در این مقاله قصد داریم راجع به بطن راست یا (RV) صحبت کنیم. و بگوییم که بطن راست کجای قلب قراردارد و چه اهمیتی برای ما دارد؟و اختلال در عملکرد آن موجب چه بیماری هایی میشود.باید بگوییم که قلب از ۴ حفره تشکیل شده است: بطن راست و بطن چپ در پایین، دهلیز راست و دهلیز چپ در بالا. این ۴ حفره با هم وظیفه خون رسانی به تمام بدن را بر عهده دارند.
عملکرد بطن راست(RV)
قلب ما دارای ۴ حفره و ۴ دریچه است که هرکدارم از آنها دارای وظایفی مشخص هستند. که عبارتند از دریچه سه لتی، ریوی، میترال و آئورت. وظیفه ی بطن راست در بدن این است که خون فاقد اکسیژن را بگیرد و آن را از طریق دریچه ریوی به ریه ها پمپاژ کند. و ریه ها از این طرق اکسیژن تازه ی مورد نیاز خون را فراهم می کنند.
عملکرد بطن چپ(LV)
دهلیز چپ، خون اکسیژن دار را دریافت می کند و از طریق دریچه میترال آن را به بطن چپ پمپاژ می کند. سپس بطن چپ، خون را از طریق دریچه آئورت به بقیه ی بدن ارسال می کند.
نواقص مادرزادی که اختلال ایجاد میکنند
نواقص مادرزادی، مشکلاتی هستند که در زمان تولد کودک وجود دارند. برخی از نواقص مادرزادی در قلب شامل اختلال عملکرد RV می شوند.
دیسپلازی آریتموژنیک بطن راست
دیسپلازی آریتموژنیک، مشکلی در بافت عضله ی بطن راست است که سیگنال های الکتریکی قلب را تحت تأثیر قرار می دهد. این شرایط می تواند موجب ضربان قلب نامنظم شود، زیرا بافت عضله می میرد و بافت اسکار در جای خود شروع به رشد می کند. بطن راست ممکن است بزرگتر شود و منجر به مشکلاتی در پمپاژ خون شود. علائم این بیماری عبارتند از
- ضربان های نامنظم قلب
- تپش قلب
- سرگیجه
- نارسایی قلبی
بطن راست با دو خروجی
آئورت، یک شریان اصلی است که خون را از قلب می گیرد و به سایر نقاط بدن پمپاژ می کند. آئورت به بطن چپ قلب متصل می شود و شریان ریوی به RV مرتبط است. اگر فردی بطن راست با دو خروجی داشته باشد، هردو شریان ریوی و آئورت او به بطن راست متصل هستند. این شرایط یک نقص محسوب می شود، زیرا خون در بطن راست اکسیژن تازه از ریه ها دریافت نمی کند. با وجود بطن راست با دو خروجی، خون از بطن راست گرفته می شود و سپس به سراسر بدن جریان پیدا می کند. داشتن بطن راست با دو خروجی به نواقص دیگر قلب از جمله مشکلات دریچه میترال، مشکلات دریچه ریوی و جداسازی ضعیف چهار حفره ی قلب یا عدم جداسازی حفره ها مرتبط می شود.
برخی از علائم این بیماری عبارتند از:
- تنفس سریع
- ضربان قلب سریع
- عدم افزایش وزن و رشد کافی
- تغذیه ضعیف
- التهاب و ورم در ناحیه پاها یا شکم
این بیماری با جراحی درمان میشود.
فشار اضافه به قلب
به فشار اضافه به عضله قلب اشاره دارد که به مرور زمان بر اثر فشار خون بالا اتفاق می افتد. این مشکل منجر به نارسایی قلبی می شود.
اضافه بار حجمی
اضافه بار حجمی، نام دیگر وجود مایعات بیش از حد در بدن می باشد. نارسایی قلبی، به ویژه در بطن راست می تواند منجر به اضافه بار حجمی شود. اضافه بار حجمی با نوعی دارو به نام دیورتیک یا داوری ادرارآور درمان می شود.
ارزیابی عملکرد RV
پزشکان از چندین نوع آزمایش برای بررسی مشکلات RV قلب استفاده می کنند. نمونه آزمایشاتی که پزشک ممکن است استفاده کند، عبارتند از:
- معاینه فیزیکی: پزشک به صدای ریه ها و قلب بیمار گوش می دهد تا در تشخیص نوع مشکل قلبی به او کمک کند.
- کاتترازیسیون قلبی: این آزمایش به پزشکان امکان ارزیابی فشار در حفره های قلب را می دهد و با استفاده از یک کاتتر انجام می شود.
- اشعه ی ایکس قفسه سینه: تصویر اشعه ی ایکس قفسه سینه، قلب و ساختارهای پیرامون آن را بررسی می کند.
- اکوکاردیوگرافی یا سونوگرافی قلب: این آزمایش به پزشکان در مشاهده ساختار و عملکرد قلب کمک می کند.
- نوار قلب: نوار قلب، فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می کند و سرعت و ریتم ضربان قلب را نشان می دهد.
- کسر جهشی: این آزمایش میزان خون پمپاژ شده از RV به ریه ها را برای دریافت اکسیژن می سنجد.
- سطح اشباع اکسیژن: این آزمایش میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه گیری می کند.
تفاوت میان بطن راست و چپ قلب در چیست؟
RV خون فاقد اکسیژن را می گیرد و آن را به طرف دریچه ریوی و ریه ها پمپاژ می کند. این خون در ریه ها اکسیژن تازه دریافت می کند. بطن چپ خون را به دریچه آئورت پمپاژ می کند. از آنجا، خون به سایر نقاط بدن جریان پیدا می کند.
شایع ترین اختلال عملکردRV چیست؟
فشار خون بالای ریوی، شایع ترین اختلال عملکرد بطن راست است. فشار خون بالای ریوی زمانی اتفاق می افتد که فشار خون در واکنش به تغییرات رگ های خونی ریه ها افزایش پیدا می کند و پمپاژ خون به ریه ها را برای قلب سخت تر می کند.
علائم اختلال عملکرد بطن راست چه مواردی هستند؟
اختلال عملکرد آن می تواند چند علامت داشته باشد.مانند:
- درد قفسه سینه
- سرفه
- غش کردن در طول ورزش
- انگشتان و لبان کبود
- سرگیجه
- تنگی نفس
- التهاب در پاها و مچ پاها
آیا عملکرد بطن راست را می توان افزایش داد؟
این مسئله به نوعی مشکل بطن راست قلب بستگی دارد. اگر شما در RV قلب خود مشکل داشته باشید، پزشک ممکن است داروهای خاصی را تجویز کند که به کنترل ضربان قلب شما کمک می کند. اختلال عملکردRV، معمولاً یک مشکل قلبی جدی است. شما باید با پزشک خود مشورت کنید و توصیه های او را در مورد فعالیت فیزیکی، رژیم غذایی و کنترل استرس دنبال کنید.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق
