داروی آپیکسابان جهت پیشگیری از بروز سکته مغزی یا لخته های خونی در افرادی تجویز می شود که به فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا بوده و عامل آن بیماری دریچه قلب نیست.

فیبریلاسیون دهلیزی بیماری است که در آن تپش قلب نامنظم بوده و احتمال تشکیل لخته و بروز سکته مغزی افزایش می یابد. از این دارو جهت پیشگیری از ترومبوز ورید های عمقی (DVT) و آمبولی ریوی در افرادی استفاده می شود که تحت جراحی تعویض مفصل ران یا زانو قرار گرفته اند. در این دو بیماری لخته خونی به ترتیب در ورید های پا و ریه تشکیل می شود.

علاوه بر موارد فوق، اپیکسابان جهت درمان آمبولی ریوی و ترومبوز ورید های عمقی نیز به کار گرفته می شود. امکان دارد پزشک پس از اتمام درمان اولیه ادامه مصرف اپیکسابان را با هدف پیشگیری از بروز مجدد این بیماری ها تجویز کند.

اپیکسابان به دسته دارویی به نام مهار کننده های عامل Xa تعلق دارد. این دارو با مهار کردن یک ماده طبیعی موثر در تشکیل لخته خونی تاثیر خود را بر جای می گذارد.

نحوه مصرف دارو

آ+۶پیکسابان به صورت قرص های خوراکی تولید و معمولا دو وعده در روز با معده پر یا خالی مصرف می شود. در هنگام مصرف اپیکسابان جهت پیشگیری از بروز DVT و آمبولی ریوی پس از جراحی تعویض مفصل ران یا زانو، اولین وعده باید حداقل ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از جراحی مصرف شود.

اپیکسابان معمولا پس از این جراحی به ترتیب به مدت ۳۵ و ۱۲ روز مصرف می شود. این دارو باید روزانه در ساعت مشخصی مصرف شود.

مصرف کنندگان باید از دستورالعمل های برچسب دارویی با دقت پیروی کرده و در صورت نامفهوم بودن هر بخش از پزشک یا داروساز خود سوال کنند. این دارو باید دقیقا به گونه تجویز شده مصرف گردد.

افراد نباید دفعات یا مقدار مصرف دارو را تغییر دهند. در صورت عدم توانایی در بلع قرص ها می توان آن ها را خرد و در آب یا آبمیوه حل کرد. این ترکیب باید بلافاصله پس از تهیه مصرف شود.

اپیکسابان را می توان به وسیله برخی لوله های تغذیه ای نیز به بیماران داد. با این حال، افراد باید از دستورات پزشک پیروی کرده و در صورت تمایل به استفاده از لوله های تغذیه موافقت پزشک را کسب کنند.

حتی در صورت احساس سلامتی باید به مصرف داروی اپیکسابان ادامه داد. افراد باید از قطع مصرف این دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنند. در صورت قطع خود سرانه مصرف این دارو احتمال تشکیل لخته خونی افزایش می یابد.

دیگر مصارف این دارو

این دارو می تواند برای مصارف دیگر نیز استفاده شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر به پزشک یا داروساز خود مراجعه فرمایید.

موارد احتیاط

در صورت داشتن حساسیت نسبت به اپیکسابان یا دیگر دارو ها باید قبل از مصرف این دارو پزشک یا داروساز خود را مطلع کرد. افراد می توانند جهت بررسی حساسیت خود به مواد تشکیل دهنده این دارو، لیست این مواد را از داروساز درخواست کرده و یا در برگه راهنمای دارویی مطالعه کنند.

