اکثر بیمارانی که از داروی وارفارین یا دیگر دارو های ضد انعقاد خون استفاده میکنند، بر این باورند که هنگام مصرف داروی وارفارین باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند، یا به روش خاصی غذا بخورند حتی ممکن است به این بیماران گفته شود: که دیگر نمیتوانند از سبزیجات استفاده کنند،در ادامه به بررسی رژیم وارفارین و باید ها و نباید های آن میپردازیم…
وارفارین چیست؟
وارفارین دارویی است که جهت رقیق شدن خون بیمارانی که در معرض خطر لخته شدن خون (مانند سابقه حمله قلبی، سکته مغزی، آمبولی ریه، ضربان قلب نامنظم و غیره) هستند، تجویز می‌شود. همچنین ممکن است وارفارین با نام Coumadin یا “رقیق کننده خون” نیز دیده باشید، در واقع Coumadin نام تجاری داروی وارفارین میباشد و” رقیق کننده خون” نامی است که معمولاً به دسته داروهای ضد انعقاد خون نسبت داده می شود. انواع مختلفی از رقیق کننده های خون وجود دارد که عبارتند از: وارفارین، آپیکسابان، ریواروکسابان، دابیگاتران، ادوکسابان و هپارین.
وارفارین و مراقبت های پس از مصرف
هنگام استفاده از داروی وارفارین، مشورت بیماری که داروی وارفارین مصرف میکند، با پزشک خود بسیار مهم است، چرا را که برای مشاهده اثرات مثبت دارو باید به طور منظم آزمایش خون شخص مصرف کنند، چک شود و در صورت نیاز تغییراتی در دوزهای دارویی بیمار ایجاد شود.
رژیم وارفارین چیست؟
تغییر در رژیم غذایی و سایر عوامل می توانند در نیاز به تغییر دوز داروی وارفارین نقش داشته باشد، که یکی از مهم ترین این عوامل منابع غذایی غنی از ویتامین K است. از دیدگاه تغذیه ایی مهمترین امر به هنگام دریافت داروی وارفارین ثبات در دریافت مواد غذایی است که روی انعقاد خون تاثیر گذار هستند. در این مقاله قصد داریم، نحوه تعامل وارفارین و رژیم غذایی افرادی را که از این دارو استفاده میکنند، به بیانی ساده ارائه دهیم، اما به خاطر داشته باشید که این فرآیندها بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان در چند پاراگراف خلاصه کرد و این مطلب فقط یک راهکار ساده برای کمک به درک بهتر رژیم غذایی وارفارین میباشد.
وارفارین و ویتامین K
مهم ترین ماده مغذی که باید هنگام پیروی از رژیم وارفارین در نظر گرفته شود، ویتامین K است. همان طور که گفته شد وارفارین به جلوگیری از لخته شدن خون کمک خواهد کرد و بالعکس ویتامین K در فرایند انعقاد خون نقش دارد، اگر ما وارفارین را به عنوان یک “رقیق کننده خون” در نظر بگیریم، می توانیم ویتامین K را اصطلاحا به عنوان “غلیظ کننده خون” در نظر گرفت.
آیا میتوان ویتامین k و وارفارین را هم زمان استفاده کرد؟
از آن جایی که از برخی جهات، وارفارین و ویتامین K بر علیه یکدیگر عمل میکنند، از دیدگاه رژیمی کلید حل این مسئله ثبات در دریافت منابع غنی از ویتامین K است. بیماران مصرف کننده داروی وارفارین باید مراقب باشند که مقادیر یکسانی از غذاهای حاوی ویتامین K را به صورت روزانه و یا هفتگی استفاده کنید.
درواقع رژیم غذایی نباید به گونه ایی باشد که روزانه مقدار زیادی ویتامین K دریافت شده و به یکباره مصرف آن قطع گردد و درعین حال نباید مصرف منابع سرشار از ویتامین K را به یکباره شروع کرد. به عنوان مثال اگر شما فردی هستید که از این دارو استفاده میکنید و همزمان عادت دارید که روزانه یک اسموتی سبز تهیه شده از منابع غنی از ویتامین K در رژیم خود داشته باشید حتما توجه کنید، که نباید مصرف این اسموتی یکباره از رژیم روزانه شما حذف گردد، یا به طور ناگهانی شروع به مصرف این چنین نوشیدنی ها کنید، هر گونه تغییر در مصرف ویتامین K در رژیم غذایی باید به تدریج و با مشورت متخصص تغذیه یا پزشک شما صورت گیرد.
فواید ویتامین K
ویتامین K مانند همه مواد مغذی برای سلامتی مهم است و اجتناب از منابع حاوی این ویتامین می تواند منجر به مشکلاتی نظیر: کمبود این ویتامین، افزایش خطر کبودی، مشکلات خونریزی، مشکلات استخوانی از جمله افزایش خطر پوکی استخوان و … شود. ویتامین K نقش مهمی در کمک به انعقاد خون، سلامت استخوان ها و سایر عملکردهای سلولی بدن ایفا میکند، مردان و زنان بالای 19 سال به ترتیب روزانه به 120 و 90 میکروگرم ویتامین K نیاز دارند، پس هرگز نباید به بهانه مصرف داروهای ضد انعقاد، مصرف منابع ویتامین K قطع گردد، بلکه لازم است روزانه مقادیر ثابتی از این ویتامین دریافت شود. از آنجایی که وارفارین و ویتامین K بر علیه یکدیگر عمل می کنند، تغییرات بزرگ در رژیم غذایی می تواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود، یا حداقل افراد را در معرض خطر افزایش «خونریزی» قرار دهد، این بیماران باید به یاد داشته باشند که، در رژیم وارفارین “ثبات در دریافت” نکته ای مهم است.
