در این مقاله درستی و نادرستی چند فرضیه در مورد کلسترول و چربی خون را بررسی خواهیم کرد تا با دید بهتری بتوانید کلسترول خون را کنترل کنید.
۱- هرچقدر میزان کلسترول کمتر باشد میزان احتمال بروز بیماری های قلبی نیز کمتر خواهد بود.
این فرضیه هم درست و هم نادرست می باشد. در واقع بیان بالا امری درست میباشد. برطبق آمار بدست آمده هر چه میزان کلسترول تام و کلسترول (LDL )لیپوپروتیین با چگالی پایین، کمتر باشد، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی نیز کمتر خواهد بود. LDL ذره ی چربیست که بیشترین تاثیر را در انسداد رگ دارد.
بیان بالا میتواند نادرست نیز باشد. خطر ابتلا به بیماریهای قلبی با کاهش (HDL ) لیپوپروتیین با چگالی بالا در واقع میتواند افزایش یابد. HDL کلسترول خوب محسوب میشود که چربی را به بیرون از عروق کرونری هدایت میکند.
۲- اگر بسته بندی یک محصول دارای نوشته ی کلسترول کم باشد، چربی کمی خواهد داشت و برای خوردن سالم میباشد.
این جمله صحیح نیست. غذاهای زیادی عبارت کلسترول پایین را دارند مانند روغن هایی که احتمالا از نظر اشباع بودن و ترانس بودن در سطح بالایی میباشند که برطبق تحقیقات احتمالا نه به اندازه کلسترول ولی میتوانند مضر باشند. چربیهای غیر اشباع مانند چربیهای گیاهی از نظر کالری در سطح بالایی قرار دارند. به خاطر داشته باشید که همه ی چربی ها کالری بالایی دارند بطوریکه یک گرم چربی ۹ کالری میباشد. این درحالیست که کربوهیدراتها و پروتیین ها هرکدام ۴ کالری در یک گرمشان دارند.
چربی های غیر اشباع بهترین چربی ها هستند زیرا سطوح کلسترول را تنظیم میکنند یعنی در صورت افزایش ( که یک ریسک فاکتور برای بیماریهای قلبی میباشد) آن را کاهش میدهند، و در صورت کاهش آن را افزایش میدهند که سبب کاهش خطر کلی بیماریهای قلبی میشود. منبع اصلی چربی های غیر اشباع غذاهای گیاهی هستند.
دربین چربی های غیر اشباع آنهایی که بصورت یگانه هستند سالمترین چربیهاهستند که شامل روغن زیتون، کانولا، بادام زمینی، بیشتر آجیل ها، کره ی بادام، دانه ها و آواکادو میباشند.
سایر چربی های غیر اشباع چند گانه میباشند مانند روغن ذرت، سویا، گلرنگ، کتان، آفتاب گردان، گدو و روغن ماهی.
مقدار چربی که در رژیم غذایی هر فرد بصورت روزانه باید باشد ۲۵-۳۵% از جذب روزانه ی شما میباشد یا به عبارتی یک قاشق غذاخوری کامل از چربی های ذکر شده در بالا در هر وعده ی غذایی.
۳- بهترین سن برای بررسی سطح کلسترول سن ۵۰ می باشد زیرا در این سطح بیشترین حمله های قلبی در مردان رخ میدهد.
این جمله نادرست میباشد. بررسی سطح کلسترول در جوانی حائز اهمیت میباشد زیرا پروسه ی لخته شدن در رگهای خونی یا آترواسکلروزیس به آرامی رخ میدهد و زمان طولانی نیاز دارد. حمله های قلبی که درافرادی با سن ۵۰ وبالاتر رخ میدهد ممکن است حاصل از پلاک های ایجاد شده در رگهای کرونری درسنین نوجوانی باشد.
کلسترول تام بدن باید حداقل هر ۵ سال یکبار و از سن ۲۰ سالگی اندازه گیری شود. اگر نتایج سطوح کلسترول شما در یک محدوده ی طبیعی قرار داشت و ریسک فاکتور دیگری نیز وجود نداشته باشد. شما میتوانید آزمایشهای ۵سال یکبار خودرا انجام دهید. ولی اگر در سطح بالایی قرار داشت در مورد تغییر سبک زندگی و یا مصرف دارو باید پزشک مشورت کنید، برنامه ی آزمایشات دوباره و منظم را نیز باید مد نظر داشته باشید.
توجه: اگر سطح بالای کلسترول یک دلیل ژنتیکی داشته باشد فرزندان زیر ۲۰ سال تان باید سطوح کلسترولشان را بررسی کنند. با مراقبین بهداشتی فرزندانتان در رابطه با آزمایش بررسی سطح کلسترول گفتگو داشته باشید.
۴- کلسترول تنها ریسک فاکتور موجود برای بیماری های قلبی عروقی نگران کننده می باشد.
این جمله نادرست است. عوامل مهم دیگری نیز وجود دارند که فرد را برای ابتلای این بیماری مستعد میکنند. اما خبر امیدوارانه اینست که با اندکی تغییر در سبک زندگی میتوان تاثیرات این ریسک فاکتورها را کاهش داد. سیگار کشیدن از مهمترین دلایل بروز بیماریهای قلبی و عروقی میباشد، اگرچه خطر موجود بعد از یک سال سیگار نکشیدن بشدت کاهش می یابد که میتوان گفت در اینحالت خطر بروز به اندازه ی یک فرد غیر سیگاری خواهد شد.
