فشار خون نیرویی است که توسط جریان خون به دیواره رگ ها وارد می شود تا خون در سراسر رگ ها و بدن جریان یابد. اگر این نیرو افزایش پیدا کند و در طول زمان ثابت باقی بماند، بدن با مشکلات زیادی روبرو می شود. کنترل فشار خون بالا فرآینده پیچیده ای نیست و به راحتی می توان با اجتناب از مواد غذایی و عوامل تحریک کننده بر آن چیره شد.

پزشک برای تشخیص فشار خون بالا، ابتدا فرد را معاینه کرده و از او در مورد علائم و سابقه ی پزشکی اش سوال می پرسد. همچنین در جریان معاینه، با گوشی پزشکی (استتوسکوپ) به صدای قلب او گوش می دهد.

فشار خون با استفاده از کاف (دستبند) فشارسنج بررسی خواهد شد. این کاف معمولاً تقریباً روی بازو قرار می گیرد. اندازه ی کاف در این فرآیند اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که اگر خیلی کوچک یا خیلی بزرگ باشد روی قرائت یا نتیجه ی فشار خون اثر می گذارد. کاف فشارسنج با استفاده از یک پمپ دستی کوچک یا توسط یک دستگاه، باد می شود.

به منظور بررسی تفاوت قرائت ها، در اولین چکاپ فشار خون می بایست در هر دو دست اندازه گیری شود. سپس، بازویی که قرائت بالاتری داشته است مورد استفاده قرار می گیرد.

واحد اندازه گیری فشار خون، میلی متر بر جیوه (mm Hg) است و قرائت آن را از طریق 2 عدد بررسی می کنند.

• عدد بالایی که فشار سیستولیک نامیده می شود: عدد اول یا عدد بالایی، فشار موجود در شریان ها را هنگام تپش قلب اندازه گیری می کند.
• عدد پایینی که فشار دیاستولیک نامیده می شود: عدد دوم یا پایینی، فشار موجود در شریان ‌ها را بین ضربان‌ های قلب اندازه‌ گیری می کند.

در صورتی که اندازه ی فشار خون برابر یا بیشتر از 80/130 میلی متر جیوه باشد، شخص به بیماری فشار خون بالا (هیپرتانسیون) تشخیص داده می شود. تشخیص این بیماری معمولاً بر اساس میانگین دو یا چند بار قرائتی است که در موارد جداگانه انجام می شوند.

فشار خون با توجه به میزان بالا بودن آن گروه بندی می شود که به این کار مرحله بندی می گویند. مرحله بندی به هدایت درمان کمک می کند.

• مرحله ی اول هیپرتانسیون: در این مرحله، عدد بالایی بین 130 تا 139 و عدد پایینی بین 80 تا 89 میلی متر جیوه است.
• مرحله ی دوم هیپرتانسیون: در این مرحله، عدد بالایی 140 میلی متر جیوه یا بالاتر و یا عدد پایینی، 90 میلی متر جیوه یا بالاتر خواهد بود.

گاهی اوقات عدد پایینی فشار خون، طبیعی است (یعنی کمتر از 80 میلی متر جیوه) اما عدد بالایی، بالاتر از حد نرمال نشان می دهد؛ به این وضعیت فشار خون سیستولیک ایزوله می گویند که بین افراد بالای 65 سال، بسیار شایع است.

خوراکی‌هایی که باید محدود کنید!

۱- غذاهای کنسروی، آماده و فرآوری شده

۲- انواع شیرینی و کیک

۳- رب و سس گوجه فرنگی کنسرو شده

۴- مشروبات الکلی

۵- لبنیات پرچرب

۶- غذاهای چرب

۷- شور و ترشی های پرنمک

۸- گوشت قرمز

راهکارهایی ساده برای کاهش فشار خون بالا

– میزان نمک در وعده های غذایی را کاهش دهید.

– وزن خود را کاهش دهید.

– به طور مرتب ورزش کنید.

– از مواد معدنی مفید مانند پتاسیم، کلسیم و منیزیم بیشتر استفاده کنید.

– سیب زمینی، موز، سبزیجات سبز پر رنگ، بادام، گوجه فرنگی، انواع کلم و قارچ حاوی این مواد معدنی مفید هستند.

– از مصرف دخانیات اجتناب کنید.

– در معرض دود سیگار قرار نگیرید.

– از استرس و تنش دوری کنید.

– روزانه حداقل هشت لیوان آب بنوشید.

