آمبولی آمنیوتیک در دوران بارداری و درمان آن

آمبولی مایع آمنیوتیک (AFE) یکی از عوارض بارداری است که میتواند شرایط خطرناکی همچون ایست قلبی را به بار آورد. در این شرایط مادر ، کودک یا هردو متاثر خواهند شد.

بیماری آمبولی مایع آمنیوتیک چیست؟

آمبولی مایع آمنیوتیک زمانی رخ می دهد که مایع آمنیوتیک یا مایعی که جنین را احاطه کرده “سلولهای جنینی، موها یا چیزهای دیگر” وارد خون مادر شود. این شرایط به ندرت ایجاد می شود. اگرچه تخمین ها کم وزیاد دارند، طبق آمار حاصل ازموسسه AFE این عارضه از هر ۱۵۲۰۰ بارداری یک مورد را درگیر می کند، با این وجود دلیل اصلی مرگ در دوران بارداری یا مدت کوتاهی بعد از زایمان می باشد. پیشگیری از آمبولی مایع آمنیوتیک ممکن نیست و دلیل اصلی بروز آن تاکنون به اثبات نرسیده است.

چه عواملی سبب ایجاد آمبولی مایع آمنیوتیک شود؟

آمبولی مایع آمنیوتیک می تواند در دوره ی بارداری یا اندکی بعداز تولد در هر دو مورد زایمان طبیعی و سزارین اتفاق افتد. در موارد نادر در طی سقط  جنین یا برداشت نمونه از مایع آمنیوتیک برای آزمایش (آمنیوسنتز) رخ می دهد. وقتی که مایع آمنیوتیک به جریان خون مادر وارد می شود یک واکنش نامطلوب ایجاد می گردد که دلیل ایجاد این واکنش مشخص نیست. بررسی های اخیر میزان بروز ۱ در ۸۰۰۰ زایمان تا ۱ در۸۰۰۰۰ زایمان را ارائه می دهد.

علائم آمبولی مایع آمنیوتیک چیست؟

در مرحله ی اول معمولا ایست قلبی و قطع سریع تنفس رخ می دهد. ایست قلبی همراه با از بین رفتن هوشیاری و قطع تنفس است. قطع سریع تنفس نیز زمانی روی می دهد که ریه های شما نتوانند اکسیژن کافی برای خون تهیه کنند و یا کربن دی اکسید را ازآن بزدایند. در نتیجه تنفس بسیار با سختی انجام می گیرد. علائم احتمالی دیگر شامل:

-بدریختی جنین ( که علائمش شامل تغییراتی در ضزبان قلب جنین یا کاهش حرکتش در رحم)

-حالت تهوع

-استفراغ

-استرس شدید

-رنگ پریدگی پوست

-تشنج

زنانی که بعد از این علائم زنده می مانند، فاز هموراژیک را بروز می دهند.  این مرحله هنگام خونریزی زیاد چه جفت جدا نشده باشد و چه در طی عمل سزارین جدا شود، رخ می دهد.

بیماری آمبولی مایع آمنیوتیک چقدر خطرناک است؟

آمبولی مایع آمنیوتیک می تواند کشنده باشد؛ بخصوص در مرحله ی اول. بیشترین موارد مرگ بدلیل ایست ناگهانی قلب، از دست دادن خون زیاد، مشکل تنفسی حاد یا از کار افتادگی چند اندام اتفاق می افتد. معمولا ۵۰ درصد از موارد مرگ در طی یک ساعت بعد از شروع علائم رخ می دهد.

درمان آمبولی مایع آمنیوتیک چیست؟

۱- درمان آمبولی مایع آمنیوتیک در مادر

درمان آمبولی مایع آمنیوتیک شامل کنترل علائم و جلوگیری از بروز کما و یا مرگ می باشد. اکسیژن درمانی یا دستگاه تهویه می تواند به بهبود شرایط تنفس فرد کمک کند. اطمینان از وجود اکسیژن کافی بویژه از نظر کافی بودن اکسیژن برای جنین مهم است. اگر کاتتر رگی در ریه های فرد باشد، پزشک وضعیت قلب را می تواند بررسی کند. دارو برای کنترل فشار خون نیز محتملا مصرف خواهد شد. انتقال پلاسما و پلاک های خونی برای دفعات متعدد برای جایگزینی خون از دست رفته در مرحله هموراژیک نیز لازم می باشد.

۲- درمان آمبولی مایع آمنیوتیک در نوزاد

پزشک کودک را نیز از نظر وجود ناهنجاری ها بررسی خواهد کرد. کودک ممکن است قبل از اینکه مادر به وضعیت متعادل برسد به دنیا بیاید که شانس زنده ماندنش را افزایش می بخشد. در برخی مواقع کودک در بخش مراقبت های ویژه نگهداری می شود تا از نزدیک تحت مراقبت باشد.

عواقب آمبولی مایع آمنیوتیک برای مادر و نوزاد چیست؟

۱- عواقب آمبولی مایع آمنیوتیک در مادر

نرخ مرگ ومیر برای مادران متفاوت است. گزارش های اخیر نشان دهنده ی مرگ ۶۰ درصدی مادران است اگرچه مطالعات اخیر این عدد را ۲۷درصد اعلام کرده است. زنانی که زنده می مانند، عوارض طولانی مدتی خواهند داشت مانند:

• کم شدن حافظه

• از دست دادن عملکرد یکی از اندام ها

• آسیب قلبی موقت

• مشکلات سیستم عصبی

• برداشتن رحم

• آسیب به غدد هیپوفیز

مشکلات روانی نیز ممکن ایجاد شود؛ بخصوص زمانی که کودک زنده نماند که این عارضه سبب ایجاد افسردگی پس از زایمان می شود.

۲- عواقب آمبولی آمنیوتیک در نوزاد

۲۰ الی ۲۵ درصد نوزادان با AFE زنده نمی مانند و آنهایی که زنده می مانند، مشکلاتی مادادم العمر یا بلند مدت خواهند داشت. از جمله:

• مشکلات متوسط تا شدید سیستم عصبی

• عدم اکیژن رسانی کافی به مغز

• فلج مغزی که سبب آسیب مغزی و سیستم عصبی می شود.

آیا آمبولی مایع آمنیوتیک قابل پیشگیری است؟

آمبولی مایع آمنیوتیک قابل پیشگیری نیست و پزشکان درمورد پیش بینی شدت و زمان آن ناتوان اند. اگر فرد قبلا دچار این عارضه شده و تمایل به بارداری مجدد دارد، باید با پزشک متخصص زنان مشورت کند. پزشک درمورد خطرات احتمالی بارداری صحبت خواهد کرد و اگر فرد باردار باشد، باید تحت مراقبت قرار گیرد.

دکتر محمد حسین نجفی متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی در تهران

برای تعیین وقت بر روی نوبت دهی اینترنتی کلیک کنید.