افراد باید دارو هایی را که در حال حاضر مصرف کرده و یا قصد مصرف آن ها را دارند با پزشک خود در میان بگذارند. از جمله این دارو ها می توان به دارو های تجویزی، بدون نسخه، ویتامین ها و مکمل های غذایی اشاره کرد. همچنین در صورت مصرف هر کدام از دارو های زیر حتما باید این موضوع را به پزشک اطلاع داد:

۱- کاربامازپین (کارباترول، اپیتول، اکوئترو، تگرتول، تریل)

۲- کلاریترومایسین (بیاکسین، پروپاک)

۳- ایتراکونازول (اونمل، اسپورانوکس)

۴- کتوکونازول (نیزورال)

۵- فنی توئین (دیلانتین، فنیتک)

۶- ریفامپین (ریفادین، ریماکتان، ریفاتر)

۷- ریتوناویر (نورویر، کالترا)

۸- دارو های مهار کننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) که از جمله آن ها می توان به سیتالوپرام (سلکسا)، فلوکستین (پروزاک، سارافم، سلفمرا، سیمبیاکس)، فلووکسامین (لووکس)، پاروکستین (بریسدل، پاکسیل، پکسوا) و سرترالین (زولوفت) اشاره کرد.

۹- مهار کننده های بازجذب سروتونین و نور اپی نفرین (SNRI) مانند دولوکستین (سیمبالتا)، دسونلافاکسین (خدزلا و پریستیک)، میلناسیپران (فتزیما، ساولا) و ولنافاکسین (افکسور) اشاره کرد.

گاهی اوقات پزشک مقدار مصرف دارو را برای فرد تغییر داده یا او را از نظر ابتلا به عوارض جانبی پایش می کند. بسیاری از دارو های دیگر نیز می توانند با اپیکسابان تداخل داشته باشند به همین دلیل باید تمامی دارو های مصرفی خود از جمله مواردی که در لیست بالا نبوده را به پزشک اطلاع داد.

علاوه بر موارد فوق، دارو های گیاهی مخصوصا گل راعی یا هزار چشم نیز باید به پزشک اطلاع داده شوند. امکان دارد اپیکسابان با دارو هایی تداخل داشته باشد که برای درمان سکته مغزی یا دیگر وضعیت های اورژانس فرد استفاده می شوند.

در صورت بروز موارد اورژانسی فرد یا اعضای خانواده او باید مصرف داروی اپیکسابان را به پزشک یا مسئولان بخش اورژانس اطلاع دهند. داشتن دریچه قلبی مصنوعی یا خونریزی شدید و غیر قابل کنترل در هر ناحیه از بدن را باید با پزشک در میان گذاشت.

در این موارد اغلب پزشک از فرد می خواهد که مصرف این دارو را قطع کند. ابتلا به مشکلات کلیوی، کبدی و خونریزی در گذشته یا حال باید به اطلاع پزشک برسد. همچنین، پزشک باید از بارداری، قصد بارداری یا شیر دهی افراد آگاهی داشته باشد. در صورت باردار شدن در دوره مصرف اپیکسابان باید به پزشک مراجعه نمود.

در صورت نیاز به انجام جراحی از جمله جراحی دندان باید پزشک یا دندان پزشک را از مصرف اپیکسابان اطلاع داد. امکان دارد قبل از انجام جراحی پزشک قطع مصرف دارو را از بیمار درخواست کند. در صورت نیاز به قطع مصرف این دارو به دلیل جراحی، پزشک می تواند داروی دیگری را جهت پیشگیری از تشکیل لخته های خونی تجویز کند.

پزشک زمان از سر گیری مصرف اپیکسابان را به بیمار خواهد گفت. در صورت زمین خوردن یا آسیب دیدن مخصوصا ضربه به سر باید فورا با پزشک تماس گرفت. امکان دارد معاینه پزشک ضروری باشد.

از چه دستورات غذایی باید پیروی کرد؟

تا زمانی که پزشک دستوراتی را تجویز نکرده باشد می توان به رژیم غذایی معمول خود ادامه داد.

در صورت فراموشی مصرف یک وعده چه باید کرد؟

وعده فراموش شده را باید به محض یادآوری مصرف کرد. با این حال، در صورتی که تقریبا زمان مصرف وعده بعدی فرا رسیده باشد باید از مصرف وعده فراموش شده صرف نظر کرد. افراد نباید جهت جبران وعده فراموش شده مقدار وعده بعدی را دو برابر کنند.