– فشار خون خود را به صورت روزانه بررسی کنید.

– مصرف کافئین را به حداقل کاهش دهید.

– از غذاهای گیاهی استفاده کنید.

– شکلات تیره و کم شیرین بخورید.

-خواب کافی داشته باشد.

درمان فشار خون بالا با ایجاد تغییراتی در سبک زندگیتان :

ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می تواند به کنترل و مدیریت فشار خون بالا کمک نماید. این تغییرات عبارتند از:

• رعایت رژیم غذایی سالم و کم نمک
• ورزش منظم
• رساندن وزن خود به محدوده ی سالم
• محدودیت در مصرف الکل
• سیگار نکشیدن
• دریافت 7 الی 9 ساعت خواب در طول شبانه روز

در صورتی که ایجاد تغییرات سبک زندگی اثری کافی روی فشار خون نداشته باشند، احتمالاً پزشک برای کاهش فشار خون دارو تجویز می کند.

دارو درمانی

نوع دارویی که برای درمان فشار خون استفاده می شود به وضعیت کلی سلامت فرد و میزان فشار خون او بستگی دارد. دو یا چند داروی فشار خون اغلب بهتر از یک دارو عمل می کنند. همچنین ممکن است مدتی طول بکشد تا شخص دارو یا ترکیبی از داروهایی که برای او بهتر عمل می کنند را پیدا کند.

هنگام مصرف داروی فشار خون، در نظر گرفتن سطح فشار خون هدف از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت داشتن شروط زیر، هدف بیمار از مصرف دارو باید رساندن فشار خون خود به کمتر از 80/130 میلی متر جیوه باشد:

• بیمار، سالم است و سن 65 سال به بالا دارد.
• بیمار یک فرد بالغ سالم زیر ۶۵ سال است که طی ۱۰ سال آینده به احتمال ۱۰ درصد یا بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی قرار دارد.
• شخص به بیماری مزمن کلیوی، دیابت یا بیماری عروق کرونر مبتلا است.

میزان ایده آل فشار خون که به عنوان هدف بیمار انتخاب می شود ممکن است با توجه به سن و وضعیت سلامت او متفاوت باشد، به خصوص اگر سن فرد بالای 65 سال است.

درمان فشار خون مقاوم

نشانه های احتمالی پرفشاری مقاوم عبارتند از:

• با وجود مصرف سه داروی مختلف فشار خون از جمله داروی ادرارآور، باز هم فشار خون به شدت بالا باقی بماند.
• مصرف 4 داروی مختلف برای کنترل فشار خون؛ در این مورد پزشک باید علل های احتمالی دیگر برای فشار خون بالا را بررسی نماید.

ابتلا داشتن به فشار خون مقاوم به این معنا نیست که فشار خون بیمار هرگز پایین نخواهد آمد؛ با کمک پزشک می توان علت بیماری را مشخص کرده و یک برنامه ی درمانی مؤثر برای آن ایجاد نمود.

درمان فشار خون مقاوم ممکن است شامل مراحل زیادی مانند موارد زیر باشد:

• تغییر داروهای فشار خون برای پیدا کردن بهترین ترکیب دارویی و دوز مصرفی
• بررسی تمام داروهای مصرفی، از جمله داروهایی که بدون نسخه خریداری شده اند
• بررسی فشار خون در خانه برای فهمیدن این که آیا مطب پزشک باعث بالا رفتن فشار شده است یا خیر (هیپرتانسیون روپوش سفید).
• تغذیه ی سالم، مدیریت وزن و ایجاد تغییرات توصیه شده ی دیگر در سبک زندگی.

درمان های بالقوه در آینده

محققان در حال مطالعه در مورد استفاده از حرارت برای از بین بردن عصب های خاصی در کلیه هستند که ممکن است در فشار خون مقاوم نقش داشته باشند، به این روش عصب کشی کلیه می گویند. مطالعات اولیه حاوی مزایایی در این مورد بود اما تحقیقات مستحکم و منسجم تر نشان دادند که این روش، فشار خون افراد مبتلا به فشار خون مقاوم را به طور چشمگیری کاهش نمی دهد. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین نقش این روش درمانی در درمان فشار خون بالا در حال انجام است.

