سندرم متابولیک یا ایکس چیست؟

سندرم متابولیک یا بیماری ایکس مجموعه ای از عوامل خطرزای متابولیک می باشد که در یک فرد وجود دارند.  افراد دچار سندروم متابولیک میزان خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های مرتبط با رسوب چربی در دیواره سرخرگها (آترواسکلروز) دارند.

بیماری عروق کرونری که ممکن است منجر به حمله قلبی شود، تنها نمونه ای از بیماری های ناشی از سندروم متابولیک است. سکته مغزی و بیماری عروق محیطی مثال های دیگری می باشند. همچنین احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ درافراد دچار سندرم متابولیک بیشتر می باشد.

علت سندروم متابولیک چیست؟

برخی ازعلل زمینه ای این سندرم که سبب افزایش این عوامل خطرزای متابولیک می شوند عبارتند از:

• چاق بودن یا داشتن اضافه وزن
• عدم فعالیت جسمانی
•مقاومت به انسولین
• عوامل ژنتیک

چه کسی مبتلا به سندرم متابولیک می شوند؟

شیوع سندرم متابولیک در سال های اخیر افزایش یافته است. تخمین زده می شود که در حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد بزرگسالان مبتلا به آن باشند. این سندرم با چاقی مرکزی و مقاومت به انسولین همراه می باشد. چاقی در پرفشاری خون، افزایش کلسترول LDL خون (کلسترول بد )، کاهش کلسترول HDL (کلسترول خوب ) و هیپر گلیسمی (افزایش قند خون ) دخیل می باشد .

چاقی شکمی بویژه با عوامل خطرزای متابولیک در ارتباط می باشد. سندرم متابولیک مجموعه ای از عوارض متابولیک چاقی است. در بیماری مقاومت به انسولین، بدن بخوبی نمی تواند ازانسولین استفاده نماید. بدن در زندگی روزانه برای تبدیل قند و نشاسته به انرژی، نیاز به انسولین دارد. اگر بدن نتواند این کار را انجام دهد، دیابت یا بیماری قند خون رخ می دهد.

در برخی از افراد مقاومت به انسولین، عوامل اکتسابی (مانند افزایش چربی بدن وعدم فعالیت جسمانی ) می توانند سبب ایجاد مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک شوند. اکثر افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، همزمان مبتلا به چاقی مرکزی (شکمی ) نیز می باشند.

سندرم متابولیک چگونه تشخیص داده می شود؟

جدیدترین و گسترده ترین معیارهای شناسایی سندرم متابولیک وجود ۳ یا تعداد بیشتری از عوامل خطرزای متابولیک زیرمی باشد:

۱- چاقی مرکزی (شکمی ) که با دور کمر اندازه گیری می شود:

-بیش از ۴۰ اینچ یا ۱۰۲ سانتیمتر در مردان
-بیش از ۳۵ اینچ یا ۸۸ سانتیمتر در زنان

۲- تری گلیسرید ناشتای خون mg/dl 150 یا بیشتر یا دریافت دارو بدلیل افزایش تری گلیسرید خون

۳- کلسترول HDL‌ پایین خون یا مصرف دارو به علت HDL پایین:

-مردان : کمتر از ۴۰ mg/dl
-زنان : کمتر از ۵۰ mg/dl

۴- افزایش فشار خون به ۱۳۰/۸۵ mg/dl یا بیشتر یا مصرف دارو بدلیل فشار خون بالا

۵- گلوکز (قندخون) ناشتا ۱۱۰ mg/dl یا بیشتر یا مصرف دارو برای گلوکز خون بالا

درمان سندرم متابولیک چیست؟

افراد مبتلا به سندرم متابولیک از طریق کنترل عوامل خطرزای خود می توانند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت نوع ۲ را کاهش دهند. بهترین راه برای آنها، کاهش وزن و افزایش فعالیت جسمانی است.

در این قسمت برخی از اقدامات مهم جهت کنترل سندرم متابولیک ذکر می شوند:

• بطور مداوم وزن(بخصوص شاخص چاقی مرکزی)، قند خون، چربی خون و فشار خون خود را کنترل کنید.

• عوامل خطرزای خود را براساس دستور العمل های ذکر شده تحت درمان قرار دهید (افزایش چربی های خون ، پر فشاری خون و قند بالای خون).

• داروهای ضد فشار خون خود را با نظر پزشک مصرف کنید؛ چرا که داروهای مختلف دارای اثرات متفاوتی بر روی حساسیت به انسولین می باشند.

من چطور می توانم در این زمینه بیشتر یاد بگیرم؟

با پزشک ، پرستار یا مشاور سلامتی خود مشورت کنید . اگر مبتلا به بیماری قلبی می باشید یا قبلا دچار سکته مغزی شده اید، ممکن است اعضای خانواده شما در معرض خطر باشند . ایجاد تغییرات در شیوه زندگی آنها جهت کاهش میزان خطر مهم است.

شما می توانید از کتابچه ها و بروشورهای علمی جهت انتخاب زندگی سالمتر و کاهش میزان خطر، کنترل بیماری و مراقبت از افراد مورد علاقه تان استفاده کنید.