بیماری گرفتگی عروق پا، یک بیماری شایع، به علت تنگ شدن شریان های تغذیه کننده عروق پا است. در این بیماری جریان خون به میزان مناسب و کافی به پا یا دست نمی رسد و این عدم کفایت در خون رسانی، باعث ایجاد علائمی مانند درد پا به هنگام راه رفتن می شود. برای درمان گرفتگی رگ پا چه باید کرد؟
تعریف گرفتگی عروق پا
بیماری گرفتگی عروق پا تظاهری از بیماری تمام شریان های بدن و تجمع چربی در تمام شریان ها و تنگ شدن عروق می باشد که آترواسکلروزیس نامیده می شود. در آترواسکلروزیس انتشار خون رسانی به مغز، قلب و حتی پاها کاهش می یابد. بیماران با ترک سیگار یا فعالیت بدنی مناسب و تغذیه صحیح می توانند برای درمان گرفتگی عروق پا اقدام نمایند.
علت گرفتگی عروق پا یا DVT
اغلب دلیل گرفتگی رگ پا را آترواسکلروزیس یا تصلب شرایین می دانند. در این پدیده ذرات چربی در جدار عروق جایگزین شده و باعث محدود شدن جریان خون در شریان می شود.
اگر چه گرفتگی عروق پا اغلب در مبحث آترواسکلروزیس قلب بیشتر مورد توجه قرار می گیرد ولی این بیماری روی عروق سایر ارگان ها نیز تاثیر سوء دارد. هنگامی که آترواسکلروزیس بعنوان یکی از چندین علت گرفتگی رگ های پا، باعث انسداد شرایین تغذیه کننده اندام تحتانی می شود، علائم ظاهر خواهد شد.
علائم گرفتگی عروق پا
در اکثر موارد بیماران دچار گرفتگی عروق پا دچار علامت نیستند و یا علائم اندکی دارند که شامل درد عضلات پا به هنگام راه رفتن است. این افراد هنگام راه رفتن دچار درد یا کرامپ (احساس گرفتگی) عضلات می شوند و پس از چندین دقیقه استراحت بهبود می یابند.
محل درد عضلانی بستگی به محل گرفتگی رگ دارد. درد ساق پا به هنگام راه رفتن از شایع ترین علایم گرفتگی عروق پا می باشد.
شدت درد عضلانی بسیار متغیر است و از درد اندک تا دردهای شدید ناتوان کننده که زندگی بیمار را مختل می نماید، می باشد. درد گاهی آنقدر شدید است که فرد توان انجام کمترین کار و راه رفتن را نیز ندارد.
علائم گرفتگی رگ پا عبارتند از:
- درد و احساس گرفتگی در لگن یا عضلات پشت ران و ساق پا به هنگام راه رفتن و یا فعالیت بدنی
- ضعف و بی حسی در پا
- احساس سردی در پا به خصوص هنگامی که با پای دیگر مقایسه می شود.
- زخم انگشتان پا که ترمیم نمی شود.
- تغییر در رنگ پا
- ریزش موی پا و یا کاهش رشد موی پا و انگشتان
- تاخیر در رشد ناخن پا
- پوست براق پا
- عدم احساس نبض پا یا نبض ضعیف پا
- اختلال نعوظ در مردان
چنانچه بیماری گرفتگی عروق پا شدید باشد، بیماران حتی به هنگام استراحت نیز دچار درد رگ روی پا هستند (عدم خون رسانی به پا حتی هنگام استراحت) و حتی ممکن است آنقدر درد شدید باشد که باعث اختلال در خواب شود.
در این حالت آویزان کردن پا از تخت یا راه رفتن ممکن است باعث کاهش موقتی درد پا شود.
جهت اطلاع از علت درد ساق پا هنگام خواب بر روی لینک زیر کلیک کنید:
اگر شما دچار درد پا یا خواب رفتگی پا و یا سایر علایم هستید، این نشانه ها را عادی تلقی نکنید و حتما از پزشک خود وقت نوبت دهی بخواهید. حتی اگر هیچ علامتی از بیماری گرفتگی عروق پا ندارید ولی یکی از شرایط زیر را دارید بهتر است توسط پزشکک متخصص قلب و عروق ویزیت شوید.
-سن بالاتر از ۷۰ سال
-سن بالاتر از ۵۰ سال به همراه سابقه دیابت یا کشیدن سیگار
-سن زیر ۵۰ سال و داشتن بیماری دیابت به همراه سایر عوامل خطر بیماری گرفتگی عروق پا مانند چاقی و یا فشار خون بالا
عوارض گرفتگی عروق پا
اگر علت گرفتگی رگ پا ، آترواسکلروزیس یا تصلب شرایین است، شما در معرض خطر بیماری های زیر می باشید
الف-ایسکمی حاد و خطرناک اندام ها
در شرایطی رخ می دهد که زخم باز و ترمیم نشده به علت عفونت یا صدمه دچار بافت مرده غیر قابل برگشت شود ( گانگرن ) که در برخی موارد نیازمند قطع عضو برای درمان است.
ب-سکته مغزی یا حمله قلبی
تصلب شرایین اغلب منحصر به پاها نبوده بلکه عروق قلب نیز درگیر است. در بسیاری از این افراد عروق تغذیه کننده مغز نیز گرفتار است.
عوامل خطر
عواملی که شانس ابتلا به انسداد و گرفتگی عروق پا را از افزایش می دهند عبارتند از:
- کشیدن سیگار
- دیابت
- چاقی یا BMI بالاتر از ۳۰
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بالا رفتن سن به خصوص سن بالاتر از ۵۰ سال
- سابقه فامیلی گرفتگی عروق پا ، بیماری های قلبی و یا سکته مغزی
- میزان بالای هموسیستئین خون
- افرادی که همزمان با دیابت، سیگار هم می کشند شانس بالاتری جهت انسداد عروق پا دارند.
تشخیص گرفتگی عروق پا
برخی تست هایی که دکتر متخصص عروق پا جهت تشخیص انسداد عروق پا استفاده می کنند شامل:
1- معاینه بالینی
گاهی پزشک با معاینه به این بیماری پی می برد مثلا وجود نبض خفیف یا عدم احساس نبض در پایین منطقه دچار تنگی و یا شنیدن صدای غیر معمول روی شریان تنگ با گوشی پزشکی و یا شواهد ترمیم طولانی مدت زخم نشانه هایی از عدم کفایت عروق تغذیه کننده پا هستند.
2- شاخص ABI
مقایسه فشار خون در پا با فشار خون ساعد در بسیاری از بیماران برای تشخیص این بیماران کاربرد دارد.
ممکن است از شما خواسته شود که روی تردمیل راه بروید تا میزان فشار خون قبل و بعد از فعالیت بدنی محاسبه شود و از این طریق میزان انسداد تخمین زده می شود.
3- آنژیوگرافی
آنژیوگرافی با تزریق ماده حاجب به داخل عروق پا می توان محل و شدت تنگی عروق پا را تشخیص داد. آنژیوگرافی ممکن است از طریق دستگاه ام آر آی و یا سی تی اسکن و یا اشعه ایکس انجام شود.
آنژیوگرافی که از طریق کاتتریسم انجام می گیرد، از طریق کشاله ران وارد پا شده و با تزریق ماده حاجب محل و درصد گرفتگی رگ مشخص می شود و در این روش می توان با باد کردن بالون و یا تعبیه استنت یا فنر، رگ مسدود و یا تنگ شده را باز نمود.
تست های خونی بررسی میزان کلسترول خون، تری گلیسرید و قند در این بیماران الزامی است.
4- سونوگرافی
روش های خاص سونوگرافی مانند داپلر می تواند به پزشک در ارزیابی میزان انسداد و تنگی عروق پا کمک نماید.
گرفتگی رگ پای چپ
رگ اصلی پای چپ می تواند به علل مختلفی دچار گرفتگی شود. معمولا بالا بودن چربی خون و مصرف سیگار و دیابت، از عوامل بسیار مهمی هستند که می توانند این حالت را ایجاد کنند. معمولن گرفتگی عضلات پا و درد در اندام تحتانی در حین راه رفتن و احساس سردی اندام، از اصلی ترین و مهم ترین علایمی هستند که می توانند در یک فرد، به بروز تنگی های عروق پا اشاره کنند. در صورت بروز این علایم، اولین قدم معاینه ی اندام و نبض های آن توسط یک متخصص قلب است.
در صورتی که پزشک در معاینه به بروز این تنگی ها شک کند، قدم بعدی انجام سونوگرافی عروقی پا (کالر داپلر) می باشد. معمولن در صورتی که تنگی ها خفیف باشند، ورزش و ترک سیگار و مصرف داروهایی نظیر آسپرین و داروهای ضد چربی (استاتین ها) به درمان بیماری کمک می کنند، ولی اگر شدت تنگی زیاد باشد ممکن است نیاز به این باشد که روش های مداخله ای نظیر آنژیوپلاستی یا در برخی موارد جراحی استفاده شود
درمان گرفتگی عروق پا
دو هدف اصلی در درمان بیماری گرفتگی عروق پا و نیز درمان گرفتگی رگ پشت پا و باز شدن آن ها وجود دارد:
-بهبود علایم از قبیل درد پا که باعث بهبود فعالیت می شود.
-جلوگیری از پیشرفت تصلب شرایین برای کاهش شانس ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی
ممکن است با تغییر در مسیر زندگی به اهداف بالا برسید. اگر سیگاری هستید ترک آن مهم ترین کاری است که شما می توانید برای جلوگیری از بدتر شدن انجام دهید. اگر تغییر شیوه زندگی به تنهایی کافی نبود، به استفاده از سایر روش ها و داروها می پردازیم. ممکن است متخصص قلب و عروق برایتان دارو تجویز نماید تا از ایجاد لخته خون در پا جلوگیری نماید، فشار خون و چربی را کاهش دهد و درد پا یا سایر علایم را بهبود بخشد.
۱- کاهش کلسترول
ممکن است به شما توصیه شود از داروهای کاهنده کلسترول از قبیل استاتین ها برای کاهش شانس ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی استفاده نمایید.
اگر شما دچار سایر عوامل خطر برای حمله قلبی و سکته مغزی هستید به خصوص دیابتی یا سیگاری هستید، هدف عدد کمتری است.
۲- کاهش فشار خون
اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید، پزشک شما برایتان داروی ضد فشار خون تجویز خواهد کرد. هدف رساندن فشار خون سیستولیک به زیر ۱۴۰میلی متر جیوه و دیاستول زیر ۹۰ میلی متر جیوه یا پایین تر است. اگر شما دیابتیک هستید هدف زیر ۸۰/۱۳۰ میلی متر جیوه است.
۳- داروهای کنترل قند
اگر مبتلا به دیابت هستید، کنترل قند بسیار مهم است. میزان هدف در کنترل قند توسط پزشک شما مشخص می شود.
۴- دارو درمانی جهت کاهش شانس تشکیل لخته خون
به جهتی که بیماری عروق پا در اثر باریک شدن این عروق است یکی از راه های حل مشکل تسهیل در برقراری خون به اندام است. ممکن است پزشک شما برایتان آسپرین و سایر داروها مانند پلاویکس تجویز نماید.
۵-داروهای کاهنده علائم گرفتگی عروق پا
سیلاستازول باعث تسهیل ورود خون به پا شده و اکسیژن رسانی به اندام را افزایش می دهد. به خصوص در بهبود درد پا هنگام راه رفتن به شدت کمک می کند. عوارض شایع این دارو عبارتند از سر درد و اسهال.
یک داروی دیگر پنتوکسی فیلین است ولی نسبت به داروی اول کمتر فایده داشته ولی عوارض کمتری دارد.
۶- مواد حل کننده لخته در گرفتگی عروق پا
اگر شما دچار انسداد رگ بر اثرلخته شده باشید پزشک ممکن است داروی حل کننده لخته به درون رگ شما تزریق نماید تا لخته را حل نماید.
برخی بیماران مجبور به انجام آنژیوپلاستی و یا جراحی هستند تا هم علائم کاهش یابد و هم اندام حفظ شود.
۷- آنژیوپلاستی
در روش آنژیوپلاستی عروق پا یک لوله تو خالی ( کاتتر ) به داخل شریان وارد می شود. یک بالون کوچک در محل تنگی رگ باد شده و حدود یک دقیقه در این محل باقی می ماند سپس بالون تخلیه شده و خارج می گردد. با این روش میزان خون ورودی به پا از طریق رگ دچار تنگی یا انسداد افزایش خواهد یافت. ممکن است پزشک قلب یک داربست فلزی به نام استنت برای جلوگیری از انسداد مجدد در رگ قرار دهد.
۸- جراحی بای پس
جراح قلب و عروق ممکن است یک رگ را، از قبل تنگی به بعد تنگی پیوند بزند. این رگ یا از مواد صناعی ساخته شده و یا از داخل بدن شما گرفته می شود.
درمان گرفتگی رگ پشت پا
پزشک با توجه به موارد زیر یک برنامه درمانی مناسب برای شما ارائه می دهد:
- سن، سلامت عمومی و سابقه بیماری شما
- میزان وخامت شرایط شما
- توانایی شما در تحمل انواع دارو، تراپی و درمان
- علائم و نشانه های شما
- احتمال شدت گیری بیماری شما
- انتخاب خود شما به عنوان بیمار
درمان این مشکل شامل موارد زیر می شود:
1- بهبود جریان خون در رگ های پا
قرار دادن پا در ارتفاع بالا تر از بدن می تواند ورم های احتمالی را کاهش داده و به افزایش جریان خون کمک کرده و باعث بهبودی گرفتگی رگ پشت پا شود. همچنین، استفاده از جوراب های کشی مخصوص تا حدود زیادی تأثیرگذار می باشد. ورزش مرتب نیز به ارتقاء کیفیت جریان خون کمک می کند.
2- دارو ها
مصرف دارو های افزایش دهنده جریان خون – در کنار درمان های فشرده سازی – می تواند به بهبودی زخم های ماندگار پا کمک کند. همچنین، مصرف آسپرین در بهبودی این زخم ها مؤثر است.
داروهای ادرار آور -که مایعات اضافی بدن را از طریق کلیه دفع می کنند- به طور معمول تجویز نمی شوند؛ اما در صورتی که دلیل زمینه ای دیگری نیز برای ورم وجود داشته باشد (مثل بیماری کلیوی و نارسایی قلبی) مصرف این دارو ها می تواند مؤثر باشد.
3- فرسایش لیزر درون وریدی یا ابلیشن رادیوفرکانسی (RFA)
این عمل، نوعی جراحی کم تهاجمی می باشد که در آن یک شلنگ نازک (کاتتر) به صورت مستقیم، رگ های آسیب دیده را تحت حرارت قرار داده و آنها را مسدود می کند. این امر سبب می شود که خون کمتری در پا جمع شود و کیفیت جریان خون به طور کلی بهبود پیدا کرده و باعث درمان گرفتگی رگ پشت پا شود.
4- اسکلروتراپی
در موارد جدی تر بیماری از اسکلروتراپی استفاده می شود. در این روش، یک ماده ی شیمیایی به رگ های مربوطه تزریق می گردد. این مواد با ایجاد زخم در رگ ها جریان خون را مسدود کرده تا خون از طریق سایر رگ ها به قلب منتقل شود.
رگ های آسیب دیده با گذشت زمان به طور طبیعی جذب بدن می شوند.
5- جراحی
در موارد وخیم بیماری از جراحی استفاده می شود. لیگاشن یا جراحی بستن رگ، نوعی جراحی است که که معمولاً برای درمان این مشکل به کار گرفته می شود. طی این روش، رگ های آسیب دیده بسته شده تا جریان خون دیگر از آنها عبور نکند.
اگر رگ یا دریچه های آن بیش از حد آسیب دیده باشند، رگ مربوطه به طور کامل از بدن خارج می شود. به این عمل، جراحی سلب رگ نیز گفته می شود.
رفع فوری گرفتگی عضلات پا
گرفتگی عضلات پا یا در واقع اسپاسم عضلانی که به آن اسب چارلی نیز می گویند به ویژه در هنگام خواب سبب ایجاد درد شدیدی می شود به گونه ای که فرد از خواب می پرد و حتی آثار منفی اش را روز بعد نیز تجربه خواهید کرد. این نوع گرفتگی بیشتر در ماهیچه های ساق پا رخ می دهد و درد ناشی از آن چند دقیقه طول می کشد.
علت گرفتگی ساق پا در هنگام خواب مشخص نیست اما عوامل مختلفی مانند: فشارهای عصبی، کم آبی بدن و نرسیدن آب کافی به عضلات، خستگی عضلانی، نارسایی وریدی، بارداری، باریک شدن رگ های خونرساننده به پاها و کمبود برخی مواد معدنی می توانند سبب درد عضلانی ساق پا شوند.
درمان گرفتگی عضلات پا
برای درمان گرفتگی عضلات پا در خواب پیشنهاد می کنیم که به بلافاصله بعد از گرفتگی ساق پا برعکس بر روی زمین دراز کشیده و پاهای خود را به سمت بالا بیاورید. به این حالت که زانوی خود را خم کرده ساق پا را به سمت بالا تا کنید. با انجام این حرکت بعد از چند ثانیه درد گرفتگی عضلات ساق پا تسکین پیدا می کند.
در صورتی که گرفتگی عضلات ساق پا به صورت مکرر برای شما رخ می دهد برای یافتن دلیل گرفتگی ساق پا و بررسی عروق خونرساننده به ساق پا حتما به پزشک متخصص عروق پا مراجعه نمایید؛ زیرا ممکن است جدی باشد.
برای باز شدن رگ های پا چه بخوریم؟
داروهای گیاهی مانند جینکو در بهبود علایم مانند درد به شما کمک خواهد کرد ولی باید دقت داشت که با دوز بالای این دارو ممکن است دچار خونریزی شوید و مصرف آن با آسپرین و یا پلاویکس خطرناک است.
شرح حال بیماران دچار تنگی عروق پا
علاوه بر دارو درمانی و جراحی پزشک ممکن است برای افزایش توان فعالیتی شما و تأخیر در شروع درد یک برنامه بازتوانی تعریف نماید. فعالیت منظم فیزیکی باعث بهبود در ظرفیت فعالیتی بدون درد خواهد شد.
شرح حال بیمار اول دچار گرفتگی عروق پا
بیمار آقای شصت و شش ساله با سابقه چهار ساله دیالیز که طی هفت ماه اخیر دچار تورم شدید سر، صورت و دست راست شده است.
در آنژیوگرافی انجام شده انسداد کامل ورید سابکلاوین راست مشاهده شد. بنابراین تصمیم به باز کردن ورید گرفتیم و نهایتا استنت وریدی تعبیه گردید. احتمالا تا سه چهار روز دیگر ورم بشدت کاهش یابد.
شرح حال بیمار دوم دچار گرفتگی عروق پا در مراجعه به متخصص عروق پا
گرفتگی عروق پا در یک بیمار ۷۳ ساله و روش درمان به کمک آنژیوگرافی عروق اندام تحتانی:
بیمار آقای ٧٣ ساله به علت زخم طولانی مدت روی انگشت شست پای راست از طرف سرویس عفونی مشورت داده شد. بیمار سابقه بیماری قند از سیزده سال قبل را می دهد که چندان تحت کنترل نبوده است. سابقه فشار خون و چربی بالا را دارد و داروهای ضد فشار خون و چربی استفاده می کند. ایشان از حدود دو ماه قبل دچار زخم انگشت بزرگ پای راست شده که با وجود مصرف آنتی بیوتیک بهبود چندانی نداشته است.
بنابراین تصمیم به آنژیوگرافی عروق اندام تحتانی گرفته شد. که در نتیجه آنژیوگرافیگرفتگی عروق پا به تعداد متعدد در زیر زانوی پای راست مشاهده شد.
بنابراین تصمیم گرفتیم تا عروق پا را باز کنیم. خوشبختانه رگ مسدود با باد کردن بالون باز شد. گردش خون مناسبی در پا بر قرار گردید و گرفتگی عروق پا برطرف و سبب باز شدن رگهای پا شد.
عکس باز شدن گرفتگی عروق پا در زیر قابل مشاهده است.
توصیه دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق در تهران
دیابت یکی از علل شایع گرفتگی عروق پا و انسداد عروق است. نشانه های گرفتگی عروق پا شامل درد پا هنگام راه رفتن ، زخم پا، انگشتان و غیرهمی باشد.
با تکنیک های پیشرفته امروزی معرفی شده، با روش های مداخله ای متخصصین قلب و عروق که تحت آموزش فوق تخصصی آنژیوپلاستی قرار گرفته اند قادر به باز کردن عروق اندام تحتانی هستند. برای درمان عوارض بیماری قند روی پا، با دکتر فوق تخصص آنژیوپلاستی مشورت نمایید.
در پایان چند حرکت ورزشی برای درمان درد ساق پا به همراه عکس پیشنهاد شده که در لینک زیر قرار دارند:
دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنی
بهاره
چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت ۲( 2 هفته پیش)
تعداد بازدید: 6
مشاهده پرسش