عوارض جانبی اپیکسابان

برخی عوارض جانبی این دارو می توانند جدی باشند. در صورت تجربه کردن هر کدام از این علائم، باید فورا با پزشک خود تماس گرفته یا درمان پزشکی اورژانسی دریافت کرد:

• خونریزی از لثه
• خون ریزی از بینی
• خونریزی شدید از واژن
• ادرار قهوه ای، قرمز یا صورتی
• مدفوع قیری، سیاه یا قرمز
• سرفه کردن و بالا آوردن خون یا موادی همانند دانه های قهوه
• تورم و درد مفاصل
• سردرد
• کهیر
• تنگی یا درد قفسه سینه
• تورم صورت یا زبان
• تنگی نفس
• خس خس سینه
• احساس گیجی یا غش کردن

اپیکسابان از انعقاد طبیعی خون جلوگیری کرده و به همین دلیل خونریزی دیر تر متوقف می شود. این دارو می تواند بروز کبودی یا خونریزی را آسان تر کند. در صورت پدیدار شدن کبودی ها یا خونریزی های غیر طبیعی باید با پزشک تماس گرفت.

این دارو قادر به ایجاد عوارض جانبی نیز بوده و در صورت مشاهده هر گونه مشکلات غیر طبیعی در حین مصرف باید به پزشک مراجعه کرد.

نحوه نگهداری و دور ریختن دارو

این دارو باید در ظرف محتوی خود قرار گرفته، درب ظرف محکم بسته شده و به دور از دسترس کودکان نگه داشته شود. ظرف محتوی دارو باید در دمای اتاق و به دور از نور، گرما و رطوب بیش از حد (حمام) قرار گیرد. دارو های غیر مصرفی باید به گونه ای دور ریخته شوند که امکان مصرف آن ها توسط کودکان، حیوانات و دیگر افراد وجود نداشته باشد.

با این حال باید از ریختن آن ها در دستشویی خودداری کرد. بهترین راه جهت دور ریختن این دارو تحویل آن به دارو خانه ها یا ماموران ویژه شهرداری است. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توان به پزشک، دارو ساز یا اداره شهرداری محل زندگی خود مراجعه کرد.

از آنجایی که بسیاری از ظروف محتوی دارو به آسانی توسط کودکان باز می شوند باید این موارد را به دور از دید و دسترس کودکان قرار داد. جهت جلوگیری از مسمومیت کودکان خردسال باید همواره درب ظروف دارویی را محکم بسته و آن ها را در محلی ایمن قرار داد. از جمله محل های ایمن می توان به مواردی اشاره کرد که در ارتفاع و به دور از دید و دسترس کودکان هستند.

مصرف بیش از حد

در صورتی که فرد داروی اپیکسابان را بیش از مقدار مجاز مصرف کرده و دچار تشنج، تنگی نفس یا بیهوشی شود، باید فورا با ۱۱۵ تماس گرفت.

علائم مصرف بیش از حد دارو می توانند شامل موارد زیر شوند:

• کبودی یا خونریزی غیر طبیعی
• ادرار قهوه ای، قرمز یا صورتی
• مدفوع قیری، سیاه یا قرمز
• سرفه کردن و بالا آوردن خون یا موادی همانند دانه های قهوه

چه اطلاعات دیگری را باید دانست؟

افراد باید:

– در تمامی جلسات ملاقات خود با پزشک شرکت کنند.

–  اجازه مصرف دارو هایشان را به دیگران ندهند.

– در صورت داشتن هر گونه سوال درباره دریافت مجدد دارو ها از داروساز خود سوال کنند.

– لیستی از تمامی دارو های مصرفی تجویزی، بدون نسخه، ویتامین ها، مواد معدنی و مکمل های غذایی خود به همراه داشته باشند.

– لیست دارو های خود را در هر بار ملاقات با پزشک، پذیرش در بیمارستان یا موارد اورژانسی به همراه داشته باشند.

دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق