازم نیست بلکه افراد در معرض خطر بالا مانند کسانی که سایر شرایط قلبی یا دریچه مصنوعی دارند را نیز از عوارض جدی اندوکاردیت عفونی حفظ می کند.
در خصوص زمان و نحوه مصرف آنتی بیوتیک حتما با دکتر قلب و عروق خود مشورت کنید و از مصرف خودسرانه هرگونه دارو پرهیز نمایید.
علاوه بر دارو درمانی، انتخاب و به کار بستن یک سبک زندگی سالم برای حفظ سلامت قلب، خطر ابتلا به دیگر بیماری های قلبی مانند حمله قلبی را کاهش می دهد. ترک سیگار، عدم استعمال دود قلیون و یا سیگار، رعایت رژیم غذایی سالم که در آن مصرف نمک و چربی اشباع محدود شده است، تمرکز بیشتر بر مصرف میوه و سبزیجات، ماهی، محصولات لبنی کم چرب، غلات کامل و گوشت بدون چربی نقش مهمی در حفظ سلامت شما خواهند داشت.
علاوه بر موارد ذکر شده اضافه وزن نیز ممکن است نفس های شما را کوتاه کرده و حتی در صورت نیاز شما به عمل جراحی قلب، روند آن را پیچیده و سخت کند. بنابراین همیشه وزن خود را در محدوده نرمال نگه دارید و در کنار رژیم غذایی مناسب، ورزش و تحرک را نیز فراموش نکنید.
آیا بارداری با وجود تنگی دریچه ریوی خطرناک است؟
بارداری به طور کلی یک مشکل برای زنانی است که تنگی دریچه پولمونر خفیف تا متوسط دارند. اگر شما تنگی شدید دریچه ریوی دارید ، خطرات ناشی از عوارض در طول زایمان بالاتر از زنانی است که چنین مشکلی ندارند. اگر لازم باشد، ممکن است در دوران بارداری روش بالون والوولوپلاستی انجام شود.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص فشار خون و فوق تخصص قلب و عروق
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