سایر عوامل تاثیر گذار در بیماریهای قلبی عروقی شامل عدم تحرک، دیابت ، فشار خون بالای کنترل نشده، و چاقی میباشد. راهنمای زیر میتواند از پیشرفت بیماری های قلبی عروقی جلوگیری کند:
– در بیشتر روزهای هفته ۳۰ دقیقه یا بیشتر را به ورزش اختصاص دهید.
– چربی جذبی در رژیم غذایی تان را تازیر ۳۵ درصد کاهش دهید.
– فشار بالای خونتان، دیابت و سایر مشکلات پزشکیتان را کنترل کنید.
۵- چون والدین من هر دو بدلیل بیماری عروق کرونری از دنیا رفته اند احتمال ناچیزی وجود دارد که من بتوانم از بروز این بیماری جلوگیری کنم.
این جمله نیز غلط است. باوجود اینکه سابقه ی خانوادگی در رابطه با این بیماری مهم است ولی میتوان از خطر پیشرفت بیماریهای قلبی عروقی با کنترل سطح کلسترول( از طریق رژیم غذایی و گاهی اوقات دارو)، ترک سیگار کنترل فشارخون و دیابت و ورزش منظم جلوگیری کرد. در واقع مطالعات اخیرنشان داده است که شما میتوانید از طریق یک برنامه ی سخت گیرانه از بروز و پیشرفت آترواسکلروز جلوگیری کنید.
بدلیل اینکه آترواسکلروز یک پروسه ی آرام و آهسته بوده و از کودکی آغاز میشود باید سطح کلسترول خون در سن ۲۰ سالگی بررسی شود. کسانیکه دارای سابقه ی خانوادگی برای بیماریهای قلبی میباشند باید هوشیارانه تر نسبت به آزمایش بررسی سطح کلسترول اقدام نمایند. سابقه ی خانوادگی دارای:
– داشتن خویشاندی درجه یک و مذکر که بیماری قلبی، آنژیوپلاستی یا عمل باز کردن مجرای جدید ( بای پس ) در سن زیر ۵۵ سالگی داشته باشد.
– داشتن خویشاندی درجه یک و مذکر که بیماری قلبی، آنژیوپلاستی یا عمل باز کردن مجرای جدید ( بای پس ) در سن زیر ۶۵ سالگی داشته باشد.
خلاصه ی نکات
– ۱۲ میلیون نفر در آمریکا دارای بیماری عروق کرونری میباشند که دلیل اصلی مرگ در این کشور میباشد.
– بیش از ۹۰ میلیون نوجوان دارای سطح بالاتری از کلسترول مطلوب میباشند.
– کلسترول بالای خون مهمترین ریسک فاکتور بیماریهای قلبی عروقی میباشد و البته سطح آن به آرامی تغییر خواهد کرد.
– کاهش یک درصدی کلسترول خون سبب کاهش ۲ درصدی خطر ابتلا به بیماریهای قلبی میشود.
– در برخی افراد کاهش وزن سبب کاهش میزان کلسترول اضافی خون خواهد شد.
– زرده ی تخم مرغ و گوشت عضوهایی مانند کبد غذاهایی با کلسترول بالا میباشند بطوریکه یک زرده ی تخم مرغ ۲۱۳ میلی گرم کلسترول خواهد داشت.
مقادیر مناسب کلسترول
الف- کلسترول تام یا کامل TC
به طور مستقیم به بیماریهای قلبی و رگهای خونی مرتبط میباشد.
ارزیابی امتیازات
– ۷۵-۱۶۹ میی گرم بر دسی لیتر برای افراد بیست ساله و پایینتر از ۲۰
– ۱۰۰-۱۹۹میلی گرم بر دسی لیتر برای افراد بالای ۲۱
ب- لیپوپروتیین با چگالی بالا (HDL) یا کلسترول خوب
افزایش میزان این کلسترول سبب کاهش خطر بیماریهای قلبی و رگی میباشد.
ارزیابی مقادیر
میزان آن در مردان بیشتر از ۴۵ میلی گرم بر دسی لیتر و در زنان باید بیشتر از ۵۵ میلی گرم بر دسی لیتر باشد
پ- لیپوپروتیین کم چگال (LDL) یا کلسترول بد
افزایش مقدار آن با بیماریهای قلبی عروقی رابطه ی مستقیم داشته و هدف داروهای درمان کننده ی سطح بالای کلسترول میباشد.
ارزیابی مقادیر
– کمتر یا مساوی ۷۰ میلی گرم بر دسی لیتر برای بیماران قلبی عروقی و سایر بیمارانیکه در معرض خطر بیشتری برای بیماریهای قلبی میباشند.
– کمتر یا مساوی ۱۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر برای بیماران با خطر بالا برای مثال در بیماران دیابتی یا افرادیکه چندین ریسک فاکتور بطور همزمان برای بیماریهای قلبی دارند.
– کمتر از ۱۳۰ میلی گرم بر دسی لیتر برای افرادیکه درمعرض خطر کمتری برای بیماریهای عروق کرونری میباشند.
ت- تری گلیسرید TG
در افراد چاق و دیابتی افزایش خواهد داشت. سطح ان با خوردن شکر ساده یا نوشیدنی های الکلی افزایش خواهد داشت، و با بیماریهای عروق خونی و قلبی مرتبط میباشد.
ارزیابی مقادیر
کمتر از ۱۵۰میلی گرم بر دسی لیتر میبایست باشد.
با پزشک خود در رابطه با برنامه ی منظم بررسی کلسترول مشورت نمایید.
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی در تهران
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