سبک زندگی و درمان های خانگی 

تعهد داشتن به سبک زندگی سالم می تواند به پیشگیری و مدیریت فشار خون بالا کمک کند. راهکارهای مربوط به سلامت قلب عبارتند از:

• تغذیه ی سالم: بهتر است رژیم غذایی سالمی اتخاذ کنید. از رژیم غذایی DASH (رویکردهای تغذیه ای برای درمان فشار خون بالا) بهره ببرید. میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، مرغ، ماهی و لبنیات کم چرب را در وعده های خود جای دهید. مقدار زیادی پتاسیم که می تواند به کاهش فشار خون کمک کند را از منابع طبیعی دریافت کنید. و چربی های اشباع و ترانس کمتری مصرف نمایید.
• کم کردن مصرف نمک: گوشت های فرآوری شده، غذاهای کنسروی، سوپ های نیمه آماده، غذاهای یخ زده و بعضی از انواع نان می توانند منابع پنهان نمک باشند. برچسب مواد غذایی را به منظور بررسی میزان سدیم آن ها، بخوانید و مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی سدیم را محدود کنید. مصرف 1500 میلی گرم به پایین سدیم در روز، میزان ایده آلی برای اکثر بزرگسالان محسوب می شود. با این حال، بیمار باید در این مورد با پزشک خود نیز مشورت کند.
• محدود کردن مصرف الکل: الکل می تواند فشار خون افراد سالم را نیز بالا ببرد. مصرف الکل می بایست در حد اعتدال باشد؛ یعنی برای افراد سالم و بزرگسال، حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای مردان مجاز است. یک «نوشیدنی» معادل تقریباً 350 سی سی آبجو، 150 سی سی شراب یا 50 سی سی از مشروبات الکلی با درصد بالا است.
• سیگار نکشیدن: تنباکو به دیواره ی رگ های خونی آسیب می رساند و به روند تنگ شدن شریان ها سرعت می بخشد. برای ترک سیگار از پزشک خود کمک بگیرید.
• حفظ وزن مناسب: در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی، کم کردن وزن می تواند به کنترل فشار خون و کاهش خطر عوارض کمک کند. پزشک شما می تواند وزن مناسبتان را محاسبه نماید. اما به طور کلی، با کاهش هر 2.2 پوند (1 کیلوگرم) وزن، فشار خون حدود 1 میلی متر جیوه کاهش می یابد. در افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است حتی به ازای هر کیلوگرم کاهش وزن، افت فشار خون بیشتر به چشم بیاید.
• ورزش بیشتر: ورزش منظم بدن را سالم نگه می دارد، می تواند فشار خون و استرس را کاهش دهد، وزن را کنترل نماید و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کم کند. برای خود حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط یا 75 دقیقه در هفته فعالیت هوازی شدید یا ترکیبی از این دو را در نظر بگیرید.
  در صورت داشتن فشار خون بالا، تمرینات مداوم با شدت متوسط تا شدید می توانند عدد بالایی فشار خون را حدود 11 میلی متر جیوه و عدد پایینی را تا حدود 5 میلی متر جیوه کاهش دهند.
• داشتن عادت خواب درست: خوب نخوابیدن ممکن است خطر بیماری قلبی و سایر بیماری های مزمن را افزایش دهد. افراد بزرگسال باید روزانه 7 تا 9 ساعت بخوابند و کودکان عموماً به میزان خواب بیشتری احتیاج دارند. هر روز (حتی آخر هفته ها)، در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید. در صورت داشتن مشکلات خواب، با پزشک خود مشورت کنید.
• مدیریت استرس: راه هایی برای کمک به کاهش تنش های روانی و عاطفی خود پیدا کنید. ورزش بیشتر، تمرین های ذهن آگاهی و ارتباط با دیگران در گروه های حمایتی، برخی از راه های کاهش استرس هستند.
• تنفس آهسته و عمیق: برای کمک به آرامش خود، نفس هایی عمیق و آهسته بکشید. طبق تحقیقات، تنفس آهسته و آرام (5 تا 7 نفس عمیق در دقیقه) همراه با تکنیک های ذهن آگاهی می تواند فشار خون را کاهش دهد. همچنین، دستگاه‌ هایی برای تقویت تنفس آهسته و عمیق وجود دارد؛ طبق اعلان انجمن قلب آمریکا، تنفس با کمک دستگاه احتمالاً یک گزینه ی منطقی غیردارویی برای کاهش فشار خون محسوب می شود. استفاده از دستگاه برای کسانی که علاوه بر فشار خون بالا، اضطراب هم دارند یا کسانی که نمی توانند درمان های استاندارد را تحمل کنند گزینه ی مناسبی خواهد بود.