پیروی از رژیم وارفارین آنقدرها هم که به نظر می رسد پیچیده نیست.
رژیم غذایی وارفارین
تقریباً هر غذایی که منبع قابل توجهی از ویتامین K نداشته باشد، برای بیماران مصرف کننده داروی وارفارین مشکل ساز نخواهد بود، در اینجا لیستی از غذاهایی که می تواند در رژیم وارفارین مصرف شود، ذگر شده است. فقط این بیماران باید به خاطر داشته باشند که ممکن است بر اساس شرایط پزشکی فردی، محدودیت های غذایی دیگری نیز برای آن ها مورد نیاز باشد.
- گوشت، ماهی، تخم مرغ
- شیر، پنیر، ماست
- غلات، نان، برنج، ماکارونی
- انواع میوه
- سبزیجات قرمز، نارنجی، زرد
- بیشتر سبزیجات بنفش و سفید
خواندن برچسب های غذایی ممکن است هنگام بررسی وجود ویتامین K مفید باشد اما ویتامین K یک ماده مغذی نیست که بطور معمول روی این برچسب ها ذکر شده باشد با این حال برخی برندهایی که مقادیر زیادی ویتامین و مواد معدنی را به یک محصول غذایی اضافه می کنند، اغلب همه این مواد مغذی را فهرست خواهند کرد.
این غذاها از جمله غذاهایی هستند که سرشار از ویتامین K میباشند و تنها نیاز است که افراد مراقب مقدار دریافت و ثبات در دریاقت آن ها باشند، اگر شما فردی هستید که از این دارو استفاده میکنید، به یاد داشته باشید، ویتامین K برای شما نیاز است و واقعاً هیچ غذایی وجود ندارد که به طور کامل از آنها اجتناب کنید. اما اگر این منابع غذایی (غذاهای سرشار از ویتامین K ) را انتخاب می کنید، باید مطمئن شوید که مقادیر معقولی مصرف می کنید و به طور مداوم آنها را در رژیم غذایی خود دارید.
مواد غذایی حاوی مقایدر بالا ویتامین K :
مارچوبه، اسفناج، سبزیجات برگ سبز تیره ( به ویژه ، جعفری و شاهی، شوید)، سویا، روغن سویا و دانه های سویا، انواع کلم (کلم پیچ، گل کلم، کلم بروکلی، کلم بروکسل)، چغندر سوئیسی، روغن کانولا، آووکادو، جگر، ، سس مایونز، بامیه، نخود فرنگی، کاهو با برگها سبز تیره، اسموتی های سبز، برخی از نوشیدنی های مغذی، مکمل های مولتی ویتامین
در حالی که ویتامین K به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود، اما در نوشیدنی های مغذی و مکملهای ویتامینی نیز موجود است. پس حتما باید به برچسب روی مکمل های ویتامینی و نوشیدنی های پروتئینی و مغذی توجه شود.
مکمل هایی که در رژیم وارفارین باید از آنها اجتناب کرد.
علاوه بر غذاها، مکمل های خاصی وجود دارد که باید طی رژیم وارفارین مراقب دریافت آنها باشیم و از مصرف و یا قطع ناگهانی آنها بدون نظر پزشک اجتناب کنیم. این مکمل ها شامل جینسینگ، سیر، جینکو، مخمر، کوآنزیم Q10، Echinacea و … مباشند.
اگر شما از داروی وارفارین استفاده میکنید برای داشتن یک زندگی سالم طی پیروی از رژیم غذایی وارفارین باید به چند نکته توجه کنید:
- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید
گاهی اوقات افرادی که وارفارین مصرف میکنند معتقدند که نمیتوانند از هیچ یک از منابع غذایی حاوی ویتامین K استفاده کنند. امیدوارم تا به حال متوجه شده باشید که همه چیز در مورد ثبات در مصرف منابع ویتامین K است و برای یک رژیم غذایی سالم همچنان به ویتامین K نیاز دارید، یک رژیم غذایی متعادل شامل انواع مختلفی از گروه های غذایی و مواد مغذی است، برای داشتن یک رژیم غذایی متعادل روزانه از میوه ها و سبزیجات تازه، منابع کلسیم (لبنیات)، پروتئین ها (حیوانی یا گیاهی) و غلات کامل استفاده نمایید. علاوه بر داشتن یک رژیم غذایی متعادل، حتما آب زیادی بنوشید تا به خوبی هیدراته بمانید.
- از تغییرات بزرگ اجتناب کنید
از تغییرات بزرگ نظیر شروع مکمل های جدید و نوشیدن مقادیر زیادی الکل در رژیم غذایی خود اجتناب کنید. این امر می تواند مشکلات جدی را برای سلامتی شما ایجاد کند.
- با پزشک خود در ارتباط باشید
بهتر است همیشه با پزشک خود در ارتباط باشید و طبق توصیه های دکتر، آزمایش خون را به طور منظم انجام دهید و پزشک خود را از هرگونه تغییر در رژیم غذایی خود مطلع کنید.
دکتر حدیث گرامی (متخصص تغذیه)
