تفسیر آزمایش PT یا آزمایش زمان پروترومبین

PT و INR جزو آزمایش هایی محسوب می شوند که زمانی که یک فرد داروی ضد انعقاد وارفارین مصرف می کند برای اطمینان از اینکه میزان دوز تجویزی دارو درست عمل نموده یا خیر، و این که PT / INR در محدوده مناسبی قرار گرفته اند، تجویز می شوند.

آزمایش زمان پروترومبین PT چیست؟

زمان پروترومبین (PT) آزمایشی است که برای کمک به شناسایی و تشخیص یک اختلال خونریزی یا اختلال لخته بیش از حد، مورد استفاده قرار می گیرد. نسبت همسو شده بین المللی (INR) از نتیجه PT محاسبه گردیده و برای نظارت بر چگونگی عملکرد داروی رقیق کننده خون (ضد انعقاد) وارفارین (کومادین) مورد مصرف در روند پیشگیری از لخته شدن خون می باشد.

چه زمانی نیاز به آزمایش PT می باشد؟

هنگامی که شما در حال مصرف وارفارین هستید یا زمانی که شما دچار خونریزی طولانی مدت غیر قابل توضیح و یا لخته های خونی نامناسب باشید، انجام تست PT برای شما از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

چه نمونه ای برای آزمایش PT نیازاست؟

یک نمونه خون از یک رگ بازو گرفته می شود.

چه آمادگی برای انجام آزمایش PT لازم می باشد؟

هیچ آمادگی مورد نیاز نیست، هر چند شما تحت درمان با داروهای ضد انعقاد باشید، نمونه باید قبل از مصرف دوز روزانه شما جمع آوری گردد.

تفسیر آزمایش PT چگونه مورد استفاده قرار می گیرد؟

آزمایش PT یا زمان پروترومبین اغلب همراه با زمان ترومبوپلاستین نسبی (PTT) استفاده می شود که برای کمک به تشخیص علت خونریزی غیر قابل توضیح و یا لخته شدن خون نامناسب است. نسبت همسو شده بین المللی (INR) بر اساس نتایج حاصل از یک PT محاسبه گردیده و برای نظارت بر افراد تحت درمان با داروی رقیق کننده خون (ضد انعقاد) وارفارین (کومادین) استفاده می گردد.

چندین پروتئین که فاکتورهای انعقادی نامیده می شوند، در فرایندی درگیر هستند که بدن با استفاده از آن لخته خون را برای کمک به جلوگیری از خونریزی (هموستاز) می سازد. هنگامی که یک آسیب رخ می دهد و خونریزی آغاز می شود، برخی از فاکتورهای انعقادی در یک مراحل متوالی (آبشار انعقادی) در نهایت به شکل گیری یک لخته خونی فعال کمک می نمایند. به منظور اینکه لخته شدن طبیعی رخ دهد، باید مقدار کافی از هر فاکتور انعقادی وجود داشته باشد و هر یک باید به درستی عمل کنند.

تست  PTو INR برای نظارت بر اثربخشی داروی ضد انعقاد وارفارین استفاده می گردد. این دارو بر عملکرد آبشار انعقادی تاثیر می گذارد و به مهار تشکیل لخته خون کمک می کند. که در دراز مدت برای افرادی که مکرر لخته شدن خون نامناسب را تجربه می کنند، تجویز می شود. هدف از درمان با وارفارین حفظ تعادل بین جلوگیری از تشکیل لخته خون و منتهی به خونریزی بیش از حد می باشد. این تعادل نیاز به نظارت دقیق دارد. INR می تواند برای تنظیم دوز دارویی یک فرد تجویز شود تا محدوده مطلوبی که برای شخص و شرایط فردی آن مناسب می باشد تعیین گردد.

وارفارین ممکن است برای شرایطی از قبیل موارد زیر تجویز گردد:

• ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی)
• داشتن دریچه های مصنوعی قلب
• ترومبوز وریدهای عمقی (DVT)، آمبولی ریه (PE)
• سندرم ضد فسفولیپید
• گاهی اوقات، در حملات قلبی با عوامل خطر خاص

آزمایش PT ممکن است همراه با یک تست PTT  به عنوان نقطه شروع برای بررسی خونریزی بیش از حد و یا اختلالات انعقادی استفاده شود. PT عوامل انعقادی VII، X، V، II و I (فیبرینوژن) را ارزیابی می کند. آزمایش PTT فاکتورهای انعقادی XII، XI، IX، VIII، X، V، II (پروترومبین)، فیبرینوژن و همچنین پری کالکرئین را مورد ارزیابی قرار می دهد.

با ارزیابی نتایج حاصل از آزمایش PT و PTT با هم، پزشک می تواند سرنخ هایی از آنچه که به عنوان خونریزی یا لخته ممکن است باشد را به دست آورد. این آزمایشات تشخیصی به تنهایی برای تشخیص کافی نیستند اما اغلب اطلاعاتی ارائه می کنند که ممکن است آزمایشات بیشتری لازم باشد.

نمونه هایی از تست هایی که ممکن است همراه با آزمایش PT و PTT یا برای پیگیری نتایج غیر طبیعی انجام شوند عبارتند از:

۱- تعداد پلاکت ها Platelet count

این تست برای تعیین اینکه آیا میزان پلاکت ها کاهش یافته یا نه، به کار می رود؛ چرا که اینحالت می تواند باعث خونریزی بیش از حد شود.

۲- تست زمان ترومبین Thrombin time testing

گاهی اوقات توصیه برای انجام این آزمایش برای کمک به رد کردن یک ناهنجاری فیبرینوژنی می باشد.

۳- تست فیبرینوژن Fibrinogen testing

ممکن است برای رد کردن یک سطح پایین یا اختلال فیبرینوژنی به عنوان یک علت PT طولانی مدت، انجام شود.

۴- تست فاکتور انعقادی Coagulation factor tests

این آزمایش فعالیت (عملکرد) فاکتورهای انعقادی را اندازه گیری می کند. این تست می تواند کاهش مقادیر پروتئینی یا پروتئین هایی که به درستی عمل نمی کنند (کاهش عملکرد) را تشخیص دهد.

۵- فاکتور فون ویلبراند von Willebrand factor

گاهی اوقات دستور انجام این آزمایش برای کمک به تعیین بیماری فون ویلبراند می باشد که یک علت PTT طولانی مدت است.

بر اساس سابقه بیمار که با دقت به دست آمده، تست PTT و آزمایش PT گاهی اوقات به عنوان یک آزمایش قبل از اعمال جراحی و یا قبل از دیگر روش های تهاجمی برای غربالگری میزان خونریزی بالقوه انجام می گردد.

تست PT همچنین ممکن است زمانی انجام شود که یک فرد داروهای ضد انعقاد مصرف نمی کند ولی علائم و نشانه های خونریزی بیش از حد و یا لخته شدن را دارد که می تواند شامل موارد زیر باشد:

– خونریزی غیر قابل توضیح و یا به راحتی کبود شدن

– خون دماغ

– خونریزی لثه

– یک لخته خون در ورید یا شریان

– وضعیت بحرانی مانند انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC) که ممکن است باعث خونریزی و لخته خون شود به این عنوان که فاکتورهای انعقادی با سرعت بالایی استفاده شده اند.

– یک بیماری مزمن مانند بیماری کبد شدید ممکن هموستاز را تحت تاثیر قرار دهد.

هنگامی که عمل جراحی افزایش خطر ابتلا به از دست دادن خون را با خود به همراه دارد و یا زمانی که فرد دارای سابقه بالینی خونریزی می باشد، مانند خونریزی بینی مکرر و بیش از حد و کبودی آسان، که ممکن است نشان دهنده وجود یک اختلال خونریزی باشد؛ در چنین وضعیتی دستور انجام آزمایش PT همراه با PTT، ممکن است قبل از عمل جراحی داده شود.

نتیجه آزمایش PT چیست؟

برای افرادی که در حال مصرف وارفارین می باشند، اکثرا آزمایشگاه ها نتایج PT که گزارش می کنند، بر حسب INR تنظیم شده است. این افراد باید INR از ۲ تا ۳ داشته باشند که براساس نیاز به “رقیق کننده خون” می باشد. برای افرادی که در معرض خطر بالایی از یک لخته خون قرار دارند، نیاز به INR بالاتر – حدود ۲/۵ تا ۳/۵ می باشد.

نتیجه آزمایش برای یک آزمایش PT بستگی به روش مورد استفاده دارد، محدوده نرمال نشان دهنده یک مقدار متوسط برای افراد سالم است که تا حدودی از آزمایشگاهی با آزمایشگاه دیگر متفاوت خواهد بود. کسی که وارفارین مصرف نمی کند باید نتیجه آزمایش PT خود را با محدوده طبیعی ارائه شده در نتیجه آزمایش که توسط آزمایشگاه انجام شده، مقایسه کند.

یک PT طولانی مدت یا بعبارتی بالا بودن ptt در آزمایش خون به این معناست که خون، زمان بیش از حد طولانی برای تشکیل یک لخته صرف می کند. عوارض بالا بودن pt ممکن است با شرایطی مانند بیماری کبد، کمبود ویتامین K یا کمبود فاکتور انعقادی ایجاد گردد.

اگر مشکوک به گرفتگی عروق هستید عمل آنژیو قلب گزینه ی مناسبی برای شما می باشد

آنچه که نیاز هست در مورد آزمایش PT بدانید!

برخی از مواد مصرف شده مانند الکل، می تواند تست PT و INR را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از آنتی بیوتیک ها می توانند PT و INR را افزایش دهند. باربیتورات ها، قرص های ضد بارداری و هورمون درمانی جایگزین (HRT) و ویتامین K (یا در یک مولتی ویتامین و یا مکمل تغذیه ای مایع) ممکن است PT را کاهش دهد. غذاهای خاص، مانند گوشت گاو و کبد خوک، چای سبز، کلم بروکلی، نخود، کلم پیچ، شلغم و محصولات سویا، حاوی مقادیر زیادی از ویتامین K می باشند و می توانند نتایج PT را تغییر دهند.

مهم است که یک پزشک در مورد همه داروها، مکمل ها و غذاهای که یک فرد به تازگی مصرف کرده است، آگاه باشد تا نتایج تفسیر آزمایش PT و INR درست و مطمئن صورت گیرد.

برخی آزمایشگاه ها یک PT عنوان یک درصد از حالت نرمال گزارش می کنند، اگر چه این یک روش معمول نیست.

گاهی چنین سوالی د ذهنتان ایجاد می شود که نتایج آزمایش PT من گاهی اوقات متفاوت است، با این حال پزشک من نسخه من را تغییر نداده است. چرا؟

بیماری، تغییر در رژیم غذایی و مصرف برخی از داروها (موارد ذکر شده در بالا) می توانند نتایج PT را تغییر دهند. روش نمونه گیری خون و مشکل در تهیه نمونه خونی نیز همچنین می تواند نتایج آزمایش را تحت تاثیر بگذارد. اگر پزشک به شخصه در مورد ثبات PT / INR تان نگران باشد، ممکن است تست های خونی بیشتری از شما بگیرد.

دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و و فوق  در تهران

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.