پرتکرارترین سوال بیماران، بهترین و کم عارضه ترین قرص چربی خون چیست؟ استاتین ها «استاندارد طلایی» برای درمان کلسترول بالا (چربی خون) می باشند. این داروهای قوی جان بسیاری از بیماران در معرض خطر بالای حمله قلبی و سکته مغزی را نجات داده اند.
اما اگر استاتین انقدر مؤثر است، چرا برخی افراد از مصرف آن می ترسند؟ مانند هر دارویی، مصرف استاتین نیز با عوارض جانبی خاص خود همراه است. اما فواید این دارو برای اکثر بیمارانی که در خطر بالای بیماری های ناشی از قند خون قرار دارند، از عوارض جانبی آن بیشتر است.
بر چه اساس می گوییم استاتین ها کم عارضه هستند؟
هر گونه عوارض جانبی استاتین باید با این موضوع که «مصرف استاتین، خطر مرگ فرد بر اثر حمله قلبی، بیماری قلبی یا سکته مغزی را کاهش می دهد» مقایسه شود. نتایج به دست آمده از آزمایش JUPITER در سال ۲۰۰۸ نشان می دهد که استاتین ۵۴ درصد از خطر حمله ی قلبی و ۴۸ درصد از خطر سکته مغزی را در افراد ریسک بالایی که از استاتین به عنوان داروی پیشگیرنده استفاده می کنند کم می کند. این داده ها به هیچ وجه فرضی نیستند و در واقع، پتانسیل واقعی استاتین در نجات جان انسان و پیشگیری از بیماری را نشان می دهد.
انواع مختلف برندهای استاتین در دسترس می باشند. تمامی این موارد تقریباً با روشی یکسان سطح کلسترول بد (کلسترول LDL) را در بیماران مبتلا به چربی خون (که به میزان زیادی در معرض خطر رویداد های قلبی هستند) کاهش می دهند.
انوع قرص چربی خون (دسته دارویی استاتین)
در ادامه نام چند برند رایج استاتین در کنار موارد مشابه معمولی آنها آمده است:
- لیپیتور (آتورواستاتین)
- کرستور (روسوواستاتین)
- مواکور (لوواستاتین)
- لسکول (فلوواستاتین)
- پراواچول (پراواستاتین)
- زوکور (سیمواستاتین)
- لیوالو (پیتاواستاتین)
- ویتورین (سیمواستاتین یا ازتیمیب)
پزشک چگونه برای تجویز استاتین تصمیم می گیرد؟
ابتدا ما میزان کلی احتمال خطر بیماری قلبی در بیمار را مشخص می کنیم. به این منظور، علاوه بر سطح کلسترول باید عوامل خطرزای دیگری مثل موارد زیر در نظر گرفته شود:
- فشار خون
- قند خون
- سن
- جنسیت
- سابقه ی مصرف دخانیات
استاتین برای بزرگسالان با شرایط زیر پیشنهاد می شود:
می دانیم که استاتین علاوه بر محافظت از بیمار در برابر حمله قلبی، موارد سکته مغزی در بیماران ریسک-بالا را نیز در بر می گیرد. سکته مغزی بر اثر بسته شدن جریان خون به مغز ایجاد شده و چربی خون یکی از دلایل رایج چنین گرفتگی هایی محسوب می شود. در بیماران ریسک-بالا، استاتین با کاهش کلسترول بیمار از خطر سکته مغزی کم می کند.
درمان کلسترول باید به عنوان یک گام از مسیر کاهش خطر در نظر گرفته شود. برای مثال پایین آوردن سطح چربی خون بیمار بدون درمان فشار خون بالا در وی فایده ی چندانی ندارد. در نظر گرفتن تمامی موارد، اعم از فاکتور های سبک زندگی مثل رژیم غذایی و ورزش می تواند بهترین روش کنترل عوامل خطرزا باشد.
آیا قرص های چربی خون به کبد من آسیب می رسانند؟
آسیب های کبدی در اثر مصرف استاتین به ندرت اتفاق می افتند. در گذشته در تمامی مراحل درمان با استاتین، ما به عنوان کادر درمان با انجام آزمایشات کبدی به دنبال آسیب دیدگی های احتمالی کبد بودیم. اما به علت نادر بودن این عارضه ی جانبی احتمالی، سازمان غذا و دارو (FDA) اعلام کرد که آزمایشات نظارتی منظم برای بررسی عملکرد کبد در بیماران تحت درمان با استاتین ضرورتی ندارد.
امروزه، قبل از شروع درمان با استاتین، ما سطح آنزیم های کبدی بیمار را سنجیده و از سلامت کبد بیمار مطمئن می شویم. بنابراین، جز در مواردی که بیمار در طی مراحل درمان علائم مشکل کبدی را نشان دهد، هیچ بیماری ملزوم به انجام آزمایش های غیر ضروری کبد نیست.
در موراد نادری که علائم آسیب های کبدی پدیدار می شوند، باید بلافاصله آزمایشات مربوطه صورت گیرد. علائم آسیب دیدگی های کبدی شامل ضعف و خستگی، بی اشتهایی، درد در بالای شکم، تیرگی ادرار یا زردی در چشم و پوست می شود. بار دیگر باید به این نکته اشاره کنیم که بروز چنین مشکلی بسیار نادر می باشد. اما در صورت مشاهده ی هر یک از این علائم در حین مصرف داروهای استاتین، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
جالب است بدانید یک مطالعه با موضوع استاتین در بیمارانی که از قبل دچار عملکرد غیر عادی کبدی و کبد چرب بوده اند انجام شده است. نیمی از این بیماران تحت درمان با استاتین قرار گرفته و به باقی آنها قرص های پلیسبو داده شد. افرادی که از قرص های استاتین استفاده کردند، حتی دچار بهبودهایی در عملکرد کبد شده بودند و در مقایسه با گروه دیگر در خطر پایین تر رویدادهای قلبی عروقی قرار داشتند.
افراد دارای مشکلات قند خون، که دچار مقاومت انسولین، اضافه وزن یا سایر خطرات بیماری های قلبی هستند، معمولاً دچار کبد چرب بوده و آزمایشات عملکرد کبد در آنها نتایج غیر عادی را نشان می دهد. این مطالعه نشان می دهد که این افراد بیشتر از سایرین به استاتین نیاز دارند.
آیا استاتین ها باعث سرطان می شود؟
هیچ شواهدی مبنی بر اینکه مصرف استاتین خطر سرطان را بالا می برد وجود ندارد. بسیاری از تحقیقات به مزایای مصرف استاتین در بیمارانی که با سرطان دست و پنجه نرم می کنند اشاره دارد. تحقیقات درباره ی فواید استاتین در پیشگیری از سرطان در حال حاضر ادامه دارد.
